Ο απολογισμός του Γκίντο Βεστερβέλε

Στις εκλογές του 2009 ο Βέστερβελε είχε οδηγήσει το Κόμμα των Φιλελευθέρων στο εντυπωσιακό ποσοστό του 15% και βρισκόταν στο απόγειο της δόξας του ως υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος. Όμως τα πρώτα βήματα στην κορυφή της γερμανικής διπλωματίας ήταν διστακτικά, καθώς η συνεχής ενασχόληση με την εσωτερική πολιτική τον αποσπούσε από τα καθήκοντά του στο υπουργείο. Οι προτεραιότητες άλλαξαν τον Απρίλιο του 2011, όταν ο Βεστερβέλε αποποιήθηκε την ηγεσία του κόμματος και τον τίτλο του αντικαγκελάριου, για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο έργο του ως επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας.

Σήμερα όλοι αναγνωρίζουν ότι είναι ένας επιτυχημένος υπουργός, τονίζει ο βουλευτής των χριστιανοδημοκρατών Ρούπρεχτ Πόλεντς, επικεφαλής της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του γερμανικού κοινοβουλίου. «Είναι υπουργός Εξωτερικών ψυχή τε και σώματι και αυτό το βλέπουν όλοι» επισημαίνει ο Πόλεντς. «Εντρυφεί στους φακέλους, επιδεικνύει ζήλο και προσπαθεί να εκπροσωπήσει με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα της Γερμανίας σε μία Ευρώπη που έρχεται όλο και πιο κοντά. Είναι θιασώτης της πολυμερούς διπλωματίας, δεν ευνοεί μεμονωμένες πρωτοβουλίες της Γερμανίας, κάτι που θεωρώ θετικό» τονίζει ο Ρούπρεχτ Πόλεντς.

Ισχυρή καγκελάριος – αδύναμος υπουργός Εξωτερικών;

Ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Γκούντερ Χέλμαν υποστηρίζει ότι ο Γκίντο Βεστερβέλε είναι ένας υπουργός Εξωτερικών με αυτοκυριαρχία και έντονη παρουσία, αλλά εκ των πραγμάτων έχει περιορισμένα περιθώρια δράσης δίπλα σε μία καγκελάριο όπως η Άγκελα Μέρκελ, η οποία έχει πλέον αποκτήσει μεγάλη εμπειρία και ρουτίνα στα καθήκοντά της. Επιπλέον, με βάση τη Συνθήκη της Λισαβόνας έχουν μεταφερθεί στην καγκελαρία ορισμένες αρμοδιότητες του υπουργείου Εξωτερικών. Όπως επισημαίνει η Γκούντερ Χέλμαν, η καγκελάριος αξιοποιεί με έξυπνο τρόπο την ισχύ της, αφήνοντας στον υπουργό Εξωτερικών τις λιγότερο ευχάριστες αποφάσεις στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, όπως φάνηκε στην ζήτημα της Λιβύης.

Ο Ρολφ Μύτσενιχ, στέλεχος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της αντιπολίτευσης (SPD) με αρμοδιότητα στην εξωτερική πολιτική, παραδέχεται ότι ως επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας, ο Βεστερβέλε έχει ενισχύσει το προφίλ του τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Ωστόσο υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια τις προτεραιότητές του στην εξωτερική πολιτική. «Ο Βεστερβέλε λέει ότι θεωρεί «χώρες-κλειδί» την Κίνα, το Καζακστάν ή τη Μαλαισία, συνάπτει μαζί τους στρατηγικές συμμαχίες παραβλέποντας και κάποια ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά δεν μας εξηγεί τι ακριβώς σκοπεύει να κάνει με όλες αυτές τις χώρες» τονίζει ο σοσιαλδημοκράτης πολιτικός. Άλλο παράδειγμα: στις σχέσεις του με τη Ρωσία, ο Βεστερβέλε δεν κατάφερε να υποστηρίξει τον πρώην πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ και την προσπάθειά του να διαμορφώσει μία νέα αρχιτεκτονική περιφερειακής ασφάλειας. «Αυτό δε που δεν μπορώ να δεχθώ με τίποτα» υποστηρίζει ο σοσιαλδημοκράτης Μύτσενιχ, είναι ότι ο Βεστερβέλε, αν και διατείνεται ότι η εξωτερική του πολιτική εδράζεται σε αξίες, ουσιαστικά δεν αντέδρασε στην κριτική που δέχθηκε για τις γερμανικές εξαγωγές όπλων».

Το δόγμα Μέρκελ

Τον Ιούλιο του 2011 το συμβούλιο ασφαλείας της γερμανικής κυβέρνησης είχε εγκρίνει την πώληση 200 τεθωρακισμένων τύπου Λέοπαρντ στη Σαουδική Αραβία, η οποία μόλις τον προηγούμενο Μάρτιο είχε αποστείλει στρατεύματα στο Μπαχρέιν, στηρίζοντας τον τοπικό μονάρχη στην προσπάθειά του να πατάξει αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις. Αυτή η συγκυρία είχε προκαλέσει αντιδράσεις. Αλλά η πώληση τεθωρακισμένων στο Ριάντ είναι λογική συνέπεια του «δόγματος Μέρκελ», που προβλέπει ότι, αντί η Γερμανία να αποστέλλει στρατιώτες σε εστίες κρίσεις για να καταστέλλουν διενέξεις, θα ήταν καλύτερα να αναθέτει την αποστολή αυτή σε περιφερειακές δυνάμεις, διαθέτοντάς τους και τον κατάλληλο εξοπλισμό.

Πρόκειται για κατευθυντήρια γραμμή της εξωτερικής της πολιτικής, την οποία η καγκελάριος περιέγραψε για πρώτη φορά σε ομιλία της στο Αμβούργο το 2011: «Οι χώρες που είναι διατεθειμένες να αναλάβουν πρωτοβουλίες, πρέπει να έχουν και τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Σε αυτές δηλώνω ρητώς ότι περιλαμβάνεται και η εξαγωγή όπλων» ανέφερε χαρακτηριστικά. Τον Οκτώβριο του 2012 η Άγκελα Μέρκελ, μιλώντας σε μονάδες της «Μπούντεσβερ» είπε ότι «όποιος δεσμεύεται στη διασφάλιση της ειρήνης, αλλά δεν μπορεί να αναλαμβάνει παντού στον κόσμο ενεργό ρόλο, θα πρέπει να αναζητεί αξιόπιστους εταίρους, που μπορούν να το πράξουν».

Νέες ευθύνες στη διεθνή σκηνή;

Ο σοσιαλδημοκράτης πολιτικός υποστηρίζει ότι το δόγμα Μέρκελ δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένα πρόγραμμα τόνωσης της αμυντικής βιομηχανίας στη Γερμανία, η οποία περνάει κρίση λόγω της μείωσης προσωπικού στον γερμανικό στρατό. Πάντως ο Ρούπρεχτ Πόλεντς, επικεφαλής της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του γερμανικού κοινοβουλίου, εκφράζει διαφορετική άποψη, επικαλούμενος ακριβώς το παράδειγμα της Σαουδικής Αραβίας: «Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η Σαουδική Αραβία βρίσκεται μπροστά σε μία υπαρκτή απειλή, καθώς συνορεύει με την Υεμένη. Επιπλέον οι Σιΐτες αντάρτες στη Σ.Αραβία υποστηρίζονται από το Ιράν», δηλώνει ο χριστιανοδημοκράτης πολιτικός.

Πάντως ο Ρούπρεχτ Πόλεντς απορρίπτει την κατηγορία που διατυπώνεται κατά καιρούς στα μέσα ενημέρωσης, ότι η Γερμανία δεν συμμετέχει, στον βαθμό που θα μπορούσε, σε διεθνείς στρατιωτικές επιχειρήσεις. «Η Γερμανία έχει ήδη αποστείλει στο εξωτερικό περισσότερους από 6.000 στρατιώτες και όλες αυτές οι αποστολές καλύπτονται από το διεθνές δίκαιο. Αυτό αποδεικνύει ότι η Γερμανία αναλαμβάνει τις ευθύνες της» τονίζει ο χριστιανοδημοκράτης πολιτικός.

Bettina Marx / Γιάννης Παπαδημητρίου
Υπεύθ.σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη