Οι πρώτες αγωγές για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού

Όποιος αρρώστησε μετά τον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού, σκέφθηκε πως ίσως ευθύνεται το εμβόλιο. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, τέτοιες υποψίες απορρίπτονταν συλλήβδην. Τώρα, οι πιθανές επιπτώσεις από τα εμβόλια λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, ακόμη και από τον Γερμανό υπουργό Υγείας Καρλ Λάουτερμπαχ ενώ αγωγές αποζημίωσης έχουν κατατεθεί εναντίον ορισμένων εταιρειών παρασκευής εμβολίων. Το ζήτημα είναι πολυσχιδές και περίπλοκο. Ωστόσο, η ουσία του έγκειται στην αιτιώδη συνάφεια.

Τι αφορούν οι νομικές διαδικασίες;

Η πρώτη πολιτική δίκη είχε αρχικά προγραμματιστεί για τα τέλη Απριλίου, όμως αναβλήθηκε για τις 7 Ιουλίου. Το περιεχόμενο της αγωγής που στρέφεται κατά της εταιρείας Biontech, περιλαμβάνει αξιώσεις αποζημίωσης για ηθική και σωματική βλάβη. Ακόμη, δύο μεγάλα δικηγορικά γραφεία φέρονται να εκπροσωπούν τριψήφιο αριθμό ατόμων σε αντίστοιχες αγωγές, με εναγόμενες διάφορες εταιρείες παραγωγής εμβολίων.

Για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού ισχύουν οι ίδιοι κανόνες ευθύνης όπως και για άλλα φάρμακα. Η εταιρεία μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη εάν για παράδειγμα υπάρχουν ελαττώματα στην παραγωγή. Η ουσία του θέματος έγκειται στην αιτιώδη συνάφεια: μπορεί η βλάβη να αποδοθεί αιτιωδώς στον εμβολιασμό;

Τι λένε οι εταιρείες;

Η εταιρεία Biontech τονίζει ότι «μέχρι στιγμής δεν μπορεί να αποδειχθεί αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των παρουσιαζόμενων βλαβών στην υγεία και του εμβολιασμού σε καμία από τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν». Εκπρόσωπος της εταιρείας δήλωσε στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων πως «παίρνουμε πολύ σοβαρά υπόψη την ευθύνη μας ως παρασκευαστές εμβολίων». Η Biontech θα εξετάσει προσεκτικά κάθε υπόθεση, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση πως θα έχουν υποβληθεί επαρκή έγγραφα. «Κατά την αξιολόγηση της υπόθεσης, μπορούμε να βασιστούμε αποκλειστικά στα ιατρικά δεδομένα για να αξιολογήσουμε αν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια ή όχι. Δυστυχώς, τέτοια δεδομένα λείπουν πολλές φορές».

Ποιες είναι οι επιπτώσεις των εμβολίων;

Οι όροι συχνά συγχέονται. Από τη μία πλευρά, υπάρχει η «αντίδραση από τον εμβολιασμό». Πρόκειται για τυπικά συμπτώματα όπως η ερυθρότητα, το πρήξιμο ή ο πόνος στο σημείο της ένεσης. Ο πυρετός, ο πονοκέφαλος και οι πόνοι στα άκρα θεωρούνται επίσης φυσιολογικοί, καθώς αποτελούν έκφραση της επιθυμητής αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος στο εμβόλιο.

Το Ινστιτούτο Paul Ehrlich (PEI), το οποίο είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια των εμβολίων, θεωρεί ως «επιπλοκή του εμβολίου» μια ανεπιθύμητη αντίδραση που εμφανίζεται μετά τον εμβολιασμό, η οποία, πρώτον, μπορεί να σχετίζεται αιτιωδώς με τον εμβολιασμό και δεύτερον, υπερβαίνει τα συμπτώματα αντίδρασης. Ως «βλάβη από το εμβόλιο» με τη στενότερη έννοια χαρακτηρίζονται «οι υγειονομικές και οικονομικές συνέπειες» αυτής της επιπλοκής.

Οι «σοβαρές παρενέργειες» ορίζονται νομικά ως επιπτώσεις του εμβολίου «που είναι θανατηφόρες ή απειλητικές για τη ζωή, απαιτούν νοσηλεία ή παράταση της νοσηλείας, οδηγούν σε μόνιμη ή σοβαρή αναπηρία, ανικανότητα και συγγενείς ή γενετικές ανωμαλίες».

Ποιες επιπτώσεις είναι γνωστές;

Το PEI απαριθμεί τις ακόλουθες σοβαρές επιπλοκές του εμβολιασμού: την καρδιακή νόσο μυοπερικαρδίτιδα, ενδεχόμενες θρομβώσεις στον εγκέφαλο ή και αλλού, την παράλυση του προσώπου, ένα είδος μυϊκής αδυναμίας που ονομάζεται σύνδρομο Guillain-Barré και την εξασθένιση της ακοής. Σύμφωνα με τα στοιχεία του PEI, όλες είναι «σπάνιες» (ένα κρούσμα ανά 1.000 έως 10.000 εμβολιασμούς) ή «πολύ σπάνιες» (λιγότερο από ένα κρούσμα ανά 10.000 εμβολιασμούς).

Σύμφωνα με την τελευταία λεπτομερή έκθεση του ινστιτούτου, υπήρχαν 120 περιπτώσεις στις οποίες αναγνωρίστηκε «πιθανή ή ενδεχόμενη αιτιώδης σχέση» μεταξύ ενός θανάτου και του εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού.

Πόσα ύποπτα κρούσματα καταμετρήθηκαν;

Από τότε που ξεκίνησε ο εμβολιασμός, έχουν γίνει συνολικά 183.000.000 εμβολιασμοί κατά του κορωνοϊού, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Robert Koch. Το ποσοστό των αναφορών ήταν 1,8 ανά 1.000 δόσεις εμβολίου, ενώ για τις ύποπτες περιπτώσεις σοβαρών ανεπιθύμητων παρενεργειών και επιπλοκών ήταν 0,3 αναφορές ανά 1.000 δόσεις εμβολίου.

Ξανά και ξανά, τα μέσα ενημέρωσης δημοσιεύουν δραματικά περιστατικά, όπως για παράδειγμα η περίπτωση μίας έφηβης πρώην αθλήτριας που κινδύνευσε η ζωή της μετά τη δεύτερη δόση εμβολιασμού και τώρα βρίσκεται σε αναπηρικό καροτσάκι. «Ωστόσο, σύμφωνα με τα τρέχοντα δεδομένα, περιπτώσεις όπως αυτή είναι τόσο σπάνιες που δεν καταγράφονται ως στατιστικό φαινόμενο», δήλωσε στην εφημερίδα “Die Zeit” ο Λάιφ Έρικ Σάντερ, ερευνητής εμβολίων και επικεφαλής της κλινικής για τις λοιμώδεις νόσους στο Charité του Βερολίνου, εξηγώντας πως, εάν υπήρχε συσσώρευση τέτοιων περιστατικών, αυτό θα είχε παρατηρηθεί στα δεδομένα του PEI και - με περισσότερες από 13 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολιασμού παγκοσμίως - ακόμη περισσότερο στα διεθνή δεδομένα. Και αυτό δεν συμβαίνει.

Μήπως κρύβονται περιστατικά κάτω από το χαλί;

Οι αντίπαλοι των εμβολίων κατά του κορωνοϊού ισχυρίζονται πως ναι. Το 2022, για παράδειγμα, υποστηρίχθηκε πως οι ιδιώτες ιατροί είχαν αντιληφθεί παρενέργειες των εμβολιασμών 2,5 εκατομμύρια φορές. Αυτό θα προκαλούσε προβλήματα στο 1,5% όλων των εμβολιασμών κατά του κορωνοϊού. Με τους συμβατικούς εμβολιασμούς πριν από τη χρήση mRNA, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 0,3%.

Οι fact-checkers κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι εδώ εξομοιώθηκαν διαφορετικά πράγματα και εξήχθησαν λανθασμένα συμπεράσματα. Για παράδειγμα, οι αβλαβείς αντιδράσεις των εμβολίων, οι οποίες είναι συχνές και οι σοβαρές επιπλοκές των εμβολίων, οι οποίες είναι πολύ σπάνιες, συναθροίστηκαν.

Έχουν δοθεί αποζημιώσεις μέχρι στιγμής;

Αρκετές εκατοντάδες άτομα έχουν λάβει συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Δεν πρόκειται για αποζημιώσεις, αλλά για παροχές από τις αρμόδιες υπηρεσίες συντάξεων των κρατιδίων. Εάν η σχετική αίτηση απορριφθεί, ο αιτών μπορεί να προσφύγει κατά της απόφασης δικαστικά. Και εδώ, το ερώτημα είναι εάν η βλάβη προκλήθηκε αιτιωδώς από αυτόν. Σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung, μέχρι τα μέσα Μαρτίου 2023, κατατέθηκαν 6.600 αιτήσεις για συνταξιοδοτικές παροχές λόγω βλάβης από εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, σε 13 από τα 16 ομοσπονδιακά κρατίδια. Από αυτές, οι 284 έγιναν αποδεκτές.

Τι είναι το Post-Vac;

O όρος Post-Vac αφορά τις επιπτώσεις μετά από τον εμβολιασμό. Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν και μετά από άλλες λοιμώξεις. Ο καθηγητής Μπέρνχαρντ Σίφερ, επικεφαλής εξωτερικού ιατρείου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Μάρμπουργκ, εξηγεί πως «είναι αδύνατον να εξαχθεί με την πρώτη εξέταση συμπέρασμα για το εάν πράγματι τα συμπτώματα οφείλονται στον εμβολιασμό». Ακόμη, δεν πρέπει να ελέγχεται μονάχα η αιτιώδης συνάφεια, αλλά και να γίνεται η διάκριση μεταξύ όσων απλώς εμβολιάστηκαν και εκείνων που πέραν του εμβολιασμού, επιπλέον είχαν νοσήσει με κορωνοϊό.

Πώς αντιδρά η πολιτική

Ο υπουργός Υγείας Καρλ Λάουτερμπαχ υποσχέθηκε πως η πολιτεία θα μεριμνήσει για όσους παρουσίασαν μακροχρόνιες βλάβες από τη μόλυνση ή τον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού. Ο Λάουτερμπαχ ανακοίνωσε τον Μάρτιο στην εκπομπή "heute journal" του ZDF ότι θα δημιουργήθει ένα πρόγραμμα για τη διερεύνηση των επιπτώσεων του Long-Covid και του Post-Vac και τη βελτίωση της περίθαλψης των πασχόντων. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ενός εμβολιασμού θα πρέπει να αναγνωριστούν ταχύτερα. Οι σχολιαστές, πάντως, θεώρησαν πως πρόκειται για στροφή 180 μοιρών από τον υπουργό, ο οποίος στο παρελθόν τόνιζε την ασφάλεια των εμβολίων κατά του κορωνοϊού.

Σάντρα Τράουνερ, dpa

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς