Πυρηνική ενέργεια: Προς αναγέννηση ή κατάργηση;

32 από τις 195 χώρες του κόσμου παράγουν ενέργεια από 413 πυρηνικούς αντιδραστήρες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του World Nuclear Industry Reports (WNISR) το 2019 η πυρηνική ενέργεια κάλυπτε το 10% των αναγκών σε ενέργεια σε παγκόσμια βάση. Το 1996 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν υψηλότερο και έφτανε το 17,5%. Οι περισσότεροι πυρηνικοί αντιδραστήρες κατασκευάστηκαν, κυρίως στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την πρώην Σοβιετική Ένωση και την Ιαπωνία ανάμεσα στο 1968 και 1986. Ο μέσος όρος ηλικίας φτάνει τα 31 χρόνια. Ποιο είναι το μέλλον σε αυτές τις χώρες μετά την πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα;

Άγνωστο το μέλλον στις ΗΠΑ, η Ρωσία προωθεί τις εξαγωγές

Στις ΗΠΑ λειτουργούν 94 πυρηνικοί αντιδραστήρες, περισσότεροι απ' ότι σε κάθε άλλη χώρα στη γη, που καλύπτουν το 20% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια σύμφωνα με περσινά στοιχεία. Οι περισσότεροι τέθηκαν σε λειτουργία μέχρι το 1985, και μόνο ένας τα τελευταία είκοσι χρόνια. Το 2013 ξεκίνησε η κατασκευή άλλων δύο που πρόκειται να λειτουργήσουν τα επόμενα χρόνια. Γενικά οι ΗΠΑ διαθέτουν τους παλαιότερους πυρηνικούς αντιδραστήρες παγκοσμίως με μέσον όρο ηλικίας τα 40 χρόνια. Ποιο θα είναι το μέλλον στη χώρα σε αυτόν τον τομέα, κανείς δεν ξέρει. Θα κατασκευαστούν νέοι; Ούτε και σε αυτό υπάρχει απάντηση. Υπάρχουν μεν σχέδια για μια νέα γενιά πυρηνικών αντιδραστήρων, αλλά είναι αμφίβολο εάν κάποια στιγμή θα μπορούν να παράγουν τόσο φτηνή ηλεκτρική ενέργεια, όσο από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στις ΗΠΑ δεν υπάρχει ακόμη τελικός τόπος αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων. Αποθηκεύονται κοντά στους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Στη Ρωσία το 20% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια καλύπτεται από 38 πυρηνικούς αντιδραστήρες.Τα τελευταία δέκα χρόνια τέθηκαν σε λειτουργία δέκα νέοι, δύο ακόμη βρίσκονται υπό κατασκευή και θα ακολουθήσουν κι άλλοι. Ο μέσος όρος ηλικίας τους κυμαίνεται στα 28 χρόνια.

Η ρωσική κυβέρνηση θέλει να σταματήσει τις επιδοτήσεις στην κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων, κάτι που καθιστά αβέβαιη την κατασκευή νέων. Πάντως η κρατική Rosatom έχει βάλει ως επιχειρηματικό στόχο την κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων στο εξωτερικό και προσφέρει δυνατότητες χρηματοδότησης. Σύμφωνα με στοιχεία από την WNISR αυτήν την στιγμή βρίσκονται υπό κατασκευήν 10 ρωσικοί αντιδραστήρες στο εξωτερικό, από δύο στην Τουρκία,τις Ινδίες, τη Σλοβακία και το Μπανγκλαντές και από ένας στο Ιράν και τη Λευκορωσία. Σε ότι αφορά στα πυρηνικά απόβλητα στη χώρα, επικριτές της πυρηνικές ενέργειας καταγγέλλουν την κυβέρνηση για έλλειψη διαφάνειας στη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων.

Ακριβή πυρηνική ενέργεια στις Ινδίες

Στις Ινδίες, το 3% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια το 2019 καλύπτονταν από τους 21 πυρηνικούς αντιδραστήρες. 3 αντιδραστήρες τέθηκαν σε λειτουργία τα τελευταία χρόνια και άλλοι 6 βρίσκονται υπό κατασκευή. Ο μέσος όρος ηλικίας ανέρχεται στα 23 χρόνια. Η κατασκευή γενικά έχει σημαντικά καθυστερήσει και αυτό έκανε το ρεύμα ακριβό. Το 2012 η Ινδική Επιτροπή Προγραμματισμού έθεσε ως στόχο ότι μέχρι το 2027 η ικανότητα παραγωγής θα αυξηθεί από 4 στα 30 Gigawatt, αλλά ο στόχος δεν επιτυγχάνεται. Η παραγωγή δεν ξεπερνά τα 7  και οι υπό κατασκευή αντιδραστήρες δεν ξεπερνούν τα 4 Gigawatt. Και επειδή η κατασκευή διαρκεί πολύ, το 2027 η ικανότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας δεν πρόκειται να ξεπεράσει τα 11 Gigawatt, τρεις φορές λιγότερο από τους σχεδιασμούς.

Η Κίνα βρίσκεται στην πρωτοκαθεδρία σε ότι αφορά στην κατασκευή νέων πυρηνικών αντιδραστήρων. Τα τελευταία δέκα χρόνια μπήκαν σε λειτουργία 37. Σύμφωνα με το WNISR φέτος 49 αντιδραστήρες παράγουν ηλεκτρικό και πρόκειται να ακολουθήσουν κι άλλοι 17. Το ποσοστό πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας ανήλθε το 2019 στο 5%. Την ίδια ώρα όμως η Κίνα κατασκευάζει λιγότερα πυρηνικά εργοστάσια από όσα προβλέπει το πενταετές σχέδιο της χώρας, και έχει προχωρήσει σε αλματώδη αύξηση της αξιοποίησης εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Σύμφωνα με την Εθνική Αρχή Ενέργειας 72 GW παράγονται από αιολική, 48 GW από φωτοβολταϊκά και 13 GW από υδροηλεκτρική ενέργεια. Μόνο 2 GW καλύπτονται από πυρηνική ενέργεια. Η διαχείριση πυρηνικών αποβλήτων αποτελεί πρόβλημα για την Κίνα που διερευνά μια τέτοια δυνατότητα στην έρημο Γκόμπι στην κεντρική Ασία.

Μαύρη τρύπα δις στη Γαλλία

Όσο καμιά άλλη χώρα στον κόσμο η Γαλλία έχει επενδύσει τις τελευταίες δεκαετίες στην πυρηνική ενέργεια. 56 πυρηνικοί αντιδραστήρες λειτουργούν και ένας βρίσκεται υπό κατασκευή.Το 2019 το 71% των αναγκών της σε ηλεκτρικό καλύπτονταν από πυρηνική ενέργεια, ο τελευταίος αντιδραστήρας μπήκε σε λειτουργία το 1999, ενώ ο μέσος όρος ηλικίας του πυρηνικού “στόλου” ανέρχεται στα 36 χρόνια. Ο μεγαλύτερος στον κόσμο όμιλος ηλεκτρικής ενέργειας EDF χρωστά 42 δις ευρώ και πρέπει μέχρι το 2030 να επενδύσει γύρω στα 100 δις ευρώ για τη διαχείριση των πυρηνικών αντιδραστήρων στη χώρα. Άγνωστο είναι εάν θα κατασκευαστούν νέοι αντιδραστήρες. Το θέμα έχει παγώσει και η απόφαση θα ληφθεί μετά τις εκλογές του 2022 από την γαλλική κυβέρνηση. Ούτε η Γαλλία διαθέτει χώρο τελικής διαχείρισης των πυρηνικών της αποβλήτων.

Τέλος η Πολωνία σχεδιάζει από το 1980 την πρόσβαση στην πυρηνική ενέργεια και έχει ξεκινήσει την κατασκευή δύο αντιδραστήρων που σταμάτησε μετά την πυρηνική καταστροφή στο Τσέρνομπιλ το 1986. Αργότερα έγιναν προσπάθειες για μια νέα αρχή. Το 2014 η κυβέρνηση ενέκρινε σχέδιο κατασκευής νέων πυρηνικών αντιδραστήρων, ο πρώτος ίσως λειτουργήσει το 2024, αλλά για την ώρα εκτός από σχέδια δεν έχει γίνει κάτι το συγκεκριμένο και δεν υπάρχει επενδυτής που να θέλει να παράγει ηλεκτρικό με μια τόσο δαπανηρή τεχνική.

Γκέρο Ρίτερ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου