Οι ΗΠΑ αναζητούν άμεση λύση για το Κοσσυφοπέδιο

Πριν από 21 χρόνια οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί έδιωξαν τον σερβικό στρατό και τους παραστρατιωτικούς από το Κοσσυφοπέδιο, στο οποίο κατοικούσαν κυρίως Αλβανοί. Πριν από 12 χρόνια το Κοσσυφοπέδιο κήρυξε την ανεξαρτησία του. Περισσότερες από 100 χώρες το έχουν στο μεταξύ αναγνωρίσει σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η Σερβία ζητά ακόμη την επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση επειδή στο Κοσσυφοπέδιο υπάρχουν ιστορικά σερβικά μοναστήρια, μνημεία και τόποι μαχών, σημαντικοί για τη σερβική ιστορία. Το Κοσσυφοπέδιο προσπαθεί εδώ και χρόνια να αναγνωριστεί από όλα τα κράτη του κόσμου και να γίνει μέλος όλων των σημαντικών διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ. Η ΕΕ εδώ και μια δεκαετία έχει ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου –μέχρι στιγμής χωρίς επιτυχία.

Στη παρούσα χρονική συγκυρία οι ΗΠΑ ασκούν μεγάλη πίεση. Κορυφαίοι πολιτικοί και από τις δύο χώρες έχουν προσκληθεί την Παρασκευή στην Ουάσιγκτον. Η σκέψη είναι η εξής: εφόσον οι ΗΠΑ έχουν να επιδείξουν τελευταία μόνο ήττες στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να «λάμψει» ως διαμεσολαβητής με μια ιστορική επιτυχία, λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου.

Συνεργασία ή αναγνώριση;

Το ακριβές αντικείμενο της διαπραγμάτευσης στην Ουάσιγκτον δεν είναι σαφές. Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσις, ως βασικός διαπραγματευτής της σερβικής πλευράς, στην πραγματικότητα θέλει μόνο να μιλήσει για ζητήματα οικονομικής συνεργασίας. Ο αρχηγός της κυβέρνησης του Κοσσυφοπεδίου Αβντουλάχ Χότι αναμένει αναγνώριση από τη Σερβία. Κανείς όμως δεν πιστεύει ότι η Σερβία θα κάνει αυτό το βήμα.

Ορισμένοι κορυφαίοι Σέρβοι πολιτικοί και αναλυτές αναμένουν από τις ΗΠΑ να προτείνουν στη σερβική μειονότητα του βορείου Κοσσυφοπεδίου να λάβει εκτεταμένη αυτονομία, στο πρότυπο της σχεδόν απεριόριστης ανεξαρτησίας των Σέρβων στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Σε αντάλλαγμα το Βελιγράδι θα έπρεπε να αναγνωρίσει την Πρίστινα. Από την πλευρά του ο Σάσα Γιάνκοβιτς, πολιτικός της σερβικής αντιπολίτευσης, έχει προτείνει τον εξής συμβιβασμό: το Βελιγράδι να μην εμποδίζει πλέον την ένταξη της Πρίστινας σε διεθνείς οργανισμούς όπως η UNESCO ή η Interpol, με το θέμα της πλήρους αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρτητης χώρας να παραμένει ανοιχτό. Επίσης προτείνει ως αντάλλαγμα οι ιστορικές σερβικές εκκλησίες και μοναστήρια του Κοσσυφοπεδίου να αποκτήσουν ένα σύστημα αυτοδιοίκησης και να μην υπάγονται στο νομικό σύστημα του Κοσσυφοπεδίου.

Οι ΗΠΑ θέλουν να δείξουν στην ΕΕ πώς γίνεται η διαχείριση κρίσης

Η νέα αμερικανική διαμεσολάβηση έχει ως στόχο, μεταξύ άλλων, να αποδείξει στην ΕΕ που έχει αποτύχει στη διαμεσολάβηση για το Κοσσυφοπέδιο, πώς λειτουργεί στην πράξη η διαχείριση κρίσεων στα Βαλκάνια. Ο πρωταγωνιστής της νέας πρωτοβουλίας είναι ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Βερολίνο Ρίτσαρντ Γκρενέλ. Διορίστηκε από τον πρόεδρο Τραμπ ως ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στα Βαλκάνια και έχει ήδη σημειώσει πρώτες επιτυχίες. Τον Ιανουάριο, υπό την πίεση των ΗΠΑ, Βελιγράδι και Πρίστινα υπέγραψαν συμφωνία για την επανέναρξη της εναέριας κυκλοφορίας, η οποία είχε ανασταλεί από την εποχή του εμφυλίου στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η γερμανική Eurowings εισήχθη ως ουδέτερος μεταφορέας. Ένα μήνα αργότερα, οι δύο πλευρές υπό την διαμεσολάβηση του Γκρενέλ, συμφώνησαν να κατασκευάσουν κοινό αυτοκινητόδρομο. Μια τρίτη συμφωνία προέβλεπε επίσης την επαναλειτουργία της σιδηροδρομικής σύνδεσης μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου. Ωστόσο η πρακτική εφαρμογή των «ιστορικών» αυτών δεσμεύσεων δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη.

Για τον λόγο αυτόν οι προσδοκίες για την επίτευξη συμφωνίας στην Ουάσιγκτον την Παρασκευή για το κρίσιμο ζήτημα της αναγνώρισης είναι χαμηλές. Παρά τη νίκη του στις πρόσφατες κοινοβουλευτικές εκλογές, ο πρόεδρος της Σερβίας δεν έχει ευρεία πλειοψηφία στο κοινοβούλιο της χώρας του, ενώ η αντιπολίτευση που μποϊκοτάρει κάθε κοινοβουλευτική απόφαση, ελέγχεται κυρίως από υπερεθνικιστές. Και στο Κοσσυφοπέδιο ο Χότι κυβερνά με πλειοψηφία μόλις ενός βουλευτή. Σε καμία από τις δύο χώρες δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή η απαιτούμενη αυξημένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να επικυρωθεί μια τέτοια συμφωνία. Τέλος και στις δύο χώρες πολιτικοί από διάφορες παρατάξεις έχουν εδραιωθεί στην εξουσία βασιζόμενοι πάνω στη διαμάχη Σερβίας-Κοσσυφοπεδίου κι έτσι δεν φαίνονται έτοιμοι να κάνουν υποχωρήσεις που θα τους κοστίσουν σε ψήφους.

Tόμας Μπρέι

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη