Πρώτος δήμαρχος του λαϊκιστικού και ξενοφοβικού AfD;

Αγώνας στήθος με στήθος αναμένεται ότι θα είναι οι  σημερινές επαναληπτικές εκλογές δημάρχου στην ανατολικογερμανική πόλη Γκέρλιτς. Αντίπαλοι είναι ο υποψήφιος του λαϊκιστικού και ξενοφοβικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), Σεμπάστιαν Βίπελ και ο υποψήφιος του κόμματος Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) Οκτάβιαν Ούρζου. Στον πρώτο γύρο των εκλογών ο Σ. Βίπελ είχε συγκεντρώσει το 36,4% των ψήφων και ο Ο. Ούρζου το 30,3%. Μια ανάλογη επιτυχία κατάφερε το AfD και στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Το 32,4% που συγκέντρωσε στο Γκέρλιτς ήταν το υψηλότερο ποσοστό του κόμματος σε ολόκληρη τη Γερμανία.

Απαρχή νέων συνεργασιών;

Το ενδιαφέρον της γερμανικής κοινής γνώμης για τις δημοτικές εκλογές σε μια πόλη των 57.000 κατοίκων στα σύνορα με την Πολωνία είναι μεγάλο. Ο βασικός λόγος σχετίζεται με το γεγονός ότι για πρώτη φορά πολιτικός του AfD περνά στο δεύτερο γύρο δημοτικών εκλογών με μεγάλες πιθανότητες να εκλεγεί δήμαρχος. Πέραν αυτού όμως το Γκέρλιτς συνιστά και ένα πειραματικό εργαστήριο για μελλοντικές πολιτικές συνεργασίες στα πέντε ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας, οι οποίες δεν έχουν ακόμη δοκιμαστεί ποτέ μέχρι τώρα. Σε τρία από αυτά τα κρατίδια, στη Σαξονία, τη Θουριγγία και το Βρανδεμβούργο, διεξάγονται το φθινόπωρο εκλογές σε επίπεδο κρατιδίου. Το AfD έχει μεγάλες πιθανότητες να είναι και στα τρία κρατίδια πρώτο κόμμα. Και όχι μόνο. Τα αποτελέσματα του AfD θα είναι τέτοια που κατά πάσα πιθανότητα δεν θα επιτρέψουν στους Χριστιανοδημοκράτες, ακόμη και σε συνεργασία με τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους, να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού. Εκτός κι αν αποφασίσουν να συνεργαστούν και με το κόμμα «Η Αριστερά».

Οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν ήδη συνεργαστεί στα κρατίδια με την Αριστερά, όχι όμως οι Χριστιανοδημοκράτες. Μέχρι στιγμής αντιμετωπίζουν το κόμμα «Η Αριστερά» ως αριστερό κάτοπτρο του AfD. Στο Γκέρλιτς πάντως υπάρχουν τα πρώτα σημάδια για μια ευρύτερη συνεργασία. Τόσο οι Πράσινοι όσο και το κόμμα «Η Αριστερά» έχουν καλέσει τους ψηφοφόρους τους, είτε άμεσα είτε έμμεσα, να ψηφίσουν τον υποψήφιο του CDU.

Οι σχέσεις του Γκέρλιτς με την Ελλάδα

Παρεμπιπτόντως, το Γκέρλιτς σχετίζεται και με τη νεότερη ελληνική ιστορία. Δύο φορές στο διάστημα του 20ου αιώνα έζησαν στην πόλη χιλιάδες Έλληνες. Πρώτη φορά από 1916 ως το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Προκειμένου να μην πολεμήσουν στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ στο Μακεδονικό Μέτωπο η φιλοβασιλική και γερμανόφιλη ηγεσία του Δ' Σώματος Στρατού στη Βόρειο Ελλάδα σύναψε συμφωνία με το γερμανικό Γενικό Επιτελείο Στρατού. Κατόπιν τούτου σχεδόν 7.000 Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί μεταφέρθηκαν σιδηροδρομικώς στο Γκέρλιτς, όπου διέμεναν ως προσκεκλημένοι καθ' όλο το διάστημα του πολέμου (βλ. Γεράσιμος Αλεξάτος, Οι Έλληνες του Γκαίρλιτς 1916-1919).

Για δεύτερη φορά ήρθαν μαζικά Έλληνες στο Γκέρλιτς μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου στην Ελλάδα, το 1949. Γύρω στους 14.000 πολιτικοί πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στο πρώην ανατολικό τμήμα της πόλης. Το κομμάτι αυτό που ήταν πέρα του ποταμού Νάισε άνηκε πλέον στην Πολωνία και έφερε το όνομα Ζγκορζέλετς (Zgorzelec). Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι κάτοικοι αυτής της νέας και άδειας από πληθυσμό πολωνικής πόλης. Οι πολιτικοί πρόσφυγες ήταν ουσιαστικά αυτοί που την ανοικοδόμησαν. Στη δεκαετία του '50 έφυγαν σχεδόν όλοι στα βιομηχανικά κέντρα της Πολωνίας. Στο Ζγκορζέλετς εγκαταστάθηκαν Πολωνοί, πρόσφυγες από τα πολωνικά εδάφη που προσαρτήθηκαν μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στη Σοβιετική Ένωση.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο