Νέα γαλλική ατζέντα για την (Ανατολική) Ευρώπη

Σχεδόν αυτοκριτική διάθεση απέπνεαν τα πρώτα λόγια του Εμανουέλ Μακρόν από το βήμα της Globsec, της διεθνούς Διάσκεψης για την Ασφάλεια που διεξάγεται κάθε χρόνο στην πρωτεύουσα της Σλοβακίας Μπρατισλάβα. Ο Γάλλος πρόεδρος θύμισε τον παλαιότερο αφορισμό του για ένα «εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ», τον οποίο πλέον ανακαλεί, όπως όλα δείχνουν. Διότι «εισβάλλοντας στην Ουκρανία ο Βλάντιμιρ Πούτιν αφύπνισε το ΝΑΤΟ με το χειρότερο ηλεκτροσόκ», ανέφερε ο Γάλλος πρόεδρος στη Μπρατισλάβα.

Ο Μακρόν ευχαριστεί τις ΗΠΑ για την αντίδρασή τους στο μέτωπο της Ουκρανίας και ξεκαθαρίζει ότι δεν οραματίζεται την υποκατάσταση του ΝΑΤΟ από άλλους θεσμούς. «Είναι αξιοσημείωτο πόσες φορές αναφέρθηκε ο Μακρόν στην πολύτιμη συνδρομή των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ για την ασφάλεια στην Ευρώπη μετά τις τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανία», επισημαίνει στην DW ο Γιάκομπ Ρος, στέλεχος της Γερμανικής Εταιρείας για την Εξωτερική Πολιτική (DGAP). Σύμφωνα με τον Ρος, ένα από τα κύρια μηνύματα της ομιλίας Μακρόν ήταν ότι οι Γάλλοι δεν αμφισβητούν τον ρόλο του ΝΑΤΟ και τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ευρώπη.

Ισχυρός «ευρωπαϊκός πυλώνας εντός του ΝΑΤΟ»

Αλλά και οι δηλώσεις Μακρόν για την Ταϊβάν, τον Απρίλιο, είχαν προκαλέσει αίσθηση σε Ευρώπη και ΗΠΑ, καθώς έγιναν αντιληπτές ως σαφής παρότρυνση προς την ΕΕ να ακολουθήσει τον δικό της δρόμο, χωρίς να ταυτίζεται με τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Στη Μπρατισλάβα ο Γάλλος πρόεδρος περιορίστηκε να αναφέρει ότι «μία αξιόμαχη Ευρώπη, ένας ευρωπαϊκός πυλώνας ασφαλείας εντός του ΝΑΤΟ είναι εκ των ων ουκ άνευ, είναι η μοναδική επιλογή για να παραμείνουμε αξιόπιστοι».

Ο αναλυτής Γιάκομπ Ρος θεωρεί ότι η βραχυπρόθεσμη στόχευση του Μακρόν παραμένει ασφαλώς να κερδηθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά μεσοπρόθεσμα η επιδίωξή του είναι να αντλήσει η ΕΕ τα απαραίτητα διδάγματα από τον πόλεμο, για να γίνει περισσότερο αυτάρκης στον αμυντικό της σχεδιασμό. 

Κατά τεκμήριο, επισημαίνει ο Γαλλος πρόεδρος, κάθε κράτος είναι υπεύθυνο για την ασφάλειά του, αλλά και την ασφάλεια γειτονικών χωρών. Γι αυτό ο Μακρόν ζητεί μεγαλύτερη ταχύτητα στη λήψη και στην υλοποίηση στρατηγικών αποφάσεων. Γι αυτό επιμένει και στην ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας των Ευρωπαίων.     

Αυτή η «ευρωπαϊκή κυριαρχία», η μέγιστη δυνατή ανεξαρτητοποίηση της Ευρώπης, αποτελεί άλλωστε προσφιλές θέμα του Γάλλου προέδρου. Τώρα ο Μακρόν διαπιστώνει ότι ο δρόμος της Ευρώπης για περισσότερη κυριαρχία περνάει μέσα από την αμυντική πολιτική. Παράλληλα απευθύνει έκκληση για κοινές αγορές πυρομαχικών από όλα τα κράτη-μέλη, ενοποίηση των σχετικών τεχνικών προδιαγραφών και προώθηση κοινών τεχνολογικών εφαρμογών.

Αλλαγή πορείας σε ζητήματα διεύρυνσης

Ο αναλυτής Γιάκομπ Ρος διαβλέπει ένα ακόμη στοιχείο διαφοροποίησης στην ομιλία της Μπρατισλάβας: όπως επισημαίνει, ο Μακρόν αποδέχεται τη σκέψη ότι η επικείμενη διεύρυνση της ΕΕ αποτελεί ένα είδος Επανένωσης της Ευρώπης, μετά τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου και, κατά συνέπεια, πρέπει να ολοκληρωθεί «το συντομότερο δυνατόν». Μόνο που η ΕΕ θα πρέπει να αποφύγει ορισμένα λάθη, για παράδειγμα να καλλιεργεί υπερβολικές προσδοκίες. Η ενταξιακή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων έχει «βαλτώσει» εδώ και πολλά χρόνια. Από το καλοκαίρι του 2022 καθεστώς υποψήφιας χώρας έχουν επίσης η Μολδαβία και η Ουκρανία.

Σύμφωνα με τον Ρος, η γαλλική συνταγή της «ευρωπαϊκής κυριαρχίας» έχει μία διαφορετική απόχρωση από το γερμανικό όραμα για την Ευρώπη, όπως το περιέγραψε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς στις 9 Μαΐου, μιλώντας στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Αν και πρεσβεύει την ιδέα μίας ισχυρής «γεωπολιτικής Ευρώπης», ο καγκελάριος δεν συμφωνεί με την έννοια της «ευρωπαϊκής υπερδύναμης» και προτιμά να συνομιλεί με όλες τις χώρες επί ίσοις όροις. Πάντως ο Γιάκομπ Ρος θεωρεί ότι το μήνυμα Μακρόν περί διεύρυνσης είχε ως κύριο αποδέκτη τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, σε μία προσπάθεια να αποκατασταθεί η μάλλον αρνητική εικόνα της Γαλλίας στην περιοχή.

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου