Σουδάν, μία χώρα στο χείλος του εμφυλίου

Πυροβολισμοί αντηχούν παντού στο Χαρτούμ, την πρωτεύουσα του Σουδάν, αλλά και σε πολλές επαρχίες της χώρας. Μαχητικά αεροσκάφη εφορμούν σε κατοικημένες περιοχές. Δεκάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από το Σαββατοκύριακο, όταν ξέσπασαν οι συγκρούσεις. Αμήχανη η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί.

Μιλώντας στη Γερμανική Ραδιοτηλεόραση (WDR) η Κριστίνε Ρόερς, διευθύντρια του πολιτικού ιδρύματος Φρίντριχ ΄Εμπερτ στο Χαρτούμ, περιγράφει την κατάσταση: «Οι συγκρούσεις μαίνονται, χωρίς διακοπή. Υπάρχει μία μεγάλη κινητικότητα στην πόλη, αλλά όταν είσαι άμαχος δεν μπορείς να καταλάβεις τι ακριβώς συμβαίνει. Δεν υπάρχει καμία πληροφόρηση. Ακούμε πυρά και προσπαθούμε να διαισθανθούμε, εάν υπάρχει κίνδυνος ή όχι. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κρατάμε χαμηλά το κεφάλι και να μην πλησιάζουμε στα παράθυρα...»

Οι οδομαχίες οφείλονται στη μάχη εξουσίας που υποβόσκει εδώ και πολύ καιρό ανάμεσα σε δύο πολέμαρχους: Από τη μία πλευρά ο αρχηγός του κράτους και επικεφαλής του τακτικού στρατού, στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ Αλ Μπουρχάν, από την άλλη πλευρά ο αναπληρωτής του και διοικητής της παραστρατιωτικής ομάδας «Rapid Support Forces» (RSF), Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκλο. Και οι δύο έχουν βεβαρυμένο παρελθόν, λέει η Αμανί Αλ Ταβέλ, συνεργάτις του Κέντρου Ερευνών Αλ Αχράμ στο Κάϊρο της Αιγύπτου. «Στην κρίση του Νταρφούρ η παραστρατιωτική ομάδα RSF είχε κάψει χιλιάδες χωριά, είχε βιάσει γυναίκες, ήταν υπεύθυνη για κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», επισημαίνει. «Γι αυτό ευθύνονται και οι δύο πολέμαρχοι. Μαζί σκότωναν διαδηλωτές στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του 2019...»

Αδιαφορία για την τύχη των αμάχων

Δύο πρώην σύμμαχοι βρίσκονται πλέον σε τροχιά σύγκρουσης, μάλλον γιατί διαφώνησαν στην κατανομή της εξουσίας. Στη μέση οι άμαχοι, απροστάτευτοι και αδιάφοροι για τους δύο πολέμαρχους. «Μαθητές, δάσκαλοι, δημοσιογράφοι κρατούνται αιχμάλωτοι», λέει η Κριστίνα Ρόερς. «Άνθρωποι μένουν εγκλωβισμένοι σε κλειστούς χώρους, χωρίς ρεύμα, με θερμοκρασίες που φτάνουν τους 40 βαθμούς Κελσίου. Τα καταστήματα δεν μπορούν να ανοίξουν και δεν πωλούν τίποτα, ούτε φάρμακα. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για την τύχη των αμάχων».

Μετά την ανατροπή του δικτάτορα Ομάρ Αλ Μπασίρ, το 2019, οι περισσότεροι Σουδανοί ζητούσαν τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών. Όμως λίγο αργότερα οι Μπουρχάν και Ντάγκλο- αντίπαλοι σήμερα- συμμάχησαν και ανέτρεψαν τη μεταβατική κυβέρνηση της χώρας, για να υφαρπάξει τελικά την εξουσία ο Μπουρχάν. Λόγω φορτικών πιέσεων από το εξωτερικό υποσχέθηκε να ανοίξει τον δρόμο για τον σχηματισμό πολιτικής κυβέρνησης σε εύθετο χρόνο, αλλά αυτό δεν συνέβη και, όπως επισημαίνει η Κριστίνε Ρόερς, «η διαδικασία εκδημοκρατισμού κρέμεται από μία λεπτή κλωστή, αν δεν έχει ήδη διαρραγεί...»

Από έμπορος καμηλών ...στρατιωτικός ηγέτης

Η σπίθα που κατά πάσα πιθανότητα έριξε λάδι στη φωτιά ήταν η απόπειρα συγχώνευσης του τακτικού στρατού με την παραστρατιωτική οργάνωση RSF, μία προοπτική που δεν ενθουσιάζει τον πανίσχυρο και πάνοπλο επικεφαλής της οργάνωσης, Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκλο. Πρώην έμπορος καμηλών, ο Ντάγκλο αναδείχθηκε σε έναν από τους πιο ισχυρούς ανδρες του Σουδάν. Αρχικά είχε στο πλευρό του τον πρώην δικτάτορα Αλ Μπασίρ, ενώ πλούτισε γρήγορα εκμεταλλευόμενος χρυσωρυχεία και παράλληλα δικτυώθηκε στην ευρύτερη περιοχή, εξασφαλίζοντας μάλιστα τη στήριξη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Η Αμανί Αλ Ταβέλ δεν είναι αισιόδοξη για τα επόμενα βήματα. «Οι φιλοδοξίες του Ντάγκλο είναι απεριόριστες και φτάνουν μέχρι την προεδρία», λέει. «Η σημερινή κρίση μπορεί να εξελιχθεί σε εμφύλιο πόλεμο, που ίσως αφανίσει το κράτος του Σουδάν. Σίγουρα θα συμβεί αυτό, αν δεν ακουστούν οι μετριοπαθείς φωνές, που κάνουν έκκληση για αποκλιμάκωση της βίας...»

Άννα Όσιους (WDR)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου