Το ΝΑΤΟ αναζητά Γενικό Γραμματέα

Τον Οκτώβριο η κορυφαία διπλωματική θέση στο ΝΑΤΟ θα μείνει κενή. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε μέσω της εκπροσώπου του τον Φεβρουάριο ότι δεν έχει πρόθεση να παρατείνει άλλο τη θητεία του στην Ατλαντική Συμμαχία. Το έκανε ήδη την άνοιξη του περασμένου έτους για να μην χρειαστεί να αντικατασταθεί η ηγεσία του ΝΑΤΟ εν μέσω της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία. Ποιος όμως θα είναι ο 14ος Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας; Ή μάλλον: Ποια; Γιατί η πρώτη γυναίκα σε αυτό το αξίωμα θα ήταν πολύ ευπρόσδεκτη. Σχεδόν οι μισοί από τους 30 πρεσβευτές του ΝΑΤΟ έχουν ήδη λανσάρει διακριτικά έναν ή μια υποψήφια.

Τι πρέπει να μπορεί ένας Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ;

Αυτός ή αυτή πρέπει να κρατήσει τη συμμαχία ενωμένη, να εξισορροπήσει τα συμφέροντα, να προωθήσει τη συναίνεση μεταξύ των 30 μελών, είτε οι απειλές για την πολιτική συνοχή προέρχονται από έναν ασταθή Ντόναλντ Τραμπ είτε από τον επιθετικό Βλαντιμίρ Πούτιν. Απαιτούνται διπλωματικές δεξιότητες και πίστη στη συμμαχία. Ο Γενικός Γραμματέας δεν έχει εξουσία λήψης πολιτικών αποφάσεων. Ο μελλοντικός ή η μελλοντική γραμματέας θα πρέπει να έχει διατελέσει αρχηγός κράτους ή κυβέρνησης. Η γνώση αγγλικών είναι υποχρεωτική. Των γαλλικών επιθυμητή.

Ποια κριτήρια παίζουν ρόλο στην επιλογή;

Ο υποψήφιος πρέπει να έχει καλές σχέσεις με την Ουάσιγκτον. Τελικά, οι ΗΠΑ, ως σημαντικότερο μέλος, κάνουν τη διαφορά, ακόμα κι αν ο Γενικός Γραμματέας είναι παραδοσιακά Ευρωπαίος. Και οι 30 κυβερνήσεις πρέπει να συμφωνήσουν στο νέο Γενικό Γραμματέα. Γι' αυτό τα περιφερειακά συμφέροντα, η καταγωγή και το πολιτικό παρελθόν του πρέπει να μην δημιουργούν πρόβλημα. Το στρατιωτικό βάρος και η διπλωματική σημασία της χώρας προέλευσης πρέπει επίσης να μην δημιουργούν πρόβλημα. Για παράδειγμα, θα ήταν αδιανόητο αυτή τη στιγμή ένας Τούρκος να πάρει τη θέση λόγω των δυσκολιών που δημιουργεί ο αυταρχικός πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την ένταξη της Σουηδίας. Αντίστροφα, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η Τουρκία θα ενέκρινε έναν υποψήφιο από τη Φινλανδία.

Πώς λειτουργεί η διαδικασία της υποψηφιότητας;

Από πλευράς διαδικασίας τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο. Δεν υπάρχει επίσημη επιτροπή επιλογής. Οι διπλωμάτες διαπραγματεύονται για τις κυβερνήσεις τους σε μυστικούς γύρους μέχρι να υπάρξει συναίνεση. Δεν υπάρχει επίσημη ψηφοφορία. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της συμμαχίας ανακοινώνουν το νέο όνομα σε μια σύνοδο κορυφής. Η επόμενη σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ θα διεξαχθεί στο Βίλνιους της Λιθουανίας, στις 11 Ιουλίου. 

Ποιοι είναι οι υποψήφιοι;

Ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ, που θέλει να μείνει ανώνυμος, θεωρεί πιθανή την επιλογή γυναίκας από τις χώρες της Βαλτικής λόγω της τρέχουσας απειλής από τη Ρωσία. Θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη η νυν πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλας ή η πρωθυπουργός της Λιθουανίας Ινγκρίντα Σιμονίτε. Μια γυναίκα από ένα από τα κράτη της ανατολικής πτέρυγας θα είχε σίγουρα και την υποστήριξη της Πολωνίας, της οποίας η στρατιωτική σημασία στο ΝΑΤΟ αυξάνεται. 

Αναφέρεται και η Ζουζάνα Καπούτοβα, πρόεδρος της Σλοβακίας. Η χώρα έχει άμεσα σύνορα με την Ουκρανία που δέχτηκε επίθεση. Η υποψηφιότητά της θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως πράξη αλληλεγγύης. Αλλά και η νοτιοανατολική πτέρυγα των χωρών του ΝΑΤΟ διαθέτει έναν υποψήφιο: τον Κλάους Γιοχάνις, τον Πρόεδρο της Ρουμανίας, η οποία είναι στρατηγικής σημασίας για το ΝΑΤΟ λόγω της θέσης της στη Μαύρη Θάλασσα. Στο νότο, η Ιταλία φέρεται να έχει συστήσει τον Μάριο Ντράγκι, τον πρώην πρωθυπουργό, ως νέο επικεφαλής του ΝΑΤΟ, απλώς και μόνο για να ενισχύσει τη διεκδίκηση των νότιων χωρών για τη θέση. Η Μεγάλη Βρετανία λέγεται επίσης ότι έχει φιλοδοξίες, επειδή οι Βρετανοί μετά το Brexit θέλουν να γίνουν ξανά πιο ορατοί σε διεθνές επίπεδο. Ο υποψήφιος θα μπορούσε να είναι η πρώην πρωθυπουργός Τερέζα Μέι.

Η υπουργός Οικονομικών του Καναδά Κρίστια Φρίλαντ θεωρείται αουτσάιντερ. Είναι εγγονή Ουκρανών μεταναστών. Στον Καναδά η καταγωγή της αποτέλεσε αντικείμενο έντονων συζητήσεων, επειδή τα ρωσικά προπαγανδιστικά μέσα τόνισαν τις υποτιθέμενες διασυνδέσεις του παππού της Φρίλαντ με τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το βασικό της πρόβλημα όμως: δεν είναι Ευρωπαία.

Δυνατότητα παράτασης;

Μια τελευταία πιθανότητα θα ήταν ο Γενς Στόλτενμπεργκ να παρατείνει το συμβόλαιό του μέχρι τον Απρίλιο του 2024. Τότε το ΝΑΤΟ θα γίνει 75 ετών, κάτι που θα γιορταστεί με μια σύνοδο κορυφής στην Ουάσιγκτον. Καθόλου απίθανο, πόσο μάλλον που η θέση, την οποία ήθελε αρχικά ο Στόλτενμπεργκ στη Νορβηγία, επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας, έχει πλέον καλυφθεί ούτως ή άλλως.

Μπερντ Ρίγκερτ

Επιμέλεια: Ευθύμης Αγγελούδης