Πρεμιέρα της ταινίας «Στη φωτιά» της Δ. Χαριζάνη

Στον προσφυγικό καταυλισμό του Σκαραμαγκά στον Πειραιά μια νεαρή γυναίκα και μια ηλικιωμένη αγκαλιάζονται. Πρόκειται για τη Ρόζντα και τη μητέρα της. Που είναι η αδελφή μου η Ντίλαν, ρωτά η Ρόζντα στα κουρδικά; Δεν ήρθε, με πήγε ως τη βάρκα στη Σμύρνη και μετά επέστρεψε, απαντά η μητέρα της. Έτσι ξεκινά η ταινία «Im Feuer» (Στη φωτιά) της Δάφνης Χαριζάνη.

Την Κυριακή ήταν η πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου στο πλαίσιο του παράλληλου προγράμματος Perspektive Deutsches Kino, όπου συμμετέχουν ταινίες με αντικείμενο επίκαιρα θέματα, τα οποία απασχολούν τη γερμανική κοινωνία. Σε αυτό το πρόγραμμα παρουσιάζονται τέσσερις ταινίες μυθοπλασίας και τέσσερα ντοκιμαντέρ. Για τις ταινίες μυθοπλασίας είχαν υποβληθεί γύρω στις 250 αιτήσεις συμμετοχής.

Ανάμεσα σε δύο πατρίδες

Το κεντρικό πρόσωπο της ταινίας «Στη Φωτιά» είναι η αξιωματικός του γερμανικού στρατού Ρόζντα, την οποία υποδύεται η τουρκικής καταγωγής γερμανίδα ηθοποιός Αλμίλα Μπαϊριατζίκ. Η Ρόζντα έχει γεννηθεί στις κουρδικές περιοχές του βόρειου Ιράκ. Σε πολύ μικρή ηλικία φεύγει από εκεί με την οικογένειά της για να ζητήσουν άσυλο στη Γερμανία προκειμένου να γλιτώσουν από τις επιθέσεις του στρατού του Σαντάμ Χουσεΐν ενάντια στους Κούρδους. Με τη πτώση του δικτάτορα η οικογένεια μαζί με την αδελφή της Ντίλαν επιστρέφουν στην πατρίδα τους. Η Ρόζντα μένει στη Γερμανία και στη συνέχεια γίνεται επαγγελματίας στρατιωτικός του γερμανικού στρατού.

Όταν η τρομοκρατική οργάνωση Ισλαμικό Κράτος απειλεί την περιοχή που ζει η μητέρα και η αδελφή της, η Ρόζντα στέλνει χρήματα για να έρθουν μέσω της Ελλάδας στη Γερμανία. Όταν διαπιστώνει ότι η αδελφή της παρέμεινε στο Ιράκ η Ρόζντα αποφασίζει να ζητήσει τη μετάθεσή της στη γερμανική στρατιωτική αποστολή στο βόρειο Ιράκ, προκειμένου να συμβάλει στην εκπαίδευση των γυναικών μαχητριών στις γραμμές των Κούρδων Πεσμεργκά. Φτάνοντας εκεί η Ρόζντα επιδιώκει να μάθει από τις Πεσμεργκά γυναίκες για την τύχη της αδελφή της Ντίλαν. Αν και οι Πεσμεργκά αρνούνται ότι γνωρίζουν τη Ντίλαν, είναι εμφανές ότι κάτι κρύβουν.

Τα διλήμματα της Ρόζντα

Η Ρόζντα βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλλημα: ως μέλος της γερμανικής στρατιωτικής αποστολής δεν μπορεί να αναλάβει ατομικές πρωτοβουλίες αλλά ως αδελφή της Ντίλαν αισθάνεται την υποχρέωση να την αναζητήσει. Αυτή η βασική αντίθεση διέπει την ταινία, εξηγεί η σκηνοθέτης Δάφνη Χαριζάνη: «Η Ρόζντα κουβαλά μέσα της αυτή την αντίθεση γιατί διακατέχεται από τύψεις, επειδή η ίδια έμεινε στη Γερμανία όταν η μητέρα και η αδελφή της επέστρεφαν στο Ιράκ. Τώρα προσπαθεί να αποδείξει στη μητέρα της ότι παραμένει πιστή στην οικογένεια. Πηγαίνοντας όμως στο Ιράκ διαπιστώνει ότι ο τόπος καταγωγής της δεν της είναι πλέον οικείος. Αυτό το στοιχείο με ενδιαφέρει. Πολλοί άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει σε δύο χώρες το βιώνουν αυτό, δηλαδή η αφοσίωση τους συνεχώς αλλάζει.»

Σε αυτή τη «μεταβαλλόμενη αφοσίωση» συμβάλει όμως και το περιβάλλον. Τόσο Κούρδοι στο Ιράκ αντιμετωπίζουν τη Ρόζντα με δυσπιστία όσο και συνάδελφοι της στο γερμανικό στρατό. Αν έχουν διερευνηθεί τα φρονήματα της, ρωτά για παράδειγμα στρατιώτης τον επικεφαλής αξιωματικό, όταν η Ρόζντα φτάνει στη γερμανική μονάδα στο βόρειο Ιράκ.

Για δεύτερη φορά στην Berlinale

Η σκηνοθέτης Δάφνη Χαριζάνη γνωρίζει από πρώτο χέρι αυτά τα ζητήματα. Το 1977 έχει έρθει ως παιδί μεταναστών στη Στουτγάρδη, ενώ εδώ και 10 χρόνια ζει στο Βερολίνο. Ερωτηθείσα για το πώς η ίδια αισθάνεται τον εαυτό της απαντά: «Ποτέ δεν ένιωσα ότι είμαι πριν απ΄ όλα Γερμανίδα ή Ελληνίδα. Νιώθω τον εαυτό μου ως άνθρωπο.»

Εκτός από σκηνοθέτης η Δάφνη Χαριζάνη γράφει και σενάρια. Για πρώτη φορά συμμετείχε στην Berlinale το 1999 στο παράλληλο πρόγραμμα Forum, με το ντοκιμαντέρ «Make Up». Η ταινία «Στη Φωτιά» γυρίστηκε στη Γερμανία, στο βόρειο Ιράκ και την Ελλάδα.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο