Συρία: χιλιάδες γυναίκες δίνουν μάχη επιβίωσης

Η Νόρα κρατάει σφιχτά τον γιό της στην αγκαλιά της και θυμάται την τελευταία φορά που είδε τον άντρα της. Η 22χρονη κατάφερε να διαφύγει από έναν παλαιστινιακό καταυλισμό προσφύγων στην Τζαρμούκ, νότια της Δαμασκού. Η Τζαρμούκ έχει εν τω μεταξύ καταστραφεί ολοσχερώς. Ο άντρας της κάποια στιγμή έφυγε, όπως λέει η Νόρα μιλώντας στην Deutsche Welle. «Ξέρω ότι τον πήραν» λέει, και με αυτό εννοεί τους υποστηρικτές του καθεστώτος Άσαντ.

Ο σύζυγος της Νόρας εξαφανίστηκε στις 24 Ιουνίου του 2013, ένα μήνα πριν ο συριακός στρατός ξεκινήσει τον αποκλεισμό στην Τζαρμούκ. Οι δυνάμεις ασφαλείας απομόνωσαν χιλιάδες αμάχους και ο λιμός εξαπλώθηκε στην πόλη. Η Νόρα πήγαινε από τον έναν καταυλισμό προσφύγων στον άλλο για δυο χρόνια. Τώρα ζει στον λιβανοπαλαιστινιακό καταυλισμό Σατίλα νότια της Βηρυτού και είναι αυτή που πρέπει να φροντίσει για την επιβίωση της οικογένειας. Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες των ΗΕ, μια στις τέσσερις γυναίκες από τη Συρία μένει μόνη της μετά την εξαφάνιση ή το θάνατο του άντρα της.

Κατάθλιψη και πείνα

H Ράντα Χαντάντ εργάζεται για την μη κυβερνητική οργάνωση «Najdeh» και προσπαθεί να βοηθήσει γυναίκες στον παλαιστινιακό καταυλισμό στο Λίβανο. Και είναι περίεργο, αλλά εκεί όπου οι γυναίκες αναζητούν στην πραγματικότητα βοήθεια και καταφύγιο, εκεί δέχονται και τις περισσότερες σεξουαλικές παρενοχλήσεις. «Γυναίκες χωρίς άνδρες, συχνά για πρώτη φορά στη ζωή τους αναγκάζονται να εργαστούν», λέει η κοινωνική λειτουργός. Συχνά όταν ο εργοδότης ανακαλύψει ότι η γυναίκα δεν έχει σύζυγο, προσπαθεί να την κακοποιήσει ή να την εκβιάσει. Η Νόρα εργάζεται τώρα σε ένα τυροκομείο και δηλώνει πόσο φοβισμένη νιώθει από τα απειλητικά και μόνο βλέμματα κάποιων ανδρών.

Εάν η Νόρα έπεφτε θύμα κακοποίησης πολύ πιθανόν οι λιβανέζικες αρχές να μην μπορούσαν να της προσφέρουν κάποια βοήθεια. Ένα μεγάλο μέρος των προσφύγων γυναικών από τη Συρία δεν έχει νόμιμα χαρτιά. Οι απαιτήσεις για την χορήγηση βίζας είναι πολύ αυστηρές και πολύ δύσκολα μπορούν να ικανοποιηθούν.

Αποτέλεσμα όλων αυτών των δυσκολιών είναι οι γυναίκες να αντιμετωπίζουν προβλήματα κατάθλιψης, να ζουν με διαρκείς φοβίες και κάποιες να εξαναγκάζονται ακόμα και να λιμοκτονούν για να είναι σε θέση να ταΐσουν τα παιδιά τους.

Υπάρχουν και οι δυνατές

Συχνά οι λύσεις που αναζητούνται είναι το ίδιο σκληρές. Οι γυναίκες αυτές εξαναγκάζουν τις κόρες τους να παντρευτούν νωρίς. Μια πρακτική που δεν είναι άγνωστη σε αυτές τις κοινωνίες και κυρίως στα φτωχότερα οικονομικά στρώματα. Κάποιες φορές όμως υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Όπως για παράδειγμα η 43χρονη Ουμ Νάντα, η οποία πήγε με τις τρεις κόρες της στον καταυλισμό μετά την εξαφάνιση του μεγάλου της γιού. Απέρριψε μέχρι σήμερα 15 προτάσεις γάμου για την πιο μεγάλη της κόρη. «Όχι δεν πρόκειται να την δώσω» λέει. Εγώ φροντίζω τώρα για μας. Όλα είναι καλά όσο ζούμε όλοι μαζί» λέει η Ουμ Νάντα.

Δουλεύει σαν καθαρίστρια σε μια μη κυβερνητική οργάνωση. Δεν είναι όμως όλες οι γυναίκες τόσο δυνατές. Κάποιες καταφεύγουν στην πορνεία ως μια άμεση και σχετικά εύκολη λύση.

Η ζωή για τις γυναίκες από τη Συρία στους καταυλισμούς είναι δύσκολη και σκληρή. Δεν έχασαν μόνο την πατρίδα τους αλλά συχνά και τους άντρες τους, το πιο σημαντικό τους στήριγμα.

Ματμίκ Νάσετ / Μαρία Ρηγούτσου