Οι αδυναμίες ως εφαλτήριο ανόδου

Τα ακροδεξιά κόμματα έχουν μετατραπεί σε σημαντικές πολιτικές δυνάμεις παντού στην Ευρώπη. Αυτήν την εικόνα ιχνογράφησε το ίδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ σε μελέτη με τον τίτλο «Άνοδος των δεξιών και εθνικιστικών κομμάτων στην Ευρώπη».

«Όχι σάρκα εκ της σαρκός των συντηρητικών»

Όμως, δεν μπορεί να γίνει λόγος στην Ευρώπη για ένα κόμμα ανάλογο με το Tea Party των ΗΠΑ ή για τάση ριζοσπαστικοποίησης όπως την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο στους New York Times. «Το φαινόμενο των ακροδεξιών κομμάτων δεν έχει ενιαία χαρακτηριστικά, αλλά είναι διαφορετικό από χώρα σε χώρα», υποστηρίζει ο Φλόριαν Χαρτλεμπ, εκ των συντακτών της έκθεσης. «Υπάρχουν κόμματα με διαφορετικό βαθμό ριζοσπαστισμού, αλλά και άλλα που έχουν καθιερωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη ως σημαντική πολιτική δύναμη».

Στη μελέτη δίνεται μια πολύπλευρη εικόνα της κατάστασης σε 12 χώρες της Ευρώπης. Η άποψη κλισέ ότι τα ακροδεξιά κόμματα αποτελούν τη σάρκα εκ της σαρκός των συντηρητικών κομμάτων δεν επιβεβαιώνεται από τους δύο συντάκτες της. Ψηφοφόροι των ακροδεξιών βρίσκονται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και κυρίως στην εκλογική πελατεία των πρώην σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Ο λόγος έγκειται στη στροφή προς τον «τρίτο δρόμο», που έκαναν μέσα της δεκαετίας του 1990 και άφησαν μεγάλες ομάδες ψηφοφόρων τους κομματικά άστεγες, όπως αναφέρεται στην έκθεση.

«Στον αστερισμό του όχι»

Τι πρέπει να γίνει για να εξαλειφθούν τα ακροδεξιά κόμματα; «Είναι δύσκολο», υποστηρίζουν οι δύο συντάκτες. «Το καλύτερο είναι η πρόληψη, όμως για μερικές χώρες είναι ήδη πολύ αργά». Οι δύο ερευνητές προτείνουν δύο δρόμους προσέγγισης: από τη μία πρέπει να καταπολεμηθούν οι κοινωνικές αιτίες που ωθούν τους ανθρώπους στο να ρέπουν στον ριζοσπαστισμό, με άλλα λόγια η εξαθλίωση και η εξάρτηση των πολιτών από το κοινωνικό σύνολο, που τους κάνουν επιρρεπείς στις απλοϊκές απαντήσεις των λαϊκιστών. Από την άλλη τα καθιερωμένα κόμματα θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν υφιστάμενους νόμους ή ενδεχομένως να τους αυστηροποιήσουν για να αποκλείσουν την κατάχρηση των κοινωνικών επιδομάτων.

Επιπλέον η Ευρώπη και οι θεσμοί της θα πρέπει να διαμορφώσουν νέες δομές σταθερότητας για να πειστεί η μεγαλύτερη μάζα των πολιτών ότι έχει προνόμια από την Ευρώπη. Στο σημείο αυτό η έκθεση βάζει το δάχτυλο επί τον τύπον των ήλων. Γιατί οι ακροδεξιοί εκμεταλλεύονται τις ευρωπαϊκές αδυναμίες και επικρίνουν την ευρωπαϊκή πολιτική ελίτ ότι βρίσκεται κόσμους μακρύτερα από τον απλό πολίτη.

Ο Έλμαρ Μπροκ, ευρωβουλευτής του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος και πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υποστηρίζει ότι η Ευρώπη θα πρέπει να εξηγήσει καλύτερα την ύπαρξή της, μιας και πολλές πολιτικές και οικονομικές προκλήσεις μπορούν να επιλυθούν μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο και όχι σε εθνικό. «Οι λαϊκιστές είναι δυνάμεις της απόρριψης και του κόμπλεξ κατωτερότητας» λέει ο Έλμαρ Μπροκ. «Δεν έχουν πρόταση για το πώς θα απαντηθούν οι προκλήσεις του μέλλοντος. Βρίσκονται μόνο στον αστερισμό του όχι».

Kay-AlexanderScholz / Ειρήνη Αναστασοπούλου

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής