Πώς τα βγάζει πέρα η ρωσική οικονομία με τις κυρώσεις;

Εδώ και περίπου 16 μήνες, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Δύση έχει επιβάλει εκτεταμένες κυρώσεις στη Ρωσία. Στο 26ο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης συμμετείχαν 17.000 σύνεδροι από 130 χώρες, όπως ανακοίνωσαν με υπερηφάνεια οι διοργανωτές. Αυτό που δεν αναφέρεται, ωστόσο, είναι ότι πολλοί δυτικοί δημοσιογράφοι δεν έλαβαν φέτος διαπιστεύσεις.

Σε ομιλία που εκφώνησε στο Φόρουμ, ο Ρώσος πρόεδρος τόνισε πως «οι μακροοικονομικές τάσεις είναι θετικές», καθώς και ότι φέτος «αναμένεται ανάπτυξη της τάξεως του 1,5% έως 2%, γεγονός που θα επιτρέψει στη χώρα μας να διατηρήσει τη θέση της μεταξύ των κορυφαίων οικονομιών του κόσμου».

Παραμένει ισχυρή η ρωσική οικονομία;

Από την αρχή του πολέμου, ο Πούτιν δεν κουράστηκε ποτέ να τονίζει ότιη Ρωσία όχι μόνο αψήφησε τις δυτικές κυρώσεις, αλλά φέρεται μάλιστα να έγινε ισχυρότερη και πιο ανεξάρτητη. Προς επίρρωση των επιχειρημάτων της, η Μόσχα αρέσκεται να παρουσιάζει και ορισμένα στατιστικά στοιχεία, η εγκυρότητα των οποίων θεωρείται πάντως τουλάχιστον αμφισβητήσιμη από ορισμένους. Για παράδειγμα, είναι ασφαλώς αλήθεια ότι η ανεργία στη Ρωσία έφτασε πρόσφατα σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, στο 3,3%. Αλλά αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μαζική φυγή κυρίως νέων Ρώσων πριν από την επιστράτευση λόγω του πολέμου. Επιπλέον, εκατοντάδες χιλιάδες βρίσκονται στην πραγματικότητα στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Από την έναρξη του πολέμου δεν υπάρχουν μόνο λίγοι άνεργοι, αλλά και πολύ λίγοι ειδικευμένοι εργαζόμενοι.

Σε γενικές γραμμές, η ρωσική οικονομία έχει πράγματι προσαρμοστεί εκπληκτικά αποτελεσματικά και γρήγορα στις κυρώσεις. Οι Ρώσοι επιχειρηματίες είναι επίμονοι και ικανοί να επιβιώσουν, όπως λέει η γνωστή οικονομολόγος από τη Μόσχα Ναταλία Ζουμπάρεβιτς. Τουλάχιστον στην καθημερινή ζωή, οι δυσχέρειες στον εφοδιασμό δεν γίνονται αντιληπτές. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει έλλειψη τροφίμων ή μοντέρνων καλοκαιρινών ενδυμάτων στα καταστήματα της Μόσχας.

Προβληματική η εξάρτηση από την Κίνα

Οι νέοι κανονισμοί της ρωσικής κυβέρνησης για τις «παράλληλες εισαγωγές» έχουν επίσης βοηθήσει, επιτρέποντας την εισαγωγή εμπορευμάτων και χωρίς την άδεια του κατόχου του εμπορικού σήματος - συχνά μέσω τρίτων χωρών. Έτσι, οι υπολογιστές δεν προέρχονται πλέον από την Ευρώπη, αλλά από το Κιργιστάν ή την Αρμενία, τα αυτοκίνητα και τα μηχανήματα από την Τουρκία και το Καζακστάν και, φυσικά, πολλά άλλα από την Κίνα. Για τη Ρωσία, πάντως, η τεράστια αύξηση της εξάρτησης από την Κίνα είναι προβληματική. Το 1/4 του εξωτερικού εμπορίου της Ρωσίας διέρχεται πλέον από την Κίνα, γεγονός που καθιστά τη Ρωσία ευάλωτη.

Μία ματιά στους διάφορους ρωσικούς κλάδους αποκαλύπτει επίσης μια αμφίσημη εικόνα. Από τη μία πλευρά, κάποιοι επωφελήθηκαν πραγματικά από τον πόλεμο: σε περιοχές με ισχυρή βιομηχανία όπλων, όπως στα Ουράλια, η οικονομική μηχανή δουλεύει. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν μπόρεσαν όλοι οι τομείς να μετασχηματιστούν επιτυχώς μετά την αποχώρηση των δυτικών εταίρων. Η αυτοκινητοβιομηχανία συνεχίζει να βρίσκεται σε βαθιά κρίση και οι προσπάθειες απόκρυψης αυτού του γεγονότος γυρίζουν μπούμερανγκ: για παράδειγμα, η επανεκκίνηση της σοβιετικής μάρκας Moskvich που πανηγυρίστηκε από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης τον περασμένο χειμώνα, αποδείχθηκε τελικά πως ήταν αντίγραφο του κινεζικού μικρού αυτοκινήτου JAC JS4.

Τεράστια προβλήματα υπάρχουν επίσης με την παραγωγή οικιακών συσκευών και εργαλείων. Οι έμποροι λιανικής έχουν δημιουργήσει νέες αλυσίδες εφοδιασμού, αλλά η κατανάλωση παραμένει αδύναμη. Μετά την περσινή αύξηση του πληθωρισμού, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν τα χρήματα για να αγοράσουν οτιδήποτε άλλο εκτός από τρόφιμα.

Μεγαλύτερο το έλλειμμα στον κρατικό προϋπολογισμό

Τέλος, υπάρχουν πολλά ερωτήματα γύρω από τον ρωσικό κρατικό προϋπολογισμό, όπου το κρατικό έλλειμμα είναι σημαντικά υψηλότερο από τις αρχικές εκτιμήσεις. Τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο έχουν μειωθεί αισθητά λόγω του εμπάργκο της Ε.Ε. και του ανώτατου ορίου τιμών. Οι Ρώσοι επιχειρηματίες είναι αναστατωμένοι από το σχέδιο της κυβέρνησης να καλύψει τουλάχιστον μέρος του δημοσιονομικού κενού με έναν ειδικό εταιρικό φόρο. Η «πολεμική εισφορά» που αναμένεται να ψηφιστεί στα τέλη Ιουνίου, θα συγκεντρώσει συνολικά 300 δισεκατομμύρια ρούβλια (3,3 δισεκατομμύρια ευρώ).

Για το τρέχον έτος, τα χρήματα θα είναι πιθανώς ακόμη επαρκή για τη χρηματοδότηση των περιφερειών - συμπεριλαμβανομένων των προσφάτως προσαρτημένων και βαριά κατεστραμμένων ουκρανικών περιφερειών Χερσώνα, Ζαπορίζια, Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, οι οποίες καταβροχθίζουν το 1/4 των περιφερειακών επιδοτήσεων. Ιδιαίτερα ενόψει των προεδρικών εκλογών του επόμενου έτους, είναι σημαντικό να καταβάλλονται οι μισθοί των εκπαιδευτικών και των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε αυτοί να παραμένουν ευχαριστημένοι.

Σύμφωνα με τη Ζουμπάρεβιτς, ωστόσο, πολλά εθνικά προγράμματα, μέσω των οποίων χρηματοδοτούνται, για παράδειγμα, εκπαιδευτικά και οικοδομικά έργα, απειλούνται με εξαφάνιση μακροπρόθεσμα. Όμως, ακριβώς αυτά πέτυχαν την ανάπτυξη των υποδομών και της οικονομίας. Γι’ αυτό και η Ρωσία είναι πιθανό να μείνει σημαντικά πιο πίσω από τις δυτικές βιομηχανικές χώρες τα επόμενα χρόνια.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς