Σάτιρα ή προσβολή το ποίημα για τον Ερντογάν;

Το επίμαχο ποίημα προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων με αποτέλεσμα ακόμα και η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ να δηλώσει ότι είχε «στόχο να πληγώσει». Μάλιστα η υπόθεση αυτή έγινε αντικείμενο συζήτησης σε τηλεφωνική επικοινωνία της με τον τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου.

Το ποίημα ανάμεσα σε άλλα αποκαλεί τον Ταγίπ Ερντογάν «διεστραμμένο», «κτηνοβάτη», τον κατηγορεί ότι «κλωτσάει τους Κούρδους και χτυπάει τους Χριστιανούς», «βλέπει πορνό με παιδιά», «κλείνει συντάξεις εφημερίδων και χαλάει το κλίμα για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις».

Στον γνωστό σατιρικό παρουσιαστή απονεμήθηκε πάντως χθες το βράδυ ένα από τα 14 βραβεία Grimme, τα οποία θεωρούνται τα σημαντικότερα στη γερμανική τηλεόραση. Ο ίδιος πάντως αρνήθηκε να παραστεί. Το βραβείο του απονεμήθηκε για το βίντεο με το προτεταμένο μεσαίο δάκτυλο του Γιάνη Βαρουφάκη, για το οποίο ισχυρίστηκε ότι το είχε παραποιήσει ο ίδιος. Το βίντεο είχε προβληθεί τον περασμένο Μάρτιο σε γερμανική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης και ο πρώην υπουργός Οικονομικών είχε ισχυρισθεί ότι ήταν κατασκευασμένο.

Τα όρια της σάτιρας

Όσον αφορά το ποίημα για τον Ταγίπ Ερντογάν, ο Μάρκους Κόμπα, δικηγόρος ειδικευμένος στα ΜΜΕ και τα πνευματικά δικαιώματα, μιλώντας στην Deutsche Welle δήλωσε ότι «το ότι το 'υβριστικό ποίημα' (σ.σ. όπως χαρακτηρίστηκε) του Γιαν Μπέμερμαν είναι προσβλητικό, είναι αδιαμφισβήτητο. Το ερώτημα όμως που τίθεται είναι εάν είναι όντως παράνομα αυτά που λέει ο Μπέμερμαν. Και το ερώτημα αυτό δεν χρειάζεται οπωσδήποτε να απαντηθεί με ένα ναι διότι εδώ έχουμε να κάνουμε με σάτιρα. Η σάτιρα εμπίπτει στην ελευθερία της άποψης, η οποία προστατεύεται από το άρθρο 5 του Συντάγματος. Θα μπορούσε ακόμα να είναι μια υπόθεση ελευθερίας της τέχνης, η οποία προστατεύεται ακόμα περισσότερο. Φυσικά η σάτιρα, η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της τέχνης δεν είναι πάνω από όλα. Κυρίως όταν θίγονται θέματα προσωπικότητας τρίτων ατόμων. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και θα πρέπει να ερευνηθεί εάν πράγματι δικαιολογείται η σάτιρα και τίνος οι αξιώσεις υπερτερούν».

Ο Γιαν Μπέμερμαν απευθύνθηκε στον υπουργό παρά την καγκελάριο Πέτερ Αλτμάιερ μέσω twitter και του έγραψε: «Θα ήθελα να ζω σε μια χώρα όπου επιτρέπεται να εξερευνήσεις τα όρια της σάτιρας και αυτό να είναι αντικείμενο μιας πολιτισμένης συζήτησης». Ο Πέτερ Αλτμάιερ από την πλευρά του του έγραψε πως θα του απαντήσει, ωστόσο δεν το έπραξε.

Η συγκεκριμένη εκπομπή του Γιαν Μπέμερμαν, που παρουσιάστηκε στο δεύτερο γερμανικό πρόγραμμα ZDF (συγκεκριμένα στο κανάλι ZDFneo), αποσύρθηκε πάντως από το διαδικτυακό αρχείο του καναλιού. Η τουρκική κυβέρνηση είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα κινηθεί δικαστικά, αλλά μετά την τηλεφωνική συνομιλία της Άγκελα Μέρκελ με τον Αχμέτ Νταβούτογλου δεν επανήλθε στο θέμα.

DW / DPA /Spiegel / Μαρία Ρηγούτσου