Οι ανώνυμοι νεκροί του Έβρου

Ο καθηγητής Παύλος Παυλίδης μπαίνει στον χώρο νεκροψίας στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης. Η αστυνομία έχει βρει έναν νεκρό πρόσφυγα και ο Έλληνας καθηγητής έχει αναλάβει από την εισαγγελία να κάνει τη νεκροψία. Είναι ο ιατροδικαστής στον Έβρο, το «υγρό» σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Ο Παυλίδης έχει κάνει νεκροψίες σε 63 νεκρούς πρόσφυγες το 2022, περισσότερους από ποτέ άλλοτε μέσα σε ένα χρόνο. Παρά το ότι ο ποταμός δεν είναι ιδιαίτερα πλατύς, πιο συχνή αιτία θανάτου είναι ο πνιγμός. Πολλοί πρόσφυγες δεν μπορούν να κολυμπήσουν καλά και οι διακινητές υπερφορτώνουν τις βάρκες, γι αυτό και αναποδογυρίζουν εύκολα.

«Νεκροί μόνο με νούμερο»

Οι σοροί των νεκρών όμως ξεβράζονται και στην ξηρά, στα δάση, κοντά στα σύνορα. Η πιο συχνή αιτία θανάτου, όπως διαπιστώνει ο Παύλος Παυλίδης, είναι η υποθερμία και οι ασθένειες που προκαλούνται από εξάντληση. «Τα τελευταία 20 με 22 χρόνια έχω δει περίπου 600 νεκρούς» λέει ο ίδιος στο πρώτο κανάλι της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης ARD. «Μόνο από την ελληνική πλευρά. Θεωρητικά και υποθετικά, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν άλλοι τόσοι νεκροί και από την τουρκική πλευρά. Άρα μιλάμε για 1.200 με 1.500 ανθρώπους. Αλλά τα περιστατικά είναι πολύ περισσότερα, γιατί υπάρχουν πολλές αναζητήσεις ανθρώπων, δηλαδή συγγενών που έρχονται εδώ και αναζητούν συγγενείς». Οι περισσότεροι από τους νεκρούς πρόσφυγες δεν έχουν μαζί τους χαρτιά και ο Παυλίδης πρέπει επίσης να βρει την ταυτότητά τους. Για να το κάνει, αναζητά ειδικά χαρακτηριστικά και παίρνει δείγμα DNA. Και συλλέγει τα προσωπικά αντικείμενα των νεκρών.

Κάτω από το γραφείο του υπάρχουν δύο μεγάλα κουτιά με αριθμημένες σακούλες. Μέσα σε αυτά υπάρχουν ρολόγια, κοσμήματα, αλυσίδες προσευχής. Ανήκουν σε νεκρούς, των οποίων η ταυτότητα παραμένει άγνωστη. «Σε κάθε κουτί, σε κάθε σακούλα κρύβεται μια ζωή» λέει ο καθηγητής και δείχνει το χώρο όπου φυλάσσονται οι κούτες. «Το ερώτημα παραμένει σε ό,τι αφορά τα στοιχεία τους. Έχουμε έρθει η αστυνομία αλλά και εγώ σε επαφή με ξένους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός. Δεν μπορέσαμε να βρούμε στοιχεία, συγγενείς αυτών των νεκρών και να τους παραδώσουμε τις σορούς τους».  Στα σύνορα στον Έβρο γράφονται καθημερινά τραγωδίες ανθρώπων χωρίς όνομα.

«Όταν είναι παιδιά…»

Κι όμως είναι σύνορα που προστατεύονται αυστηρά και από το 2020 είναι «οχυρωμένα» με έναν τεράστιο φράχτη μήκους 38 χιλιομέτρων.  Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, πέρυσι περισσότεροι από ένας στους τρεις πρόσφυγες ήρθε στην Ελλάδα από ξηράς, συνολικά 6.000 άτομα.  Μήπως τελικά η επέκταση του φράχτη απλώς μετατοπίζει τις διαδρομές των προσφύγων αντί να τις σταματά και έτσι κάνει το δρόμο της φυγής πιο επικίνδυνο;  Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης το αρνείται και επιμένει στο να επεκταθεί ο φράχτης με ευρωπαϊκή στήριξη.

«Ο φράχτης χρειάζεται, είναι κομμάτι της στρατηγικής φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ σε αντίθεση με τα επιχειρήματα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Αριστερών. Διαθέτουμε τις λύσεις που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουμε την κρίση», λέει. Σε κάθε περίπτωση ο Έλληνας ιατροδικαστής πρέπει να κάνει την δουλειά του. Καθημερινά. Με ανθρώπους που δεν έχουν όνομα, παρά μόνο ένα νούμερο. Μια δύσκολη δουλειά, που δεν συνηθίζεται .«Δεν υπάρχει δύσκολο ή εύκολο. Απλά όταν είναι παιδιά καταλαβαίνεται ότι, ας το πούμε έτσι, σφιγγόμαστε λίγο παραπάνω», λέει.

Ρίντιγκερ Κρονχάλτερ/ARD

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου