Πραγματικές ιστορίες Ρώσων λιποτακτών

Τα πραγματικά τους ονόματα δεν θέλουν να τα αποκαλύψουν αλλά δεν έχει σημασία. Σημασία έχει όσα διηγούνται. Για τους λόγους που τους οδήγησαν να φύγουν από τη χώρα τους για να μην πολεμήσουν. Να λιποτακτήσουν. Τρεις Ρώσοι χωρίς χαρτιά που καταζητούνται διεθνώς. Ένας εξ αυτών είναι ο Βασίλι. Βρίσκεται ένα μήνα στη Γερμανία, Ήταν ένας εκ των πρώτων που λιποτάκτησαν από τον ρωσικό στρατό φεύγοντας από τη χώρα με τρόπο νόμιμο. Στη Γερμανία αισθάνεται ασφάλεια, όπως λέει στη Deutsche Welle. Αλλά φοβάται για την οικογένειά του. Οι ρωσικές αρχές τον καταζητούν. Εάν τον συλλάβουν, αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης μέχρι και 15 ετών για λιποταξία. Σπούδασε στη στρατιωτική ακαδημία και έχει δεσμευτεί να υπηρετήσει στον στρατό. Αλλά έχει απογοητευτεί. Οι προσπάθειές του να εγκαταλείψει τον στρατό δεν καρποφόρησαν. Όταν η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία, πήρε διαταγή να πάει στο μέτωπο.

"Δεν μπορώ να πολεμήσω εναντίον του λαού μου"

„Μας είπαν, ετοιμαστείτε, μας λείπουν στρατιώτες", θυμάται. Αλλά αρνήθηκε. "Είμαι ουκρανικής καταγωγής", είπε στον ανώτερό του: "Ο πατέρας μου είναι Ουκρανός, δεν θα πολεμήσω εναντίον του λαού μου". Παρά τις απειλές του ανωτέρου του ο Βασίλι δεν πήγε στο μέτωπο, αλλά ούτε απολύθηκε από τη μονάδα του. Όπως είπαν ο ίδιος κι άλλοι λιποτάκτες στην DW, δεν ήταν εύκολο να εγκαταλείψουν τον στρατό ακόμη και πριν από τις 21 Σεπτεμβρίου 2022, όταν ο πρόεδρος Πούτινανακοίνωσε μερική επιστράτευση. Μετά από αυτό έγινε εντελώς αδύνατο. Οι ποινές για εγκατάλειψη του στρατοπέδου χωρίς άδεια και για λιποταξία αυξήθηκαν σε 10 και 15 χρόνια φυλάκισης αντίστοιχα. "Δεν υπήρχε καμία διέξοδος", λέει ο Βασίλι. "Μου τηλεφώνησαν από τη διοίκηση και μου είπαν: "Ή θα πας στον πόλεμο ή θα κινήσουμε ποινική διαδικασία σε βάρος σου". Τότε θα πας φυλακή, από όπου θα σε στείλουν ούτως ή άλλως να πολεμήσεις".

Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Βασίλι αποφάσισε να φύγει από τη Ρωσία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της οργάνωσης "Go by the Forest", που βοηθά τους Ρώσους να αποφύγουν τη στράτευση για να πάνε στον πόλεμο, περισσότεροι από 500 λιποτάκτες εγκατέλειψαν τη χώρα μετά την ανακοίνωση επιστράτευσης. Και αυτοί είναι μόνο εκείνοι που αναζήτησαν βοήθεια από ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.Ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα πολλαπλάσιος.Οι περισσότεροι διαφεύγουν κυρίως στο Καζακστάν ή την Αρμενία.

Ένας από αυτούς είναι ο Βίκτορ, αξιωματικός επικοινωνίας. Και αυτός δεν θέλει να δώσει το πραγματικό του όνομα. Σε αντίθεση με τον Βασίλι, όμως, πήρε μέρος στις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον της Ουκρανίας. Μέσω βιντεοκλήσης από την πρωτεύουσα του Καζακστάν Αστάνα, ο Βίκτορ λέει ότι προσπάθησε και αυτός να παραιτηθεί από τον στρατό. Αλλά τον Φεβρουάριο του 2022 του ζητήθηκε να πάει σε άσκηση στην ουκρανική χερσόνησο της Κριμαίας, η οποία έχει προσαρτηθεί από τη Ρωσία.

Ακριβώς στις 24 Φεβρουαρίου η μονάδα του έλαβε μέρος στη ρωσική εισβολή. "Μας ξύπνησαν στις 5 το πρωί, μας έβαλαν σε φάλαγγες και είπαν: "Πάμε!". Αλλά δεν είπαν πού ", θυμάται ο Βίκτορ. "Εκείνη τη στιγμή ήταν απλά αδύνατο να αρνηθούμε. Αν έτρεχες μπροστά, οι Ουκρανοί θα σε πυροβολούσαν, αν έτρεχες πίσω, θα σε έπιαναν οι δικοί σου άνθρωποι". Μέχρι το καλοκαίρι του 2022 πολεμούσε σε ουκρανικό έδαφος. "Είδα εκτελεσμένους αιχμαλώτους πολέμου και άκουσα τις σχετικές διαταγές από τον διοικητή της μονάδας, αλλά δεν είχαμε κάτι παρόμοιο με αυτό που συνέβη στην Μπούτσα"διαβεβαιώνει. Ο Βίκτορ ισχυρίζεται ότι έμαθε για πρώτη φορά για τις σφαγές αμάχων στην Ουκρανία στα τέλη Απριλίου του 2022, όταν κατάφερε να αποκτήσει πρόσβαση στο διαδίκτυο. "Μετά από αυτό, αναθεώρησα πολλά πράγματα", λέει.

Γεβγένι: „Είμαι έτοιμος να λογοδοτήσω στη δικαιοσύνη"

Και ο Γεβγένι, αξιωματικός σε ειδική μονάδα, στάλθηκε επίσης στα σύνορα με την Ουκρανία για μια άσκηση τον Φεβρουάριο του 2022. Προέρχεται από φτωχή οικογένεια. Ο στρατός προσέφερε στον νεαρό κοινωνική ανέλιξη. "Ελπίζαμε και πιστεύαμε ότι δεν θα γινόταν πόλεμος", θυμάται για τις τελευταίες ημέρες εκείνου του Φεβουραρίου που ξεκίνησε ο πόλεμος. "Πιστεύαμε ότι ο Πούτιν ήταν δολοφόνος και κλέφτης, αλλά όμως όχι φανατικός που θα ξεκινούσε έναν πόλεμο. Αλλά αποδείχθηκε το αντίθετο", παραδέχεται σήμερα. Στις 24 Φεβρουαρίου ο ίδιος και η μονάδα του πέρασαν τα σύνορα με την Ουκρανία. Έφτασαν μέχρι το Μπρόβαρι κοντά στο Κίεβο. "Για εμάς όλα ήταν πολύ θλιβερά. Στις 30 Μαρτίου σκοτώθηκε σχεδόν ένας ολόκληρος λόχος", λέει για τις μάχες. "Όταν ήμασταν κοντά στο Κίεβο δεν παίρναμε αιχμαλώτους γιατί δεν υπήρχε τρόπος να τους μεταφέρουμε πίσω στη Ρωσία, οπότε τους εκτελούσαμε, η ουκρανική πλευρά έκανε ακριβώς το ίδιο" λέει.

Ο Γεβγένι διαβεβαιώνει ότι ο ίδιος δεν συμμετείχε στις δολοφονίες. „Είμαι έτοιμος να λογοδοτήσω στη δικαιοσύνη. Η συνείδησή μου είναι καθαρή. Ναι, πολέμησα, ναι, πυροβόλησα, αλλά κι εμένα με πυροβόλησαν, αλλά επίσης θέλω να ζήσω", λέει. Μετά την αποτυχημένη ρωσική επίθεση κοντά στο Κίεβοη μονάδα του Γεβγένι μεταφέρθηκε στο Ντόνμπας. Για να καταφέρει να φύγει ο ίδιος από εκεί, αυτοπυροβολήθηκε στο πόδι. "Τραυματίσαμε ο ένας τον άλλον κοντά στις ουκρανικές θέσεις και είπαμε ότι οι Ουκρανοί μάς πυροβόλησαν. Μας πίστεψαν και μας πήγαν σε νοσοκομείο στη Ρωσία", διηγείται ο Γεβγένι. Από την πλευρά του ο Βίκτορ πήρε άδεια στα μέσα Αυγούστου του 2022.

Επιστρέφοντας στον στρατώνα του προσπάθησε να παραιτηθεί, αλλά δεν πρόλαβε πριν ανακοινωθεί η επιστράτευση. Και οι δύο αξιωματικοί κατέφυγαν τελικά στο Καζακστάν. Δεδομένου ότι στη Ρωσία βρίσκονται σε εξέλιξη ποινικές διαδικασίες σε βάρος τους, δεν μπορούν να βρουν επίσημη εργασία εκεί. Πρέπει μάλιστα να διατηρούν καρτοτηλέφωνα και τραπεζικούς λογαριασμούς σε ονόματα άλλων. Φοβούνται επίσης ότι το Καζακστάν θα μπορούσε να τους εκδώσει στη Ρωσία. "Βλέπω τρεις δυνατότητες για μένα, τη Γαλλία, τη Γερμανία ή τις ΗΠΑ, επειδή οι χώρες αυτές εκδίδουν προσωρινά ταξιδιωτικά έγγραφα. Εξάλλου, κανείς μας δεν έχει διαβατήριο", λέει ο Βίκτορ και σημειώνει ότι έχει ήδη επικοινωνήσει αρκετές φορές με τις πρεσβείες αυτών και άλλων δυτικών χωρών, αλλά μέχρι στιγμής χωρίς επιτυχία.

Δρόμοι για τους Ρώσους λιποτάκτες προς την Ευρώπη

Ο Βασίλι είναι ένας από τους πρώτους λιποτάκτες που κατάφερε να φτάσει από το Καζακστάν στην Ευρώπη χωρίς διαβατήριο και έχει βρει δουλειά ως προγραμματιστής σε εταιρεία πληροφορικής στη Γερμανία. Η γερμανική πρεσβεία στο Καζακστάν του χορήγησε προσωρινή ταξιδιωτική άδεια για αλλοδαπούς με βίζα εργασίας. Δεν ήταν εύκολο να βρεθεί μια εταιρεία που θα δεχόταν έναν λιποτάκτη χωρίς διαβατήριο, παραδέχεται ο Βασίλι. Αλλά ήταν ακόμη πιο δύσκολο να φύγει από το Καζακστάν. Την πρώτη φορά που προσπάθησε, τον κατέβασαν ξανά από το αεροπλάνο επειδή βρέθηκε στη διεθνή βάση δεδομένων για καταζητούμενους. Ο Βασίλι διηγείται πώς η πεντάχρονη κόρη του έτρεξε σε όλους τους συνοριοφύλακες και τους ζήτησε να "αφήσουν τον μπαμπά να βγει". Την επόμενη ημέρα χάρη στον δικηγόρο του κατάφερε να φύγει από τη χώρα. "Αποδείχθηκε ότι υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις υπό τις οποίες είναι δυνατόν", λέει ο Βασίλι, χωρίς να δίνει λεπτομέρειες: "Υπάρχει διέξοδος".

Τώρα έχει ήδη εγκατασταθεί στη Γερμανία και μιλάει με ενθουσιασμό για τη νέα του δουλειά. Ο Βασίλι αναπτύσσει παιχνίδια. Είναι ευγνώμων στη Γερμανία για τη βίζα που πήρε και στο Καζακστάν που τελικά του επέτρεψε να φύγει από τη χώρα. Παρά τους κινδύνους για την οικογένειά του, αποφάσισε να δημοσιοποιήσει την ιστορία της λιποταξίας του, ώστε και άλλοι να έχουν την ευκαιρία να ξεφύγουν από αυτόν τον αιματηρό πόλεμο. „Λέω σε όλους τους λιποτάκτες, σε όλους όσους βρίσκονται στο μέτωπο και είναι απελπισμένοι,  όλα είναι δυνατά. Δεν χρειάζεται να πολεμάτε και να ενεργείτε ενάντια στη συνείδησή σας. Μπορείτε να αρνηθείτε να συμμετέχετε σε αυτά τα εγκλήματα".

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου