Τι σχεδιάζει ο αλ Τζολάνι για τη Συρία;

Μετά από πολλές ημέρες βίαιων συγκρούσεων, που οδήγησαν τη Συρία στο χάος, η εικόνα με τον επικεφαλής των ανταρτών Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι και τον απερχόμενο πρωθυπουργό Μοχάμεντ αλ Τζαλάλι να κάθονται στο ίδιο τραπέζι, έδωσε για πρώτη φορά μία αίσθηση ομαλότητας. Ήταν και ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τον διεθνή παράγοντα ότι ο επικεφαλής της ισλαμιστικής συμμαχίας Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) είναι πλέον έτοιμος και ώριμος να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες.

Εκατομμύρια Σύροι, αλλά και πολλές κυβερνήσεις στο εξωτερικό, θέτουν ωστόσο τα ίδια αγωνιώδη ερωτήματα: Ποιος είναι στην πραγματικότητα αυτός ο άνδρας και ποιοι είναι οι στόχοι του; Τί είδους κοινωνία θέλει να εγκαθιδρύσει στη Συρία; Ο σχηματισμός μεταβατικής κυβέρνησης άρχισε αμέσως μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ. Για όλα τα υπόλοιπα επικρατεί ακόμη αβεβαιότητα.

Το εξτρεμιστικό παρελθόν του αλ Τζολάνι

Ο νέος ηγέτης της Συρίας φαίνεται ότι προσπαθεί να αφήσει πίσω του το εξτρεμιστικό παρελθόν του. Θέλει να τον προσφωνούν πλέον με το κανονικό του όνομα, Αχμέντ αλ Σάρα, ενώ έβγαλε και το τουρμπάνι των τζιχαντιστών που φορούσε το 2011, όταν άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος. Το 2021, μιλώντας στην αμερικανική δημόσια τηλεόραση (PBS) έλεγε ότι είναι «άδικο» να έχουν εντάξει την HTS στις ΗΠΑ στον κατάλογο των «τρομοκρατικών οργανώσεων».  

Το βέβαιο είναι ότι για πολλά χρόνια ο αλ Τζολάνι, που γεννήθηκε στη Σαουδική Αραβία και μεγάλωσε στη Συρία, ανήκε στον σκληρό πυρήνα τζιχαντιστικών οργανώσεων. Μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003 εντάχθηκε σε οργανώσεις που δραστηριοποιούνταν εκεί, ενώ το 2005 αιχμαλωτίστηκε από τους Αμερικανούς. Εκείνη την περίοδο λέγεται ότι αποκρυσταλλώθηκε η ιδεολογία του, όταν γνώρισε τον Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, μετέπειτα ηγέτη του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), ο οποίος το 2011 τον έστειλε στη Συρία, για να ιδρύσει ένα τοπικό παρακλάδι της οργάνωσης, το αποκαλούμενο «Μέτωπο αλ-Νούσρα». 

Αμφιβολίες για τις «αποστάσεις» έναντι του ISIS

Το 2017 η HTS στράφηκε εναντίον εξτρεμιστικών ομάδων στη βορειοδυτική Συρία, κάτι που ωστόσο πολλοί ερμήνευσαν ως μία προσπάθεια του αλ Τζολάνι να εδραιώσει την κυριαρχία του στο εσωτερικό μέτωπο. Στην περιφέρεια του Ιντλίμπ κατηγορήθηκε για εκτελέσεις και βασανισμούς πολιτικών αντιπάλων. Φέτος δεν έλειψαν και οι διαδηλώσεις εναντίον του αλ Τζολάνι. Θεωρητικά οι Αμερικανοί τον έχουν επικηρύξει για 10 εκατομμύρια δολάρια και η επικήρυξη ισχύει ακόμη. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς αυτός ο άνθρωπος μπορεί να διεξάγει ελεύθερες και δίκαιες εκλογές.

Από την άλλη πλευρά, στο Ιντλίμπ ο αλ Τζολάνι φάνηκε να προσεγγίζει τους χριστιανούς και τους Δρούζους, ενώ επέτρεψε στις γυναίκες να συμμετέχουν πιο ενεργά στη δημόσια ζωή, αν και μέχρι σήμερα δεν εργάζονται γυναίκες στην τοπική δημόσια διοίκηση. Παράλληλα, ζήτησε να ισχύσει η Σαρία, ο Ισλαμικός Νόμος, αλλά όχι με τον τρόπο που εφαρμόζεται στο Ισλαμικό Κράτος ή στη Σαουδική Αραβία. «Η λανθασμένη συμπεριφορά ορισμένων ισλαμιστικών ομάδων έχει οδηγήσει πολλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα στη Δύση, να συνδέουν το Ισλάμ με τον εξτρεμισμό και τους μουσουλμάνους με την τρομοκρατία» έλεγε σε συνέντευξή του.

Οι πράξεις μετράνε, όχι η θεωρία

Είναι μάλλον νωρίς για μία ασφαλή αποτίμηση. Ο αλ Τζολάνι θα κριθεί από τις πράξεις του, όταν θα έχουν αποχωρήσει από τη Συρία τα διεθνή τηλεοπτικά συνεργεία. Σημειωτέον ότι και οι Ταλιμπάν, τους οποίους ο αλ Τζολάνι επικαλείται ως «πηγή έμπνευσης», θέσπισαν τελικά στο Αφγανιστάν πολύ πιο αυστηρούς κανόνες από εκείνους που είχαν εξαγγείλει αμέσως μετά την ανακατάληψη της χώρας το 2021.

Όπως επισημαίνει ο Ααρόν Ζελίν, αναλυτής του Washington Institute με ειδίκευση στη Συρία, «θα πρέπει να δούμε αν οι πρωτοβουλίες των τελευταίων ημερών ήταν κάτι περισσότερο από μία εκστρατεία δημοσίων σχέσεων».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου