Πετρέλαιο, η τελευταία ελπίδα του Μαδούρο

Για την κυβέρνηση στο Καράκας η εξίσωση ήταν απλή. Το αργό πετρέλαιο έφευγε με καράβια προς τις ΗΠΑ. Εκεί το παρελάμβανε η Citgo. Η θυγατρική της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας PDVSA το διύλιζε σε δικά του διυλιστήρια και το μεταπωλούσε ως βενζίνη στα πρατήρια βενζίνης Citgo. Τα έσοδα σε δολάρια πήγαιναν στο Καράκας. Ακόμη και όταν το 1999 με την ανάληψη της εξουσίας στη Βενεζουέλα από τον Ούγκο Τσάβες οι σχέσεις με τις ΗΠΑ ήταν στα πρόθυρα πολέμου, η Citgo συνέχιζε τις δουλειές της και στο Καράκας έβρεχε δολάρια. Τώρα ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε την ανατροπή. Τα έσοδα από το πετρέλαιο δεν πηγαίνουν  στη Βενεζουέλα, παρά σε ένα δεσμευμένο λογαριασμό. Πρόσβαση έχει μόνο ο Χουάν Γκουαϊντό.

Κατάρρευση του πετρελαϊκού τομέα

Για τον Βενεζουελανό πολιτικό επιστήμονα Ίβο Χερναντέζ, ερευνητή στο πανεπιστήμιο του Μίνστερ, το βήμα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ιστορικό. «Οι ΗΠΑ ήταν η μοναδική πηγή προσπορισμού συναλλάγματος και τώρα το χτύπημα για τον Μαδούρο είναι μεγάλο» υποστηρίζει. Ο Γκίντερ Μάιχολντ από το Ίδρυμα Επιστήμη και Πολιτική του Βερολίνου εμφανίζεται πιο συγκροτημένος, «Εξαρτάται σε ποιες άλλες πηγές εσόδων μπορεί να καταφύγει». Η θυγατρική Citgo υπάρχει πάνω από 100 χρόνια. Τη δεκαετία του 80 ήταν μια από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές επιχειρήσεις των ΗΠΑ. Το 1986 εξαγόρασε κατά το ήμισυ η PDVSA και το 1990 ολόκληρη. Όποιος θέλει να αντιληφθεί τη σημασία της για τη σημερινή Βενεζουέλα πρέπει να ασχοληθεί με την PDVSA. Επί δεκαετίες λειτουργούσε αυτόνομα, ήταν εξαιρετικά προσοδοφόρα και εξαπλώθηκε στο εξωτερικό. Ο Ούγκο Τσάβες προσπάθησε με τα έσοδά της PDVSA να χρηματοδοτήσει τα κοινωνικά του προγράμματα.

Στελέχη και εργαζόμενοι κατέβηκαν σε γενικές απεργίες επί μήνες αλλά ο Τσάβες κέρδισε τη διαμάχη. «Οι εργαζόμενοι στη PDVSA είναι υπέρ της επανάστασης και όσοι δεν είναι να πάνε στο Μαϊάμι να δουλέψουν», έλεγε ο Τσάβες. Το 2003 κήρυξε 18.000 εργαζόμενους εχθρούς τους κράτους και τους απέλυσε. Επικριτές βλέπουν στο καπέλωμα της εταιρείας από το κράτος την απαρχή της κατάρρευσης του πετρελαϊκού τομέα της χώρας. Από τα 3,5 εκατομ. βαρέλια την ημέρα το1998,  μέχρι το2017 μειώθηκαν οι εξορύξεις στα 2 εκατομ. βαρέλια. Πέρυσι λόγω της οικονομικής κρίσης δεν ξεπέρασαν τα 1,2 εκατομ. βαρέλια ημερησίως σύμφωνα με υπολογισμούς του OPEC. H Citgo έχει τη δυνατότητα να διυλίζει γύρω στα 750.000 βαρέλια την ημέρα, το υπόλοιπο πετρέλαιο εξάγεται στη Ρωσία ή την Κίνα, υποθέτει ο Χερναντέζ. «Από την πώληση η Βενεζουέλα δεν παίρνει χρήματα διότι οι εξαγωγές γίνονται ως αντιστάθμισμα για τα δάνεια που έχει πάρει η χώρα». 

Citgo, η τελευταία πηγή δολαρίων

Στην πραγματικότητα ο Μαδούρο δεν θα μπορούσε να επιζήσει χωρίς τη στήριξη της Κίνας, της Τουρκίας, του Ιράν και της Ρωσίας. Σύμφωνα με πληροφορίες μόνο η Κίνα φαίνεται να του έδωσε 50 με 60 δις δολάρια σε δάνεια, που ξεπληρώνει η χώρα με πετρέλαιο. Κατά τους πρώτους μήνες πέρυσι η Κίνα εισήγαγε από τη Βενεζουέλα 340.000 βαρέλια. Πάνω από το 90% του συναλλάγματος που εισρέει στη χώρα προέρχεται από το πετρέλαιο. Τελευταία πηγή συναλλάγματος είναι η Citgo, αλλά από τα 14.000 πρατήρια βενζίνης που διέθετε, έχουν απομείνει 5.000 και από τα 8 διυλιστήρια τα 3. Λόγω της χρόνιας έλλειψης ρευστού ο Μαδούρο έχει παραχωρήσει στο ρωσικό κολοσσό Rosneft το 49,9% της Citgo ως εγγύηση. Υπολογίζεται ότι η Ρωσία έχει δώσει στη Βενεζουέλα δάνεια ύψους 17 δις δολαρίων. Γι αυτό και η χώρα στηρίζει το Καράκας και επικρίνει την αμερικανική πολιτική των κυρώσεων. Στην αμερικανική πολιτική ο Γκίντερ Μάιχολντ βλέπει νομικά προβλήματα. «Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Citgas , θα έρχονταν σε αντίθεση με την παγκόσμια οικονομία ακόμη και την αμερικανική». υποστηρίζει. 

Ο αμερικανός  προεδρικός σύμβουλος Τζον Μπόλτον θέλει να παγώσει ποσό 7 δις ευρώ. Σε περίπτωση που οι ΗΠΑ εφαρμόσουν τα σχέδιά τους, τότε η Βενεζουέλα θα σταματήσει να εφοδιάζει τη Citgο με αργό πετρέλαιο. Άλλες πηγές συναλλάγματος που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα χαμένα δολάρια δεν μπορούν να βρεθούν τόσο γρήγορα, υποστηρίζει ο Χερναντέζ. «Υπάρχουν περισσότερα είδη αργού πετρελαίου από ό,τι αρωμάτων» λέει χαρακτηριστικά θέλοντας να υπενθυμίσει ότι τα διυλιστήρια χρειάζονται ένα συγκεκριμένο είδος. Η τιμή των κρατικών ομολόγων και των μετοχών της PDVSA αυξήθηκαν τελευταία. Επενδυτές προβλέπουν αλλαγή εξουσία και αγοράζουν μετοχές. Ελπίζουν σε καλές αποδόσεις όταν ο πετρελαϊκός τομέας εξυγιανθεί.

Μάρτιν Νίκολας/ DW

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου