Οροθετικοί στην Ελλάδα κατά του στιγματισμού

«Aids; Τι ακριβώς θέλετε να σας πω;» απαντά ένας 23χρονος φοιτητής στην Αθήνα στην ερώτηση τι ακριβώς ξέρει για τον ιό. Δυσκολεύεται να δώσει απάντηση. Όπως κι άλλοι περιμένει στην ουρά για ένα γρήγορο τεστ που προσφέρουν δωρεάν στο κέντρο της πρωτεύουσας τα κέντρα πρόληψης και εξέτασης Checkpoint. Εθελοντές με κόκκινες μπλούζες μοιράζουν στους περαστικούς ενημερωτικά φυλλάδια και τους καλούν να κάνουν τεστ ανώνυμα, δωρεάν και με άμεσο αποτέλεσμα.

«Ήταν τραυματική εμπειρία»

15.000 άνθρωποι ζουν στην Ελλάδα με θετική διάγνωση. Ένα μικρό τσίμπημα στο χέρι φέρνει πάνω από όλα ασφάλεια. Διότι μόνο όποιος έχει ασφαλή διάγνωση μπορεί να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και να προστατεύσει τον σεξουαλικό του σύντροφο. Το ότι στην Ελλάδα συνεχίζει να συμβαίνει λίγο, οφείλεται κατά τον Κωστή Χατζημωράκη, διευθυντή της ένωσης «Κέντρο Ζωής» στην έλλειψη διαφώτισης. «Μόνο το άκουσμα της λέξης AIDS ή HIV προκαλεί φόβο, τον οποίο μόνο με ενημέρωση μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει», λέει στη Deutsche Welle. Ενώσεις, όπως η δική του, αφιερώνουν πολύ χρόνο για να ωθήσουν τους ανθρώπους να κάνουν το τεστ και να έχουν επιτυχία. Το 30% όλων των οροθετικών, στους οποίους πρωτοανιχνεύτηκε ο ιός, προέρχονται από τα γραφεία του Checkpoint στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Είναι η περίπτωση του 28χρονου Ραφαήλ που έμαθε εδώ ότι είναι οροθετικός. «Ήταν φυσικά ένα σοκ για μένα, αλλά οι εργαζόμενοι είναι εκπαιδευμένοι και με υποστήριξαν ψυχολογικά», λέει. Σε προηγούμενα τεστ που έκανε σε κρατικά νοσοκομεία αισθάνθηκε πολλές φορές θύμα εκφοβισμού.

«Όταν ζητούσα να κάνω τεστ για AIDS με ρωτούσαν, γιατί, τι έκανες, τι έχεις; Ήταν τραυματική εμπειρία. Τέτοιες ερωτήσεις που προκαλούν αισθήματα ενοχής δεν μου έγιναν στο Checkpoint, το αντίθετο, είχα πληροφόρηση πριν το τεστ. Έπρεπε βέβαια να επεξεργαστώ τη διάγνωση, αλλά ήξερα αμέσως τι να κάνω». Στο μεταξύ η επιστήμη έχει προχωρήσει τόσο, που ένας οροθετικός μπορεί να ζει κανονική ζωή, να παντρεύεται και να κάνει παιδιά χωρίς να φοβάται ότι θα μεταδώσει τον ιό στο παιδί του. Ακόμη και η θεραπευτική αγωγή δεν έχει τις επικίνδυνες παρενέργειες της δεκαετίας του '90. Παρόλα αυτά πολλοί οροθετικοί νιώθουν στην Ελλάδα ότι πέφτουν θύματα διακριτικής μεταχείρισης από τους γιατρούς τους με αποτέλεσμα να μην λένε όλη την αλήθεια και να μην παίρνουν την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

«Να μιλάμε ανοιχτά»

Για το «Κέντρο Ζωής» πρώτιστη σημασία έχει η καλή κατανόηση της προόδου της επιστήμης γιατί έτσι αφαιρείται ο φόβος. Γι αυτό απευθύνεται όχι μόνο σε ανθρώπους που είναι φορείς ή ασθενείς του ιού, αλλά και σε όλους που ασχολούνται με το πρόβλημα. Προσφέρει δωρεάν ψυχολογική, ιατρική και νομική βοήθεια. «Πολύ σημαντικό είναι ακόμη να συμπεριλαμβάνει κανείς και την οικογένεια» λέει ο Κωστής Χατζημωράκης. «Ορισμένοι έρχονται από μόνοι τους, γιατί θέλουν να βοηθήσουν ανθρώπους από το περιβάλλον τους, αλλά δεν ξέρουν πώς. Αυτό συμβαίνει συνεχώς». Στην ιστοσελίδα του κέντρου υπάρχουν βίντεο που εξηγούν με χιουμοριστική διάθεση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαφώτιση νέων. «Τα τελευταία χρόνια μιλήσαμε για το AIDS σε 66.000 μαθητές σε ολόκληρη τη χώρα, για τη ζωή παρέα με τον ιό». Για όσους ζουν με αυτόν, η έλλειψη διαφώτισης είχε μοιραίες συνέπειες. Ο φόβος περιθωριοποίησης είναι μεγάλος. «Πολλοί χάνουν και σήμερα τη δουλειά τους, επειδή οι συνάνθρωποί τους έχουν αδικαιολόγητο φόβο ότι θα κολλήσουν», περιγράφει την κατάσταση ο Χατζημωράκης. Το νομικό τμήμα του κέντρου επεξεργάζεται πολλές τέτοιες περιπτώσεις.

Παρά το ότι έχουν χαλαρώσει τα πράγματα, η πλειοψηφία των οροθετικών στην Ελλάδα ζει κρυμμένη μέσα στο φόβο. Μόνο ορισμένοι, όπως ο Ραφαήλ, δεν έχουν πρόβλημα να μιλήσουν ανοιχτά. «Είναι καιρός να εμφανιστεί κανείς δημόσια ακόμη στα ΜΜΕ. Παλαιότερα έβγαινε κανείς ανώνυμα χωρίς να δείχνει πρόσωπο, αλλά αυτό ενίσχυε τον στιγματισμό. Η επιστήμη έχει κάνει μεγάλες προόδους, έχει έρθει καιρός να ακολουθήσει και η κοινωνία. Γι αυτό είναι σημαντικό να μιλάμε ανοιχτά για το AIDS/HIV και για τη ζωή με αυτόν».

Φλόριαν Σμιτς

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου