Συρία: O ρόλος της Τουρκίας στη νέα φάση του πολέμου

Μία εβδομάδα μετά την πτώση του Χαλεπίου σε τζιχαντιστές μαχητές, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία επιστρέφει στο γνώριμο μοτίβο των ταυτόχρονων στρατιωτικών και διπλωματικών κινήσεων. Παραμένει εντελώς ασαφές πώς θα εξελιχθεί το επόμενο στάδιο αυτού του φαινομενικά ατελείωτου πολέμου.

Η ξαφνική επιτυχία των μαχητών κατά του Άσαντ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε γεωστρατηγικές μετατοπίσεις - και στην αποδυνάμωση των σημαντικότερων συμμάχων του καθεστώτος Άσαντ. Η Ρωσία του Πούτιν, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, έχει υποβαθμίσει τη Συρία σε ένα δευτερεύον μέτωπο. Ταυτόχρονα, το Ισραήλ έχει αποδυναμώσει σημαντικά τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ, η οποία μάχεται στην πρώτη γραμμή υπέρ του Άσαντ για λογαριασμό της Τεχεράνης.

Η Τουρκία διαδραματίζει βασικό ρόλο στη νέα φάση του συριακού πολέμου. Υπό το φως της αποδυνάμωσης των δυνάμεων στο πλευρό του Άσαντ, η επιρροή της Άγκυρας έχει αυξηθεί. Στο διπλωματικό μέτωπο, η Άγκυρα εξακολουθεί να επιθυμεί τον συντονισμό με τη Ρωσία. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, οι οποίες όσον αφορά τη Συρία μπορούν να χαρακτηριστούν ως μια συνύπαρξη συνεργασίας και αντιπαράθεσης, αξίζουν επομένως ιδιαίτερη προσοχή.

Η Τουρκία διοικεί τον Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA)

Πριν από τέσσερα χρόνια, η Άγκυρα και η Μόσχα είχαν διαπραγματευτεί μια κατάπαυση του πυρός στη Συρία. Τώρα, ο Ερντογάν και ο Πούτιν συνομίλησαν ξανά τηλεφωνικά για τη Συρία. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ο Πούτιν ζήτησε από τον Τούρκο πρόεδρο να συμβάλει στην αποκατάσταση της σταθερότητας στη χώρα.

Σύμφωνα με το επίσημο αφήγημα της Τουρκίας, το συριακό καθεστώς ευθύνεται για το νέο κύμα βίας: «Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν για άλλη μια φορά ότι η Δαμασκός πρέπει να συμφιλιωθεί με τον λαό της και τη νόμιμη αντιπολίτευση», τόνισε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, απευθυνόμενος στον Άσαντ. Ο Φιντάν υποβάθμισε τον ρόλο των εξωτερικών παραγόντων: «Θα ήταν λάθος να εξηγήσουμε τα γεγονότα στη Συρία με οποιαδήποτε ξένη παρέμβαση».

Δεν είναι μυστικό ότι η Τουρκία έχει παρέμβει στρατιωτικά στη Συρία επανειλημμένα από την αρχή του εμφυλίου πριν από δεκατρία χρόνια, έχοντας αναπτύξει δικά της στρατεύματα στον Βορρά. Στις επίσημες δηλώσεις της Άγκυρας, ωστόσο, δεν υπάρχει καμία αναφορά για τον ρόλο της Τουρκίας και των υποστηριζόμενων από αυτή μισθοφόρων στις πρόσφατες συγκρούσεις. Στην πραγματικότητα, μαχητές του αποκαλούμενου Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA), μιας σουνιτικής-αραβικής πολιτοφυλακής που χρηματοδοτεί και διοικεί η Τουρκία, συμμετείχαν στην προέλαση των τζιχαντιστών στο Χαλέπι.

Η Τουρκία επιμένει σε πολιτική λύση

Οι μισθοφόροι της Άγκυρας ενδιαφέρονταν λιγότερο για την αντιπαράθεση με τις δυνάμεις του Άσαντ. Είχαν εντολή να πλήξουν τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), που ελέγχονται από Κούρδους και αποτελούν τον σημαντικότερο σύμμαχο των Ηνωμένων Πολιτειών στη βόρεια Συρία.

Η Άγκυρα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τι συμβαίνει στη βόρεια Συρία. Σύμφωνα με δημοσιεύματα που επικαλούνται δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης προσκείμενες στις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες, οι τουρκικές αρχές έδωσαν το πράσινο φως στις δυνάμεις των ανταρτών που εδρεύουν στην Ιντλίμπ να επιτεθούν στο Χαλέπι.

Εκ πρώτης όψεως, η διαταγή αυτή φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με την επίσημη πολιτική του Ερντογάν, ο οποίος επιδιώκει να ανοίξει απευθείας διάλογο με τον Άσαντ για μια πολιτική λύση. Ο Άσαντ έχει απορρίψει επανειλημμένα τις προτάσεις του Ερντογάν, χαρακτηρίζοντάς τες ως διαφανείς προσπάθειες «νομιμοποίησης της τουρκικής κατοχής στη Συρία».

Ο Ερντογάν θέλει να αναγνωριστεί ως μεσολαβητής

Πολιτικοί παρατηρητές υποστηρίζουν ότι η Άγκυρα ενθάρρυνε -ή τουλάχιστον δεν εμπόδισε- την προέλαση των τζιχαντιστών, προκειμένου να τιμωρήσει τον Άσαντ για τη μη συνεργάσιμη συμπεριφορά του.

Αυτό εντάσσεται στη διττή στρατηγική της τουρκικής κυβέρνησης, που συνδυάζει στρατιωτικές και διπλωματικές ενέργειες στη Συρία. Στο πλαίσιο αυτό, ο Φιντάν επαίνεσε τη διαδικασία της Αστάνα, τις κοινές προσπάθειες Τουρκίας, Ρωσίας και Ιράν για μια λύση στη Συρία. Αυτό το Σαββατοκύριακο, οι τρεις χώρες σκοπεύουν να συναντηθούν ξανά.

Μένει να φανεί αν η Άγκυρα, η Μόσχα και η Τεχεράνη θα καταλήξουν σε κοινή θέση. Πιο πιθανή είναι μια προσέγγιση μεταξύ Τούρκων και Ρώσων. Σε αυτό το σενάριο, τα βλέμματα του Ερντογάν και του Πούτιν ενδέχεται να στραφούν πέρα από τη Συρία και στην Ουκρανία.

Ενδεχομένως, μια τουρκο-ρωσική πρωτοβουλία που θα οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός στη Συρία να αποτελέσει ένα είδος γενικής πρόβας για μια μεσολάβηση στον πόλεμο της Ουκρανίας. Ο Ερντογάν δεν επιθυμεί τίποτα περισσότερο από το να αναγνωριστεί διεθνώς ως μεσολαβητής και ειρηνοποιός. Ίσως στην Άγκυρα υπολογίζουν ότι τέτοιες σκέψεις θα τραβήξουν σύντομα και το ενδιαφέρον του Ντόναλντ Τραμπ.