Παραβίασαν ευρωπαϊκό δίκαιο οι χώρες της Αν. Ευρώπης

Όταν το 2015 εκατοντάδες χιλιάδες προσφύγων, πολλοί εκ των οποίων από τη Συρία, πήραν τη λεγόμενη βαλκανική οδό προς την ΕΕ, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτωρ Όρμπαν αποφάσισε να υψώσει συρματοπλέγματα με στόχο να απομονώσει τη χώρα του. Το μήνυμα ήταν σαφές: οι πρόσφυγες δεν είναι ευπρόσδεκτοι. Η ίδια ατμόσφαιρα τότε, και συνεχίζει μέχρι και σήμερα, στην Τσεχία και την Πολωνία.

To Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο αποφάνθηκε ότι οι τρεις αυτές χώρες με τις ενέργειές τους παραβίασαν ευρωπαϊκό δίκαιο. Τον Σεπτέμβριο του 2015 οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ αποφάσισαν κατά πλειοψηφία να προχωρήσουν στην κατανομή αιτούντων διεθνή προστασία από την Ελλάδα και την Ιταλία, ανάμεσα σε άλλες χώρες την ΕΕ, παρά την αντίθετη ψήφο ανατολικοευρωπαϊκών χωρών. Ο στόχος ήταν να διανεμηθούν σύμφωνα με τον προσωρινό μηχανισμό μετεγκατάστασης έως και 160.000 πρόσφυγες από τις χώρες της Μεσογείου για να ελαφρύνουν οι προσφυγικές δομές τους.

Άρνηση ευρωπαϊκής αλληλεγγύης

Επειδή η Τσεχία, η Πολωνία και η Ουγγαρία αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με αυτήν την απόφαση η Κομισιόν προσέφυγε στο Δικαστήριο της ΕΕ κατά αυτών των χωρών για παραβίαση ευρωπαϊκού δικαίου. Το ΔΕΕ έκανε δεκτή σήμερα την προσφυγή. Σύμφωνα με την αιτιολογία της απόφασης οι τρεις χώρες δεν μπορούν να επικαλεστούν ότι με την άρνησή τους να δεχθούν πρόσφυγες ήθελαν να προστατεύσουν τη δημόσια ασφάλεια και την εσωτερική τάξη.  Η Μπίργκιτ Ζίπελ, ευρωβουλευτής του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος SPD χαιρέτισε την απόφαση γιατί “δείχνει καθαρά, ότι οι 3 χώρες παραβίασαν τις υποχρεώσεις τους και αρνήθηκαν να εφαρμόσουν τους νόμους και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη”. Η βουλευτής του κόμματος Η Αριστερά Κορνέλια Ερνστ κάλεσε την ΕΕ να κάνει το επόμενο βήμα και να δημιουργήσει επιτέλους “ένα δίκαιο και αλληλέγγυο σύστημα, στο οποίο να συμμετέχουν δεσμευτικά όλες οι χώρες μέλη της ΕΕ για την υποδοχή αιτούντων ασύλου”.

Με τα λεγόμενά της η Ερνστ υπαινίσσεται τη διαμάχη που διαρκεί εδώ και χρόνια μέσα στην ΕΕ με το κανονισμό του Δουβλίνο, που μέχρι τώρα προέβλεπε ότι διαδικασία ασύλου μπορεί να αιτηθεί ένας πρόσφυγας μόνο στην πρώτη χώρα εσόδου του στην κοινοτική επικράτεια. Μια διαδικασία που αδικούσε χώρες με εξωτερικά σύνορα, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία. Γι αυτό κι αυτές οι χώρες ζητούσαν μεταρρύθμιση της νομοθεσίας ασύλου. Το πρόβλημα είναι ότι από την αρχή, χώρες όπως η Πολωνία,η Ουγγαρία και η Αυστρία, αρνούνται κατηγορηματικά να δεσμευτούν στην υποδοχή αιτούντων ασύλου. Τώρα η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιν προτίθεται μετά το Πάσχα να καταθέσει μια νέα πρόταση. Όπως δήλωσε, θεωρεί την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ πολύ σημαντική. Το μήνυμα προς τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες είναι σαφές: “Η απόφαση αναφέρεται στο παρελθόν αλλά μας δίνει κατεύθυνση και για το μέλλον”.

Φόβος για τον κορωνοϊό στα προσφυγικά καταλύματα

Όμως πολλοί γιατροί και οργανώσεις βοήθειας προειδοποιούν ότι η ιδιαίτερη κατάσταση στους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Ελλάδα επιβάλλουν γρήγορη αντίδραση. Φοβούνται ότι λόγω των ασφυκτικά γεμάτων καταυλισμών η μετάδοση του κορωνοϊού θα γίνει με ταχύτατο ρυθμό. “Είναι παράλογο, όταν στην ΕΕ επικρατεί απαγόρευση επαφών, στη Μόρια  20.000 άνθρωποι να πρέπει να περιμένουν την καταστροφή” λέει ο Έρικ Μάρκαρντ, εκπρόσωπος σε θέματα προσφύγων των Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο. Η σημερινή απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ σε βάρος της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Τσεχίας έρχεται σε μια περίοδο, κατά την οποία, κυρίως η Ουγγαρία βρίσκεται στο επίκεντρο επικρίσεων ότι με την πολιτική της υποδαυλίζει τη δημοκρατία στη χώρα.

“Η απόφαση του ΔΕΕ υπογραμμίζει ότι όλες οι χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένες να τηρούν τις αρχές του κράτους δικαίου, κάτι που τονίζεται ιδιαίτερα αυτές τις ημέρες”, σημειώνει η Μπίργκιτ Ζίπελ, υπενθυμίζοντας ότι στις αρχές τις εβδομάδας το ουγγρικό κοινοβούλιο ενέκρινε νόμο, που δίνει στον Βίκτωρ Όρμπαν ενισχυμένες εξουσίες για την καταπολέμηση του κορωνοϊού αγνοώντας το κοινοβούλιο. Η σημερινή απόφαση του ΔΕΕ δεν προβλέπει συγκεκριμένες ποινές για αυτές τις τρεις χώρες. Το ύψος τους θα αποφασισθεί, όταν η Κομισιόν προσφύγει και πάλι σε αυτό και ζητήσει οικονομικές κυρώσεις. Η Λένα Ντιπόν, ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος υποστηρίζει ότι η Κομισιόν θα πρέπει να σταθμίσει, εάν νέα προσφυγή έχει νόημα, καθώς “επίδειξη αλληλεγγύης σε εθελοντική βάση και σε χαλαρή μορφή είναι ο τρόπος που εφαρμόζεται τώρα”.

Μαρίνα Στράους

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου