Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος στο σινεμά

Οι εικόνες που γνωρίζουμε από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι συνήθως ασπρόμαυρες. Φωτογραφίες και βουβές ταινίες συνθέτουν την εικόνα που έχουμε για τον πόλεμο. Μπορεί οι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες να υπήρχαν ήδη εκείνη την περίοδο, ωστόσο διαδόθηκαν ευρέως μόλις από τη δεκαετία του 1930 και μετά. Επιπλέον η εποχή του ομιλούντα κινηματογράφου ήρθε μια δεκαετία μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. 

Σήμερα ωστόσο με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών οι άνθρωποι του χώρου έχουν τη δυνατότητα να δώσουν χρώμα και ήχο σε παλιές ταινίες. Αυτό έκανε ο σκηνοθέτης Πίτερ Τζάκσον για τις ανάγκες του νέου του ντοκιμαντέρ «They Shall Not Grow Old» που προβλήθηκε πρόσφατα στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Λονδίνου.

Ένα ντοκιμαντέρ – αριστούργημα

Ο Τζάκσον, τον οποίο το ευρύ κοινό γνωρίζει από την τριλογία του «Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών», παρακολούθησε 600 ώρες κινηματογραφικού υλικού στο αρχείο του Imperial War Museum του Λονδίνου και δημιούργησε από αυτό ένα ντοκιμαντέρ 100 λεπτών. Ο Τζάκσον πρόσθεσε χρώμα και ήχο στη βουβή, ασπρόμαυρη ταινία. Μάλιστα συνεργάστηκε με ειδικούς γνώστες της χειλεοανάγνωσης.

Το αποτέλεσμα απέσπασε εξαιρετικές κριτικές στο Λονδίνο. Η εφημερίδα The Guardian σχολίασε την ταινία ως εξής: «Το αποτέλεσμα σε ηλεκτρίζει. Μπροστά στα μάτια μας οι φαντάροι ζωντανεύουν με τρομακτικό, υπερρεαλιστικό τρόπο, σαν φαντάσματα ή πλάσματα που κάποιος κάλεσε. Τα πρόσωπά τους παραμένουν αξέχαστα». Το BBC θα προβάλει την ταινία στις 11 Νοεμβρίου και πολύ πιθανόν να κυκλοφορήσει αργότερα και σε άλλες χώρες. 

Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από το τέλος του πολέμου, κυκλοφορούν ξανά σημαντικές ταινίες με θέμα τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Συλλογές DVD με πλούσιο υλικό, επεξεργασμένο με τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας.

Νέα πνοή σε κλασικές ταινίες

Μια από τις ταινίες που θεωρείται κινηματογραφικό αριστούργημα είναι το «Δυτικό Μέτωπο 1918» του Γκέοργκ Βίλχελμ Παμπστς. Πρόκειται για μια από τις πρώτες γερμανικές ταινίες με ήχο και διαλόγους, η οποία αφηγείται τα βιώματα τεσσάρων γερμανών στρατιωτών την τελευταία χρονιά του Πολέμου. Σε αντίθεση με πολλές δημοφιλείς ταινίες της εποχής, οι οποίες εξυμνούσαν τον πόλεμο, το «Δυτικό Μέτωπο 1918» απεικονίζει τον πόλεμο σε όλες τις τρομερές εκφάνσεις του: θάνατος, τραυματισμοί, τρέλα. Η ταινία απαγορεύτηκε το 1933 αφού το εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς διέκρινε πολύ καλά τον κινηματογραφικό πασιφισμό που πρόσφερε ο σκηνοθέτης σε ένα κοινό, το οποίο οι Ναζί ήθελαν να στρέψουν σε έναν τελείως διαφορετικό τρόπο σκέψης.

Το 1957 ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ γύρισε μια από τις πιο γνωστές αντιπολεμικές ταινία στην ιστορία του σινεμά: «Σταυροί στο Μέτωπο» (Paths of Glory). Η ταινία του Κιούμπρικ δείχνει όμως με σκληρό τρόπο ότι ο πόλεμος αυτός ήταν μεταξύ άλλων και ένας πόλεμος διαφορετικών κοινωνικών τάξεων: απλοί στρατιώτες έναντι αξιωματικών. Το σχέδιο επίθεσης των Γάλλων έναντι ενός γερμανικού μετώπου είναι από την αρχή καταδικασμένο να αποτύχει. Κάτι το οποίο γνωρίζουν οι γάλλοι αξιωματικοί. Παρ' όλα αυτά δίνουν την εντολή στους υφιστάμενούς τους με αποτέλεσμα να σκοτωθούν εκατοντάδες στρατιώτες.

Η ταινία του Παμπστς κυκλοφορεί τώρα στη Γερμανία σε νέα συλλεκτική έκδοση σε DVD και του Κιούμπρικ σε Blu-ray.

Γιοάχιμ Κίρτεν / Αλεξάνδρα Κοσμά