Περιμένοντας τη σύνταξη για καταναγκαστική εργασία...

Κάθε μέρα ο Άβρι Στάινερ πηγαίνει στο ατελιέ του. Τα ράφια είναι γεμάτα χρώματα και πινέλα. Ακόμη τελάρα με μισοτελειωμένα τοπία. Ο Στάινερ είναι σήμερα 83 χρονών. Η τέχνη είναι γιατρικό, λέει, που τον κάνει να ξεχνάει όταν τον πνίγουν οι μνήμες από το παρελθόν. Σε ηλικία 13 χρονών, το 1944, ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στην Ουγγαρία και έκλεισε όλους τους Εβραίους σε γκέτο της Βουδαπέστης. Ήταν και ο μοναδικός επιζών από την οικογένειά του.

"Χρειάζονται έγγραφα από την εποχή"

Στο γκέτο εργάζονταν. Μάζευε πτώματα και τα έκαιγε, θυμάται σήμερα. Για αυτή την δουλειά του έδιναν ένα ζεστό υγρό, κάτι σαν σούπα. 70 χρόνια μετά ο Στάινερ ζει με μια χαμηλή σύνταξη από το ισραηλινό κράτος και με δυσκολία τα φέρνει βόλτα. Σχολείο δεν πήγε και τώρα βρίσκεται σε νομική διαμάχη με τις γερμανικές αρχές για να του αναγνωριστεί η εργασία στο γκέτο και μια σύνταξη από τη Γερμανία. Ήδη, από το 2002, η γερμανική βουλή ψήφισε τον λεγόμενο νόμο για σύνταξη σε Εβραίους ναζιστικών γκέτο, ως επανόρθωση για τα δείνα που υπέστησαν. Όμως ο νόμος προβλέπει γραφειοκρατικές διαδικασίες που δεν διαφέρουν και πολύ από αυτές για μια κανονική σύνταξη. Και για να τις διεκπεραιώσουν οι Εβραίοι, χρειάζονται γραπτά ντοκουμέντα της εποχής, μάρτυρες, που σήμερα είναι σχεδόν αδύνατο να βρεθούν, όπως επιβεβαιώνει ο δικηγόρος Νιλς Γιόχανσεν, που έχει εξειδικευτεί σε τέτοιες υποθέσεις.

Σύνταξη 219,30 ευρώ

Ο Άβι Στάινερ δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει το τέρας της γερμανικής γραφειοκρατίας. «Σε κάθε γραφείο που πήγαινα είχα δυσκολίες, δεν είχα ούτε χρήματα, ούτε την πνευματική δύναμη για να προχωρήσω». Έτσι ανέθεσε σε μια συμβουλευτική εταιρεία στο Τελ Αβίβ να διεκδικήσει τη σύνταξη, φυσικά με πληρωμή. «Μερικές υποθέσεις διαρκούν χρόνια ολόκληρα», λέει η Γιάφα Γκολάν από την εταιρεία, «και δεν καταλαβαίνω το γιατί». Ο Άβι Στάινερ κατέθεσε την αίτηση για σύνταξη από το 2003. Μόλις το 2010 έγινε δεκτή, μετά από απόφαση του Ομοσπονδιακού Κοινωνικού Δικαστηρίου ότι όλοι όσοι εργάστηκαν σε γκέτο έχουν αξίωση για καταβολή σύνταξης. Αλλά λόγω της ρήτρας παραγραφής αναγνωρίστηκαν μόνο τα τέσσερα τελευταία χρόνια. Για τον Άβι Στάινερ αυτό σημαίνει 219,20 ευρώ από το γερμανικό συνταξιοδοτικό ταμείο.

"Μια χειρονομία"

Στο μέλλον η διαδικασία θα απλοποιηθεί, υποσχέθηκε η υπουργός Εργασίας Αντρέα Νάλες, η οποία εξήγγειλε αναγνώριση του δικαιώματος συνταξιοδότησης αναδρομικά από το 1997. Το καλοκαίρι αναμένεται να ψηφιστεί ο σχετικός νέος νόμος. Αλλά είναι αργά. «Οι επιζώντες από τα γκέτο είναι σήμερα κατά μέσο όρο 80 χρόνων», λέει ο Στάινερ. «Δεν ξέρω πόσο ακόμη θα ζήσω, αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί κράτησε τόσο πολύ. Στα 50 ή τα 60 έχει κανείς ακόμη τη ζωή μπροστά του. Γιατί περίμεναν μέχρι να φτάσουμε στα 80», διερωτάται. Από την πατρίδα του, την Ουγγαρία, και την οικογένειά του, ο Στάινερ έχει μόνο μια ασπρόμαυρη φωτογραφία. Τον δείχνει παιδί στην αγκαλιά των γονέων του σε εκδρομή κάπου έξω από το Βουκουρέστι. Η σύνταξη από τη Γερμανία δεν θα του φέρει πίσω τα χαμένα παιδικά χρόνια και την οικογένεια, αλλά είναι μια χειρονομία. Ακόμη κι αν έρχεται αργά.

Tania Krämer/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Υπεύθ. Σύνταξης Κώστας Συμεωνίδης