Ο οργισμένος Επίτροπος και ο θιγμένος δισεκατομμυριούχος

Δεν αποτελεί και καθημερινό φαινόμενο να βλέπεις να τσακώνονται δημόσια, διαδικτυακά ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο με ένα Επίτροπο της ΕΕ. Μπορεί να συμβεί όμως, όταν μιλάμε για δύο ανθρώπους με μεγάλη αυτοπεποίθηση και απεριόριστες φιλοδοξίες. Ο πολυμήχανος, πολυάσχολος Ελον Μασκ δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Οι δραστηριότητές του επεκτείνονται από το διαδίκτυο μέχρι το διάστημα, ενώ εσχάτως έχει μπει για τα καλά στην πολιτική, τασσόμενος με φανατισμό σχεδόν στο πλευρό του Ντόναλντ Τραμπ.

Ο Τιερί Μπρετόν, ο Επίτροπος της ΕΕ από τη Γαλλία υπεύθυνος για ζητήματα εσωτερικής αγοράς, έχει εξασφαλίσει από τον πρόεδρο Μακρόν τη διαβεβαίωση ότι θα είναι και πάλι ο εκπρόσωπος της πατρίδας του στην Κομισιόν για τα επόμενα πέντε χρόνια και διεκδικεί ένα όσο γίνεται ισχυρότερο χαρτοφυλάκιο. Οι κακές γλώσσες λένε ότι τον ελκύει περισσότερο το «ντοσιέ» της ψηφιακής οικονομίας. Ποιος καλύτερος τρόπος από το να στήσει έναν καβγά για ζητήματα, που αφορούν την ελευθερία έκφρασης στο διαδίκτυο και μάλιστα με έναν τόσο διάσημο και ισχυρό αντίπαλο, κολοσσό του χώρου;

Οι περίπλοκες ψηφιακές υπηρεσίες

Μαθαίνοντας για την πρόθεση του Μασκ να οργανώσει στη -δική του πλέον- πλατφόρμα Χ ένα διάλογο με τον Τραμπ, ο Μπρετόν του έστειλε μια επιστολή, την οποία φυσικά φρόντισε να κάνει γνωστή, ζητώντας του να φροντίζει για την τήρηση των όρων που περιέχονται στην (νομική) Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες της ΕΕ (Digital Services Act – DSA). Το ύφος της επιστολής, αλλά και η χρονική συγκυρία εξόργισαν τον δισεκατομμυριούχο, που απάντησε αυτομάτως (πού αλλού;) στο Χ ότι καλό θα ήταν ο κύριος Επίτροπος να κοιτάει τη δουλειά του.

Οι όροι της DSA ουσιαστικά μοιάζουν να έχουν προκύψει με το βλέμμα στις μεγάλες αμερικανικές πλατφόρμες του διαδικτύου X, Facebook, Instagram και για ανθρώπους όπως ο Μασκ αποτελούν κάτι σαν κήρυξη «πολιτιστικού πολέμου» μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ.

Το σχετικό πλαίσιο προσπαθεί να δώσει προσοχή σε θέματα ελευθερίας του λόγου, έχοντας όμως το μυαλό και στην αντιμετώπιση των fake news και κυρίως στην προστασία των ανηλίκων από παραπλανητικές πληροφορίες και υπηρεσίες στο διαδίκτυο. Η εμπειρία εκμετάλλευσης τέτοιων διαδικτυακών εργαλείων από δημαγωγούς σε μια σειρά από χώρες, με πιο πρόσφατο και ακραίο παράδειγμα τη διάδοση πλαστών πληροφοριών πριν τις πρόσφατες ταραχές στη Βρετανία έχει φυσικά θορυβήσει τους πολιτικούς παγκοσμίως. Υπάρχουν ωστόσο τεράστιες διαφορές στην προσέγγιση μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ, που γίνονται χαώδεις, όταν μιλάμε για την… Αμερική του Τραμπ. Υπάρχουν οργανώσεις φίλα προσκείμενες προς τον πρώην Ρεπουμπλικανό πρόεδρο, που θεωρούν τον ευρωπαϊκό φιλελευθερισμό πολύ ακραίο και την ΕΕ κάτι σαν μια βελτιωμένη εκδοχή της Σοβιετικής Ένωσης.

Μια προσωπική πρωτοβουλία

Πάντως η πρωτοβουλία του Μπρετόν να εκφράσει παροτρύνσεις στον Μασκ ήταν μάλλον δική του ιδέα. Σίγουρα δεν έγινε εξ ονόματος της ΕΕ, αφού η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει δείξει ότι προτιμά να αποφεύγει τέτοιες κοστοβόρες πολιτικά κινήσεις. Είναι ενδεικτικό ότι και μέχρι τώρα έχει αποφύγει να τοποθετηθεί η ίδια για την κόντρα Μασκ-Μπρετόν. Έτσι κι αλλιώς ούτε η DSA θα μπορέσει να φρενάρει τη μαζική χρήση επιθετικού, δηλητηριώδους συχνά λόγου στο διαδίκτυο. Μέχρι που μπορεί κανείς να εκφραστεί «ανενόχλητος» σε αυτόν το σχετικά νέο δημόσιο χώρο, στο διαδίκτυο; Η προστασία της ελευθερίας της γνώμης είναι ιερή και οι ερμηνείες της μπορεί να διευρυνθούν πολύ αν χρειαστεί. Για παράδειγμα η εκτίμηση ότι η Βρετανία βρίσκεται σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου, που εξέφρασε ο Μασκ μετά τις ταραχές στο Σάουθπορτ, όσο και αν θεωρείται ότι μπορεί να υποδαύλισε περαιτέρω κλιμάκωση, θεωρείται απλή έκφραση γνώμης. Και σε τελική ανάλυση… δικό του είναι το Χ, μπορεί να πει τη γνώμη του.

Στο στόχαστρο της Κομισιόν

Όσο αναλυτικά και αν περιγράφονται κάποια ζητήματα στο πλαίσιο της DSA είναι και πολλοί οι υποκειμενικοί παράγοντες που υπεισέρχονται κάθε φορά στην αξιολόγηση συγκεκριμένων αναρτήσεων. Πάντως η πλατφόρμα Χ έχει βρεθεί εδώ και μήνες στο στόχαστρο της Κομισιόν, που θεωρεί ότι είναι εξαιρετικά χαλαρή σε σχέση με ρητορικές βίας και μετάδοση πλαστών ειδήσεων. Σε μια πρώτη αξιολόγηση η Επιτροπή έχει καταλήξει στην εκτίμηση ότι το Χ δεν τηρεί βασικές προδιαγραφές της DSA. Τελική ετυμηγορία αναμένεται να υπάρξει πάντως μέσα στο 2025 με τις δύο πλευρές να ετοιμάζουν στρατιές νομικών για να υποστηρίξουν  τις θέσεις τους. Ο καβγάς Μασκ-Μπρετόν είναι μάλλον μια πρόγευση για όσα πρόκειται να ακολουθήσουν.