Πολωνία: Σθεναρή αντίσταση απέναντι στη νέα κυβέρνηση

Ο νέος Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ και ο κεντροαριστερός συνασπισμός του προχωρούν στη λήψη εκτενών μέτρων, προκειμένου να αντιστρέψουν την αναδιάρθρωση του κρατικού μηχανισμού, στην οποία είχε προχωρήσει η προηγούμενη κυβέρνηση.

Έτσι αποφάσισαν να αντικαταστήσουν τους επικεφαλής των δημοσίων μέσων ενημέρωσης και να απολύσουν δημοσιογράφους που προπαγάνδιζαν υπέρ του μέχρι πρότινος κυβερνώντος PiS. Ακόμη, δύο υψηλόβαθμοι πολιτικοί του PiS φυλακίστηκαν με την κατηγορία της κατάχρησης εξουσίας, ενώ την περασμένη Τετάρτη (17 Ιανουαρίου) συνελήφθη και ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Πιότρ Βάβρζικ – φέρεται να ήταν ο εγκέφαλος του διεφθαρμένου συστήματος που επέτρεπε σε πολωνικά προξενεία να χορηγούν θεωρήσεις Σένγκεν σε ενδιαφερόμενους από την Ασία και την Αφρική έναντι μεγάλων χρηματικών ποσών.

Τα μέτρα της κυβέρνησης Τουσκ έχουν προκαλέσει τις έντονες διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης και των υποστηρικτών της, στο πλευρό των οποίων τάσσεται και ο πρόεδρος Άντρζεϊ Ντούντα. Τόσο η σθεναρή αυτή αντίσταση, όσο και η δικαστική μεταρρύθμιση την οποία είχε υλοποιήσει το συντηρητικό PiS στα οκτώ χρόνια διακυβέρνησής του, ενδέχεται να αποτελέσουν σημαντικό πονοκέφαλο για τη νέα κυβέρνηση.

Η πλέον πρόσφατη διαμάχη αφορά τον διορισμό του εκτελούντος χρέη επικεφαλής της Εισαγγελίας, ο οποίος διατελεί και πρώτος αναπληρωτής του υπουργού Δικαιοσύνης. Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ο νέος υπουργός Δικαιοσύνης Άνταμ Μπόντναρ ζήτησε από τον διορισμένο από το PiS εισαγγελέα Ντάριους Μπάρσκι να παραιτηθεί. Και, όταν εκείνος αρνήθηκε, ο Μπόντναρ διόρισε τον Γιάτσεκ Μπίλεβιτς ως «εκτελούντα χρέη εισαγγελέα», με το επιχείρημα πως διορισμός του Μπάρσκι από τον πρώην υπουργό Δικαιοσύνης το 2022 ήταν παράνομος.

Ντούντα: «Τρομοκρατία του κράτους δικαίου»

Ο πρόεδρος Ντούντα κατηγόρησε τον υπουργό Δικαιοσύνης πως δεν τον συμβουλεύθηκε και εν συνεχεία ζήτησε διευκρινίσεις από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Το Δικαστήριο, το οποίο στελεχώνεται ως επί το πλείστον από δικαστές που πρόσκεινται στο PiS, ακύρωσε τον διορισμό του νέου εισαγγελέα, έως ότου εκδώσει σχετική απόφαση, ενώ ακόμη και η Εισαγγελία εναντιώθηκε στον νέο επικεφαλής της.

Αυτό είναι μονάχα ένα από τα παραδείγματα, τα οποία καταδεικνύουν την αντίσταση που συναντά η φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση Τουσκ στην προσπάθειά της να επανεγκαθιδρύσει μία δημοκρατική τάξη πραγμάτων. Ο δε πρόεδρος Ντούντα κατηγορεί την κυβέρνηση Τουσκ για «τρομοκρατία του κράτους δικαίου», με τον νέο πρωθυπουργό να ανταπαντά πως οι αρχές του κράτους δικαίου είναι ακριβώς αυτές που διαπνέουν τις αποφάσεις του.

Ο Τουσκ κατά του PiS

Η αντιπολίτευση κατηγορεί ακόμη τη νέα κυβέρνηση πως δρα με τρόπο παράνομο, όπως για παράδειγμα αναφορικά με τους χειρισμούς του υπουργού Πολιτισμού Μπαρτλομιέι Σιένκιεβιτς, ο οποίος αντικατέστησε τους επικεφαλής των κρατικών μέσων ενημέρωσης. Η αντιπολίτευση προέβη και σε πρόταση μομφής εναντίον του υπουργού Πολιτισμού – δίχως όμως επιτυχία.

«Κανείς στον κόσμο δεν αμφιβάλλει πως το Σύστημα [του προέδρου του PiS] Κατσίνσκι βασίζεται στα ψέμματα, προκειμένου να παραμένει στην εξουσία», δήλωσε ο Ντόναλντ Τουσκ. Σχολιάζοντας τις υψηλές αμοιβές των εργαζόμενων στον TVP, την κρατική τηλεόραση της Πολωνίας, ο πρωθυπουργός επέκρινε το PiS πως «η πίστη σας είναι η απληστία, είδωλό σας το χρήμα».

Μάχη με τον χρόνο για τον προϋπολογισμό του 2024

Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου το Σέιμ πρέπει να εγκρίνει τον προϋπολογισμό για το 2024. Σε αντίθετη περίπτωση ο πρόεδρος μπορεί να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει νέες εκλογές.

Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Σιμόν Χολόβνια είναι πάντως πεπεισμένος πως η προθεσμία μπορεί να τηρηθεί. Ωστόσο ο χρόνος διαρκώς λιγοστεύει. Η διαβούλευση για τον προϋπολογισμό ήταν στην ημερήσια διάταξη ήδη την προηγούμενη εβδομάδα, όμως ο Χολόβνια ανέβαλε τη συνεδρίαση και τη μετέφερε για την τρέχουσα εβδομάδα, φοβούμενος πως θα εκδηλωθούν έντονες διαμαρτυρίες στο Σέιμ εξαιτίας της σύλληψης δύο πολιτικών του PiS.

Ο Ντούντα κατηγορεί τις Βρυξέλλες

Οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, που πλέον λαμβάνουν χώρα και στους δρόμους της χώρας, αφορούν τον πρώην υπουργό Εσωτερικών Μάριους Καμίνσκι και τον πρώην αναπληρωτή του Μάριους Βάζικ, οι οποίοι καταδικάστηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο σε δύο χρόνια φυλάκιση για κατάχρηση εξουσίας. Αν και η απόφαση είναι νομικά δεσμευτική και αμφότεροι οι καταδικασθέντες έχασαν και τις θέσεις τους στο Σέιμ, το PiS εξακολουθεί να τους θεωρεί βουλευτές και τους χαρακτηρίζει ως «πολιτικούς κρατουμένους». 

Επί του εν λόγω ζητήματος μίλησε και ο πρόεδρος Ντούντα με την Επίτροπο της Ε.Ε. Βέρα Γιούροβα στα πλαίσια του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός. Όπως ανέφερε η Γιούροβα, ο Ντούντα την κατηγόρησε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί πλέον αμέτοχη τις παραβιάσεις δικαίου στην Πολωνία, ενώ κατά τη διακυβέρνηση του PiS έπραττε συχνά το αντίθετο.

Πριν λίγες ημέρες ο Ντούντα δήλωσε πως θέλει να απονείμει χάρη στους δύο πολιτικούς. Αντί όμως να ακολουθήσει την απλή διαδικασία απονομής χάριτος, όπως αυτή προβλέπεται στο Σύνταγμα, ο Ντούντα ακολούθησε έναν πιο περίπλοκο δρόμο εμπλέκοντας και τον υπουργό Δικαιοσύνης. Ως εκ τούτου η όλη υπόθεση θα μπορούσε να διαρκέσει μήνες.

Προβαίνοντας σε μία απλή και κυνική εκτίμηση θα μπορούσε πάντως να πει κανείς πως, όσο οι δύο πολιτικοί παραμένουν στη φυλακή, τόσο το PiS θα εξακολουθεί να τους παρουσιάζει ως ήρωες και θα εντείνει τις επικρίσεις σε βάρος της κυβέρνησης Τουσκ.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς