«Οι Εβραίοι στη ρίζα του κακού;» Ο Μίκης Θεοδωράκης απαντά μέσω της Deutsche Welle

Οι απόψεις που διατύπωσε για τους Εβραίους ο Μίκης Θεοδωράκης στην παρουσίαση του νέου του βιβλίου «Πού να βρω την ψυχή μου» έδωσαν τροφή στην αυξανόμενη ανησυχία των Ισραηλινών για νέο κύμα αντισημιτισμού στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τον λουξεμβουργιανό Γκί Βάγκνερ, καθηγητή και βιογράφο του έλληνα συνθέτη οι δηλώσεις του Μίκη Θεοδωράκη δημοσιοποιήθηκαν απομονωμένες από τα συμφραζόμενα και προκάλεσαν μείζον θέμα άνευ λόγου και αιτίας. Τι είπε όμως ο Μίκης Θεοδωράκης; Είπε ότι Εβραίοι και Έλληνες είναι λαοί ανάδελφοι και ότι οι Εβραίοι σε αντίθεση με τους Έλληνες έχουν φανατισμό και καταφέρνουν να επιβάλλονται. «Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι αυτός ο μικρός λαός είναι στη ρίζα του κακού, που σημαίνει ότι η πολλή αυτογνωσία και η πολλή επιμονή κάνουν κακό», τόνισε μεταξύ άλλων στην παρουσίαση ο Μίκης Θεοδωράκης.

Απαντώντας στις κατηγορίες εναντίον του ο Μίκης Θεοδωράκης μίλησε αποκλειστικά στην Ντοίτσε Βέλλε, σε μια προσπάθεια να διαλύσει την παρεξήγηση που δημιουργήθηκε:

«Η γνώμη μου για τον ισραηλινό λαό ήταν πάντα γνωστή - όπως άλλωστε και για όλα τα θέματα και ειλικρινά απορώ για ποιον λόγο τώρα δημιουργήθηκε τόσος θόρυβος, σαν να άκουσαν κάτι για πρώτη φορά. Ισως κάποιοι να θεώρησαν κατάλληλη γι' αυτούς τη στιγμή να εξαπολύσουν επίθεση εναντίον μου.

Ημουν πάντα στο πλευρό των αδυνάτων, των αγωνιζομένων για τα δίκαιά τους λαών. Και μεταξύ αυτών και του ισραηλινού λαού. Τραγούδησα τα πάθη του όσο μπόρεσα καλύτερα. Ημουν πάντα υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών. Και το απέδειξα έμπρακτα, μεταξύ άλλων, και όταν ανέλαβα ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ του αντιπροέδρου της ισραηλινής κυβέρνησης Αλόν και του ηγέτη των Παλαιστινίων Αραφάτ στα γεγονότα του 1972.

Ομως, ακριβώς για τους λόγους αυτούς είμαι απολύτως κατά της πολιτικής Σαρόν και το έχω επανειλημμένα τονίσει, όπως επίσης επανειλημμένα έχω καταδικάσει το ρόλο επιφανών Αμερικανοεβραίων πολιτικών, διανοητών και θεωρητικών στη χάραξη της σημερινής επιθετικής "πολιτικής" Μπους.
Μόνο σκόπιμα μπορεί να γίνει σύγχυση ανάμεσα στον ισραηλινό λαό, που έμπρακτα έχω αποδείξει ότι τιμώ και θαυμάζω, και στα αρνητικά αυτά φαινόμενα που στην ουσία αυτά αμαυρώνουν την εικόνα του Ισραήλ παίζοντας γνήσια "αντισημιτικό" ρόλο, αυτά βρίσκονται στην πλευρά του Κακού, στη ρίζα του Κακού, όπως δήλωσα πρόσφατα.
Προσωπικά είμαι ευτυχής διότι γνωρίζω ότι υπάρχουν πολλοί Ισραηλινοί σ' όλο τον κόσμο και μέσα στο Ισραήλ που συμφωνούν μαζί μου και αγωνίζονται για τα πραγματικά δίκαια του λαού τους που μπορούν να συνυπάρξουν με τα δίκαια των άλλων λαών, αγωνίζονται για την ειρήνη στην περιοχή τους και σ' όλο τον κόσμο. Είμαι ευτυχής που είμαστε μαζί στους κοινούς αυτούς αγώνες, εδώ και δεκαετίες. Και ξέρω ότι με γνωρίζουν καλά, μέσα από τους αγώνες αυτούς, και δεν περιμένουν τη λάσπη κάποιων για να με γνωρίσουν.
Μήπως όμως αυτός είναι ο στόχος όσων ξαφνικά "ανακάλυψαν" τις ιδέες μου συκοφαντώντας με ως δήθεν "αντισημίτη;"».

Στη συνέχεια ο Μίκης Θεοδωράκης εξήγησε ότι:

«Η ομιλία του κατά τη διάρκεια της παρουσίασης αφορά μια συγκριτική μελέτη ανάμεσα στον Ελληνισμό και τον Εβραϊσμό, που δημοσιεύεται στα βιβλία μου. Κάνοντας σύγκριση ανάμεσα στους δύο λαούς, εγκωμίασα τη συνοχή των Εβραίων μέσα στους αιώνες. Είπα όμως ότι αυτός ο μεγάλος λαός βρίσκεται σήμερα στη ρίζα του κακού. Δεν είπα ότι οι Εβραίοι είναι η ρίζα του κακού»

Παρόλες τις αντιδράσεις από την πλευρά της ισραηλινής κυβέρνησης, ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ακόμα και σήμερα ιδιαίτερα αγαπητός στους Εβραίους ανά τον κόσμο, όπως φαίνεται και από το πλήθος των e-mail που έχουν κατακλύσει τη σελίδα του Θεοδωράκη στο διαδίκτυο. Είναι γνωστό άλλωστε ότι ο Μίκης Θεοδωράκης είχε τιμήσει τη μνήμη των Εβραίων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας με την «Καντάτα του Μαουτχάουζεν».

Ας δούμε όμως τις χθεσινές δηλώσεις του Ισραηλινού υπουργού Δικαιοσύνης Τόμι Λαπίντ με αφορμή τις δηλώσεις Θεοδωράκη:

«Αυτό που θεωρώ απαράδεκτο και δεν μπορώ να δεχθώ σε καμία περίπτωση είναι ο απροκάλυπτος αντισημιτισμός. Ο Θεοδωράκης δεν λέει ότι οι Ισραηλινοί είναι δύναμη κατοχής, λέει ότι οι Εβραίοι είναι η ρίζα του κακού. Αυτό είναι αντισημιτισμός όμοιος με εκείνον του Χίτλερ ή του Γκέμπελς»

Μπορεί ο Μίκης Θεοδωράκης να ξεκαθάρισε με τα λεγόμενά του στην Ντοίτσε Βέλε ότι δεν καταδικάζει τους Εβραίους ως λαό, αλλά την πολιτική του Αριέλ Σαρόν. Για πολλούς Εβραίους ωστόσο οι απόψεις που εξέφρασε ο συνθέτης κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου του είναι μια ακόμη απόδειξη για ένα νέο κύμα αντισημιτισμού στην Ευρώπη. Στην ανησυχία των Εβραίων ανά τον κόσμο συνέβαλε σίγουρα και η γνωστή δημοσκόπηση στην ΕΕ σύμφωνα με την οποία 59% των Ευρωπαίων πιστεύουν ότι το Ισραήλ είναι απειλή για την διεθνή ειρήνη, οι πρόσφατες αντισημιτικές δηλώσεις του γερμανού πολιτικού Μάρτιν Χόμαν, καθώς και η δημοσκόπηση στην Ιταλία που δείχνει ότι το 17% των Ιταλών θα ήθελαν το κράτος του Ισραήλ να εξαφανιστεί από το πρόσωπο της γης.

Υπάρχουν ωστόσο και διαφορετικές γνώμες από την πλευρά του Ισραήλ. Ο ιστορικός και αριστερός διανοούμενος Μίχαελ Χαρ-Σέγκορ απορρίπτει κατηγορηματικά την άποψη εκείνων που βλέπουν ένα νέο κύμα αντισημιτισμού στην Ευρώπη:

«Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι γινόμαστε μάρτυρες ενός κύματος αντισημιτισμού! Στην τηλεόραση και στις εφημερίδες βλέπω απλά ότι ο κόσμος απεχθάνεται το Ισραήλ και την ισραηλινή κυβέρνηση. Δεν βλέπω όμως ένα κύμα αντισημιτισμού»

«Η απόρριψη της κυβερνητικής πολιτικής του Ισραήλ δεν στρέφεται καν κατά του ίδιου του Ισραήλ. Έχει απλά ως στόχο την πολιτική Σαρόν», τονίζει ο ιστορικός Χαρ-Σέγκορ. Με τη θέση αυτή συμφωνεί και ο σχολιαστής ισραηλινής εφημερίδας Χααρέτς Ακίβα Έλνταρ: «Είναι ευκολότερο να γκρινιάζει κανείς ότι όλος ο κόσμος είναι κατά του Ισραήλ, παρά να παραδεχθούμε ότι το κράτος του Ισραήλ έχει γίνει πηγή κακών και ντροπής για τους Εβραίους ανά τον κόσμο», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Για τον ισραηλινό πολιτολόγο Σλόμο Αβινέρι οι απόψεις των Ευρωπαίων κατά του Ισραήλ και της πολιτικής του είναι ανησυχητικές. Τονίζει ωστόσο ότι η απόρριψη του Ισραήλ συνδέεται άμεσα με το αντιαμερικανικό κλίμα που επικρατεί σήμερα στην Ευρώπη. Κατά την άποψή του το Ισραήλ πληρώνει το τίμημα των καλών σχέσεων με τις ΗΠΑ.