Υπήρξε ή όχι το νεκρό κορίτσι στον Έβρο;

Πολύ λόγος γίνεται το τελευταίο διάστημα στα γερμανικά ΜΜΕ για το εάν πράγματι η πεντάχρονη προσφυγοπούλα Μαρία πέθανε στα σύνορα στον Έβρο διότι οι ελληνικές αρχές παρέλειψαν να της παράσχουν βοήθεια, όπως δημοσίευσε το Spiegel τον Αύγουστο του 2022. Από νωρίς πάντως υπήρχαν φήμες στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ότι το παιδί δεν είχε πεθάνει ή ότι δεν υπήρξε καν. Το Spiegel δεν ήταν όμως το μόνο που έκανε αναφορά σε όλα αυτά τα γεγονότα, στα τέσσερα άρθρα που έχουν εν τω μεταξύ αποσυρθεί από το διαδίκτυο. Μεταξύ άλλων, έγραψε για το θέμα η Εφημερίδα των Συντακτών, το Αl Jazeera και ο βρετανικός τηλεοπτικός σταθμός Channel 4. Τα σχετικά δημοσιεύματα αυτών των μέσων είναι ακόμα προσβάσιμα διαδικτυακά.

Στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης η απόφαση του Spiegel να αποσύρει τα δημοσιεύματα συγκρίθηκε με την υπόθεση του Κλάας Ρελότσιους, πρώην συνεργάτη-δημοσιογράφου του Spiegel, του οποίου τα άρθρα ήταν συχνά αποκυήματα της φαντασίας του. Το γεγονός κόστισε πολύ στη φήμη του περιοδικού.

Οι γονείς ζήτησαν την εκταφή

Όμως το ρεπορτάζ του Spiegel για τον Έβρο απέχει πολύ από τη μυθοπλασία. Αυτό δεν λαμβάνεται σχεδόν καθόλου υπόψη στην παρουσίαση στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης. Κυρίως λαϊκίζουσες διαδικτυακές πύλες, όπως το Tichys Insight ή το Medienwatch ή εφημερίδες σαν την Bild, παρουσίασαν τον Έλληνα ανταποκριτή του Spiegel, Γιώργο Χρηστίδη, ως τον νέο Ρελότσιους.

Οι γονείς του κοριτσιού όμως ισχυρίζονται μέχρι σήμερα ότι αναγκάστηκαν να θάψουν την κόρη τους στη νησίδα και μάλιστα ζήτησαν να γίνει η εκταφή της σορού. Ο ισχυρισμός της ελληνικής κυβέρνησης ότι η νησίδα ανήκει στην Τουρκία έχει εν τω μεταξύ διαψευσθεί. Ανεξάρτητοι ερευνητές μπόρεσαν να αποδείξουν ότι τα εθνικά σύνορα περνούν από τη νησίδα και ότι το μεγαλύτερο μέρος της ανήκει στην Ελλάδα. Η Αθήνα δεν το διέψευσε, αλλά συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι οι 38 πρόσφυγες βρέθηκαν σε κατάσταση ανάγκης στο τουρκικό τμήμα του νησιού.

Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα

Η υπόθεση είναι περίπλοκη και εγείρει πολλά ερωτήματα, μεταξύ άλλων και όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα. Η χώρα κατατάσσεται στην 108η θέση στον Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου που καταρτίζεται από τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα και αυτή τη στιγμή βρίσκεται στην τελευταία θέση στην Ευρώπη. Οι ΡΧΣ και το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου επισημαίνουν ότι η Αθήνα ασκεί πιέσεις σε δημοσιογράφους, ειδικά όταν πρόκειται για το μεταναστευτικό. «Οι ελληνικές αρχές επιδίδονται σε ένα κυνήγι μαγισσών, όχι μόνο εναντίον των ίδιων των προσφύγων αλλά και εναντίον Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που τους βοηθούν και δημοσιογράφων που γράφουν για το θέμα», λέει η Μαρίνα Ράφενμπεργκ, ανταποκρίτρια της γαλλικής εφημερίδας Le Monde στην Αθήνα. Τονίζει ότι η δουλειά για τους δημοσιογράφους στην Ελλάδα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Κυρίως στον Έβρο μια και τα σύνορα είναι απαγορευμένη στρατιωτική περιοχή. Η Μαρίνα Ράφενμπεργκ δηλώνει πως «αν μιλάς δημόσια για επαναπροωθήσεις σε αποκαλούν πράκτορα των Τούρκων».

Η υπόθεση των 38 Σύρων έχει οδηγήσει σε έντονες συζητήσεις και στην Ελλάδα. Έκτοτε, το κλίμα είναι τεταμένο, επισημαίνει η Ράφενμπεργκ: «Τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ στην Ελλάδα προσπαθούν να δυσφημίσουν το έργο ξένων δημοσιογράφων και κάποιοι δημοσιογράφοι δέχθηκαν τηλεφωνήματα από κυβερνητικούς παράγοντες που τους είπαν ότι είναι δυσαρεστημένοι με τη δουλειά τους και απειλούν να επικοινωνήσουν με τις αρμόδιες συντάξεις των χωρών τους».

Απορίας άξιο παραμένει πάντως γιατί το Spiegel απέσυρε τα τέσσερα άρθρα για το περιστατικό στον Έβρο. Το σίγουρο είναι ότι οι γονείς του κοριτσιού συνεχίζουν να επιμένουν ότι η κόρη τους πέθανε στον Έβρο και είναι επίσης βέβαιο ότι οι γονείς παρέμειναν καθηλωμένοι για εβδομάδες στη νησίδα με τα άλλα παιδιά τους και τα άλλα μέλη της ομάδας. Ωστόσο, όσο η Αθήνα παρεμποδίζει μια διεθνή και ανεξάρτητη διαλεύκανση του περιστατικού, δεν θα υπάρξουν οριστικές απαντήσεις στα πολλά ανοιχτά ερωτήματα.

Φλόριαν Σμιτς

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου