Ο Μακρόν χαράσσει διαφορετική πορεία στο Μεσανατολικό

Κατά τη σύντομη επίσκεψή του στο Ντουμπάι στα πλαίσια της COP28, ο Εμανουέλ Μακρόν είπε πως στοχεύει στην επίτευξη μίας νέας εκεχειρίας μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ, η οποία ακολούθως θα οδηγήσει σε μία διαρκέστερη κατάπαυση πυρός.

Αμφισβήτηση των πολεμικών στόχων του Ισραήλ

Για πρώτη φορά ο Γάλλος πρόεδρος αμφισβήτησε δημοσίως τους στόχους του Ισραήλ στον πόλεμο. «Τι σημαίνει απόλυτη καταστροφή της Χαμάς; Πιστεύει κανείς πως κάτι τέτοιο είναι εφικτό; Και, ακόμη κι αν ήταν εφικτό, ο πόλεμος θα διαρκούσε μία δεκαετία», είπε ο Μακρόν στο Ντουμπάι. Η έμμεση απάντηση της Ιερουσαλήμ ήρθε άμεσα, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου να δηλώνει πως η συνέχιση της χερσαίας επίθεσης στη Λωρίδα της Γάζας είναι μονόδρομος για να «νικηθεί η Χαμάς ολοκληρωτικά», προσθέτοντας πως «θα συνεχίσουμε να επιδιώκουμε όλους τους πολεμικούς μας στόχους».

Ο Μακρόν κάλεσε το Ισραήλ να διατυπώσει πιο συγκεκριμένα τις προθέσεις και τον τελικό στόχο του. Ένας σύμβουλος ασφαλείας του Ισραηλινού πρωθυπουργού έκανε λόγο για «ζώνες ασφαλείας» που θα χαραχθούν στις περιοχές της Λωρίδας της Γάζας που συνορεύουν με το Ισραήλ. Έτσι θα αποφευχθεί το ενδεχόμενο να παραβιάσουν και πάλι τα σύνορα οι τρομοκράτες. Δεν προβλέπεται πλήρης ισραηλινή κατοχή της Λωρίδας της Γάζας, όμως είναι ακόμη ασαφές ποιος θα αναλάβει την υλοποίηση αυτού του σχεδίου μετά τη λήξη του πολέμου.

Από την πλευρά της η ηγεσία της Χαμάς ξεκαθάρισε πως ο πόλεμος θα συνεχιστεί, μέχρι να επιτευχθεί μία κατάπαυση πυρός – και μέχρι τότε αποκλείεται η απελευθέρωση ομήρων.

Ο Μακρόν χαράσσει διαφορετική πορεία από την ΕΕ

Με τις τοποθετήσεις του ο πρόεδρος Μακρόν απομακρύνεται από την επίσημη κοινή στάση της Ε.Ε. Στην τελευταία σύνοδο κορυφής στα τέλη Οκτωβρίου τα κράτη-μέλη τάχθηκαν υπέρ των εκεχειριών περιορισμένης διάρκειας για την απελευθέρωση ομήρων και την αποστολή βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό. Για κατάπαυση πυρός διαρκείας δεν έγινε λόγος, προκειμένου να μην αυξηθεί η πολιτική πίεση προς το Ισραήλ.

Πέραν της Γαλλίας και εν αντιθέσει με τη Γερμανία, που στηρίζει σαφώς τις ενέργειες του Ισραήλ, η Ισπανία και το Βέλγιο δείχνουν επίσης μεγαλύτερη κατανόηση απέναντι στους Παλαιστινίους. Την επόμενη εβδομάδα θα πραγματοποιηθεί η επόμενη σύνοδος κορυφής της Ε.Ε. – και η κοινή στάση της Ένωσης θα συζητηθεί εκ νέου.

Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς διαφωνεί έντονα με τον Μακρόν, έχοντας τονίσει στο παρελθόν πως μία κατάπαυση πυρός διαρκείας θα σήμαινε ότι «το Ισραήλ θα υποχρεωνόταν να επιτρέψει στη Χαμάς να ανακάμψει και να προμηθευτεί νέους πυραύλους. Με τους οποίους θα μπορούσε να επιτεθεί ξανά. Και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να δεχθούμε».

Ίσες αποστάσεις και από τις δύο πλευρές;

Ο Μακρόν φαίνεται επί του παρόντος να τηρεί εξίσου μεγάλες αποστάσεις και από το Ισραήλ και από τους Παλαιστινίους. Επί προεδρίας ντε Γκωλ, η Γαλλία επεδίωξε να τοποθετηθεί κάπου στη μέση και στον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967. Τότε το Ισραήλ νίκησε την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τη Συρία και κατάφερε να θέσει υπό τον έλεγχό του τη Δυτική Όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ, τη Λωρίδα της Γάζας, τα υψίπεδα του Γκολάν και το Σινά.

Μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ο Μακρόν στάθηκε αλληλέγγυος στο πλευρό του Ισραήλ, χωρίς ναι μεν, αλλά. Τα τελευταία χρόνια στη Γαλλία έχουν λάβει χώρα και πολλές ισλαμιστικές επιθέσεις. Η πρόσφατη επίθεση των τρομοκρατών της Χαμάς στο μουσικό φεστιβάλ θύμισε σε πολλούς Γάλλους την τρομοκρατική επίθεση στο Μπατακλάν στο Παρίσι το 2015. Ο Μακρόν ταξίδεψε ως ο επικεφαλής μίας μεγάλης ευρωπαϊκής δημοκρατίας στο Ισραήλ και μίλησε για μία διεθνή συνεργασία ενάντια στην τρομοκρατία.

Ωστόσο, όταν ο ισραηλινός στρατός προέβη σε σφοδρούς βομβαρδισμούς της Λωρίδας της Γάζας, σκοτώνοντας ολοένα και περισσότερους Παλαιστίνιους πολίτες, ο Μακρόν άλλαξε τη στάση του, επικρίνοντας το Ισραήλ πως βομβαρδίζει αμάχους – κάτι για το οποίο δεν έχει καμία δικαιολογία ή νομιμοποίηση. Μετά την οργισμένη αντίδραση της ισραηλινής κυβέρνησης ο Μακρόν ανακάλεσε, λέγοντας πως η συνέντευξή του παρερμηνεύθηκε και πως δεν ζητάει από το Ισραήλ μία μονομερή κατάπαυση πυρός.

Ο Μακρόν θέλει να αποφύγει το ενδεχόμενο να φτάσει ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή και στη γαλλική κοινωνία. Πρόκειται για έναν υπαρκτό κίνδυνο: στη Γαλλία ζει μία πολυπληθής εβραϊκή κοινότητα, καθώς και μία πολύ μεγαλύτερη κοινότητα μουσουλμάνων, ενώ η δολοφονική επίθεση ισλαμιστικών κινήτρων που έλαβε χώρα στο Παρίσι το περασμένο Σάββατο ήταν η δεύτερη επίθεση στη Γαλλία από την έναρξη του πολέμου.

Διαρκής αλλαγή στάσης;

Η γαλλική εφημερίδα Le Figaro παρομοιάζει την εξωτερική πολιτική του Μακρόν με έναν στρόβιλο: η στάση του αλλάζει διαρκώς και γρήγορα, είναι ασταθής και συνεπώς προκαλεί σύγχυση. Οι παρατηρητές θεωρούν πως πρόκειται για μία δοκιμασμένη συνταγή του Μακρόν: μιλάει πολύ, λέει και κάτι που προκαλεί έκπληξη και προβαίνει σε ασυνήθιστες προτάσεις.

Η Αγκνέ Λεβαλουά, αντιπρόεδρος του Ερευνητικού Ινστιτούτου για τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, επισημαίνει πάντως ότι κάτι που ενίοτε αποδίδει στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ή της εσωτερικής πολιτικής, δεν σημαίνει πως θα έχει αντίστοιχα αποτελέσματα και στην εξωτερική πολιτική. Η ειδικός εκτιμά δε πως «υπάρχει σύγχυση γύρω από το μήνυμα που θέλει να στείλει ο πρόεδρος Μακρόν». Είναι ασαφές ποια στάση υιοθετεί.

Ο Μακρόν δεν είναι μόνος

Την πρόσφατη πρόταση του Μακρόν για κατάπαυση πυρός και την προστασία του πληθυσμού φαίνεται να στηρίζουν και οι Η.Π.Α. Στο Ντουμπάι, η Αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. Κάμαλα Χάρις δήλωσε πως έχουν σκοτωθεί πάρα πολλοί αθώοι Παλαιστίνιοι. «Ειλικρινά, η έκταση του πόνου, οι φωτογραφίες και τα βίντεο από τη Γάζα, συγκλονίζουν», είπε η Χάρις.

Σε εκδήλωση στην Καλιφόρνια ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν είπε από την πλευρά του πως το Ισραήλ έχει μία ηθική υποχρέωση να προστατεύσει τον άμαχο πληθυσμό. Η εμπειρία του από τον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ του έχει δείξει πως ακόμη και σε μάχες που εκτυλίσσονται μέσα στις πόλεις ο πληθυσμός πρέπει να προστατευθεί. «Το να οδηγηθεί ο πληθυσμός στην αγκαλιά του εχθρού μπορεί να συμβάλει σε μία τακτική νίκη, οδηγεί όμως και σε μία στρατηγική ήττα».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς