Τι σχέση έχει ο κορωνοϊός με τον Νεάντερταλ;

Η μελέτη προκάλεσε τεράστιο ενδιαφέρον όχι μόνο στον κόσμο της επιστήμης. Δύο Σουηδοί ερευνητές ανακάλυψαν στον άνθρωπο του Νεάντερταλ ένα μεταλλαγμένο γονίδιο, το οποίο στους φορείς του ανεβάζει δύο με τρεις φορές περισσότερο τον κίνδυνο να μολυνθούν με κορωνοϊό. Ο Στέφαν Σίφελς, από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Ιστορία της Ανθρωπότητας, που ερευνά την ιστορία των πληθυσμών, αξιολογεί την έρευνα ως πολύ πειστική. «Πρόκειται για μετάλλαξη ενός και μοναδικού γονιδίου, που επηρεάζει τις πιθανότητες βαριάς εξέλιξης της νόσου, έτσι ώστε να διπλασιάζεται σχεδόν ο κίνδυνος και να πρέπει να να γίνει η μεταφορά του ασθενή στο νοσοκομείο» λέει ο Σίφελς. «Στη χειρότερη περίπτωση ανάμεσα στις επιπτώσεις είναι η σύνδεση του ασθενή με τεχνητό αναπνευστήρα. Τώρα, γιατί αυτή γενετική μετάλλαξη σημαίνει αυξημένο κίνδυνο για ασθενείς με Covid-19, παραμένει άγνωστο.»

Σύγκριση γονιδιωμάτων

Όποιος ήλπιζε ότι με βάση αυτήν την μελέτη θα έβγαζε χρήσιμα συμπεράσματα για τη θεραπεία του κορωνοϊού θα απογοητευτεί. Πρόκειται για μια βασική έρευνα, που σύμφωνα με τον Σίφελς, στόχος της είναι η βαθύτερη έρευνα του ανθρώπινου γονιδιώματος. «Η έρευνα επιχειρεί να βρει πώς το γονιδίωμα του Νεάντερταλ διαφέρει από αυτό του σύγχρονου ανθρώπου και σε ποια σημεία του έχουμε κληρονομήσει το ίδιο γονιδίωμα. Το βλέπω ως ένα ακόμη κομμάτι του παζλ στην θεωρία της εξέλιξής μας: Ποια η προέλευσή μας; Πως εξελίσσεται η ανθρώπινη καταγωγή; Πρόκειται για αφηρημένες διαπιστώσεις, που δεν έχουν άμεση χρησιμότητα, οι οποίες όμως έχουν εκπληκτική σχέση με τον Covid-19». Συγγραφείς της έκθεσης είναι οι Ούγκο Ζέμπερτ και ο γενετιστής Σβάντε Πέμπο από το Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Στοκχόλμης και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ Εξελικτικής Ανθρωπολογίας στη Λειψία. Ο νευροβιολόγος Χούγκο Ζέμπερτ έχει δημοσιεύσει διάφορες έρευνες σε σχέση με τον άνθρωπο του Νεάντερταλ, ο Σβάντε Πέμπο θεωρείται ιδρυτής της Παλαιογενετικής. Το 2010 κατάφερε ο ίδιος και η ομάδα του να αναπαραστήσουν γραφικά το γονιδίωμα του Νεάντερταλ, με βάση οστά που χρονολογούνται δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν.

Οι επιστήμονες συνέκριναν εκείνο το γονιδίωμα με αυτό του σημερινού ανθρώπου. Μια διαπίστωση ήταν ότι στο γονιδίωμα του σύγχρονου ανθρώπου υπάρχει σε ποσοστό σχεδόν 2% DNA από τον Νεάντερταλ, και ότι εκείνο έχει επηρεάσει την ανθρώπινη εξέλιξη. Για παράδειγμα, έχει ενισχύσει το αμυντικό μας σύστημα, αλλά παράλληλα ενίσχυσε και την προδιάθεση σε ορισμένες ασθένειες. Οι δύο ερευνητές ανακάλυψαν μάλιστα ότι εκείνο το σύμπλεγμα γονιδίων με τη μεγαλύτερη  επικινδυνότητα, έχει αναγνωρισθεί σε αντίστοιχα γονιδιώματα ανθρώπου του Νεαντερταλ 50.000 χρόνων από την Κροατία. «Είναι αξιοπρόσεκτο ότι η γενετική κληρονομιά από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ έχει τόσο τραγικές συνέπειες κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό, πρέπει να ερευνηθεί όσο γίνεται πιο γρήγορα» ανέφερε ο Σιάντε Πάμπλο σε ανακοίνωση του Ινστιτούτου Καρολίνκσα. 

Γενετική κληρονομιά

Το γονιδίωμα εκείνο που ευθύνεται για την σοβαρότερη εξέλιξη απαντάται σε διαφορετικά τμήματα της γης με διαφορετική συχνότητα. «Το μεταλλαγμένο DNA, που είχε ο άνθρωπος του Νεάντερταλ και μας το κληρονόμησε, ανιχνεύεται σε έναν στους δώδεκα ανθρώπους στην Ευρώπη. Αντίθετα στην Αφρική είναι σχεδόν ανύπαρκτο» εξηγεί ο Σίφελς. «Βασικό σημείο της έρευνας είναι πιθανότατα η κατανόηση πώς μια συγκεκριμένη μετάλλαξη, που προκαλεί σήμερα αρνητικές επιπτώσεις στην περίπτωση του κορωνοϊού, άγγιξε τους πληθυσμούς μέσω ορισμένων οδών, αλλά και πώς και γιατί μια επικίνδυνη μετάλλαξη μεταδίδεται ανά τη γη. Εάν εντοπίσει κανείς συσχετισμούς ανάμεσα σε χαρακτηριστικά, που επηρεάζουν για παράδειγμα τους οργανισμούς στο μέγεθος ενός ανθρώπου ή μια ασθένεια, τότε μπορεί να βρει και κοινά γενετικά σημεία. Αλλά το γιατί δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε». Ιδιαίτερη σημασία σε όλα αυτά έχει το σύμπλεγμα γονιδίων με το χρωμόσωμα 3, το οποίο οι ερευνητές συσχετίζουν με τον ιό SARS-CoV-2.

Τα χρωμοσώματα περιέχουν χιλιάδες γονιδιώματα. Έτσι πρέπει να βρεθεί, εάν σε ασθενείς με βαριά εξέλιξη της νόσου υφίστανται τα γονιδιώματα συγκεκριμένες μεταλλάξεις πιο συχνά από ό,τι περιμένουμε για τον μέσον όρο του πληθυσμού. «Και τώρα με τον SARS-CoV-2 παρατηρεί κανείς ξαφνικά ότι οι μεταλλάξεις που γίνονταν μέσα μας εδώ και δεκάδες χιλιάδες χρόνια, μέχρι τώρα δεν δρομολόγησαν κάτι το αρνητικό. Αλλά στην ασθένεια Covid-19 έχει αυτήν την τραγική επίδραση» αναφέρει ο Γερμανός ερευνητής.  

Χάιζε Γκούντρουν

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου