Οδηγίες προς τους ψυχολογικά κουρασμένους της πανδημίας

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι εξ ορισμού μια δύσκολη υπόθεση. Δεν υπάρχει κάποιος που να μην το παραδέχεται. Αλλά κανείς δεν μπορεί να σκιαγραφήσει τα χαρακτηριστικά μιας συνηθισμένης σχέσης, γιατί δεν υπάρχει. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει η Μαριέκε Ντεβίτε, ψυχολόγος και ερευνήτρια της σεξουαλικής συμπεριφοράς από το Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ στην Ολλανδία. Η Ντεβίτε δίνει μεγάλη σημασία σε κάτι που φαίνεται απόλυτα μπανάλ, ότι η ανθρώπινη σχέση είναι ατομική υπόθεση. Αυτή η ατομικότητα είναι αυτό που κάνει πολύπλοκο το να ασχολείται κανείς με τις σχέσεις. Παράλληλα όμως είναι και ένα δυνητικό κλειδί που μπορεί να ανοίξει την πόρτα σε καταστάσεις μεγάλης ικανοποίησης. Ακόμη και υπό συνθήκες λοκντάουν.

Στενότητα χώρου, λιγότερο ποιοτικός χρόνος

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την περιήγηση στον κόσμο της ψυχής με την προτροπή ότι θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι η κατάσταση με την πανδημία είναι σκληρή. Γιατί συνδέεται με απώλεια της θέσης εργασίας ή της εργασίας στο σπίτι μαζί με φροντίδα των παιδιών και την απώλεια κοινωνικών επαφών, κάτι που επιτείνει το στρες. Θα ήταν ψέμα αν παραδέχονταν κανείς ότι μια τέτοια κατάσταση ανάγκης δεν θα είχε επενέργειες στη σχέση ενός ζευγαριού. Λιγότερος ποιοτικός χρόνος, περισσότερες εντάσεις και διενέξεις και λιγότερο σεξ θα μπορούσαν να ήταν οι επιπτώσεις. Η καθημερινότητα εξαφανίζεται, η σχέση πρέπει να βρει νέα μονοπάτια. Η καλή είδηση έρχεται από την Αυστρία. Την άνοιξη και το φθινόπωρο η κοινωνιολόγος Μπάρμπαρα Ροτμίλερ μοίρασε ερωτηματολόγια στην Αυστρία και τη Γερμανία που ρίχνουν φως στις αλλαγές στην προσωπική ζωή και τις στενές σχέσεις των ζευγαριών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το 74% των ερωτηθέντων ζευγαριών που ζουν κάτω από την ίδια στέγη απάντησαν τον Απρίλιο ότι καταχάρηκαν τη σχέση τους και πέρασαν ωραία μαζί τον χρόνο. Το Νοέμβριο το ποσοστό ήταν 69%. Τι φαίνεται να ενόχλησε;

«Ένα μεγάλο πρόβλημα στη σχέση των ζευγαριών αλλά και στη συγκατοίκηση και σε μεγαλύτερα νοικοκυριά με παιδιά είναι η έλλειψη χώρου, όπου μπορεί κανείς να αποσυρθεί» λέει η Ροτμίλερ. «Κι αυτό γίνεται εμφανές όταν ξαφνικά όλοι κάθονται στο σπίτι. Γι αυτό σε ένα μικρό νοικοκυριό είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουν όλοι ότι θα πρέπει να αφήνουν χώρο για τον άλλο. Μερικοί έχουν βρει λύσεις. Πηγαίνουν περιπάτους για να μπορούν τα άλλα μέλη της οικογένειας να βρουν ησυχία. Σε καλύτερη θέση βρίσκονται όσοι μπορούν να εκφράζουν τις ανάγκες τους. Και για να μπορούμε να τις εκφράζουμε, πρέπει πρώτα να διαβάζουμε τα θέλουμε.

Σεξουαλική επαφή κατά του στρες

Ίσως θα πρέπει να μην αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας με τον συνηθισμένο τρόπο. «Ίσως θα πρέπει να βρούμε νέα ενδιαφέροντα» λέει η ψυχολόγος Ντεβίτε. Διάβασμα, σπορ ή μαγείρεμα, και ίσως στο τέλος να μας κάνουν όλα αυτά κέφι. Αλλά και η σεξουαλικότητα επηρεάζεται, πώς νιώθουμε με μας τους ίδιους. Αμακιγιάριστες με τη φόρμα τζόκινγκ, με το δέκατο ποτήρι κρασί στο χέρι και με απεριόριστη θλίψη για όσα χάνουμε είναι ανεκτό. Αλλά πολύ καλύτερο είναι να κάνουμε σπορ, να τρώμε υγιεινά και να ετοιμάζουμε ένα ιδιαίτερο βραδινό για την οικογένεια. Ίσως και το σεξ μετά να μας ικανοποιεί περισσότερο. Και το σεξ μπορεί πραγματικά να βοηθήσει. Από το ερωτηματολόγιο της Μπάρμπαρα Ροτμίλερ προκύπτει ότι στο πρώτο λοκντάουν ποσοστό των ζευγαριών ανέφερε ότι η σεξουαλική τους διάθεση ατόνησε. Για άλλους όμως η σεξουαλική επαφή ήταν μέσο για να τους διώξει το στρες. Σε ορισμένα ζευγάρια το θέμα μπορεί να οδηγήσει σε δοκιμασία. Γιατί είναι πολύ προσωπικό, εάν το στρες αυξάνει την ανάγκη για σεξ ή το αντίθετο. Οι κρίσεις στις σχέσεις, είτε προέρχονται από υπαρξιακές αγωνίες, είτε από υπερβολική κόπωση από τη δουλειά και τα παιδιά, συμβάλλουν κι αυτές στο να «αποκοιμίσουν» την σεξουαλική ζωή. Από την άλλη η σωματική επαφή μπορεί να οδηγήσει σε ισχυρό δεσμό με το άλλο πρόσωπο.

Η ψυχολόγος Ντεβίτε που δεν ερευνά μόνο τη σεξουαλική συμπεριφορά, αλλά είναι επικεφαλής workshop για τη σεξουαλικότητα, λύνει το πρόβλημα με έναν κανόνα διάρκειας 10 λεπτών. Δέκα λεπτά φιλιών και χαδιών μπορεί να αρκεί για το «ζέσταμα» της σεξουαλικής φλόγας. Κι αν δεν λειτουργήσει; «Τότε το ζευγάρι πέρασε δέκα λεπτά με φιλιά και χάδια. Δεν είναι μόνο αποφασιστικής σημασίας η συχνότητα της σεξουαλικής επαφής αλλά η ποιότητα». Και όταν κάνουμε την καθημερινότητά μας άνω-κάτω, τότε έχει έρθει ο καιρός να βάλουμε νέες προτεραιότητες με την υγεία στην πρώτη θέση. Η οικογένεια και η συντροφικότητα βρίσκονται επίσης σε υψηλές θέσεις. Είναι άνθρωποι που ζουν κι αυτοί στη μοναξιά, μας χωρίζει η πανδημία και μας λείπουν συνταρακτικά. Αλλά και η μονογαμία φαίνεται να επιστρέφει δυναμικά. Η Ροτμίλερ κάνει λόγο για μονογαμικότητα των σχέσεων, επειδή το λοκντάουν δυσκολεύει τις ανοιχτές μη δεσμευτικές σχέσεις.

Γιούλια Βεργκίν

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου