Νέα απειλή στον Παναμά για τις αλυσίδες ανεφοδιασμού;

Η Διώρυγα του Παναμά, που συνδέει τον Ατλαντικό Ωκεανό με τον Ειρηνικό Ωκεανό, είναι μεγάλης σπουδαιότητας για τη ναυτιλία, καθώς διευκόλυνε σημαντικά τη ναυσιπλοΐα στην περιοχή. Για αιώνες η εναλλακτική λύση για τους ναυτικούς, δηλαδή o περίπλους της Λατινικής Αμερικής και του φουρτουνιασμένου Ακρωτηρίου Χορν, ήταν ένα πραγματικό νεκροταφείο πλοίων, όπου χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Η διέλευση μέσω της διώρυγας στην Κεντρική Αμερική συντόμευσε τη διαδρομή προς τον Ειρηνικό κατά περισσότερα από 13.000 χιλιόμετρα - μια πολύ σημαντική εξοικονόμηση κόστους και χρόνου.

Τώρα, όμως, οι ειδικοί παρατηρούν μείωση των βροχοπτώσεων στην Κεντρική Αμερική ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Η στάθμη του νερού στη διώρυγα πέφτει, καθιστώντας τη διέλευση ορισμένων πλοίων ολοένα και δυσκολότερη.

Θα διαταραχθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού;

Η Διώρυγα του Παναμά χρειάζεται το γλυκό νερό των βροχοπτώσεων, ώστε τα πλοία με μεγάλο βύθισμα να μπορούν να τη διασχίσουν. Σύμφωνα με την εταιρεία Everstream, η οποία αξιολογεί τις αλυσίδες εφοδιασμού για λογαριασμό διεθνών εταιρειών, περίπου 200 εκατομμύρια λίτρα νερού απαιτούνται για κάθε διέλευση πλοίου από τη διώρυγα. Η Αρχή της Διώρυγας του Παναμά έχει επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς βύθισης, θέτοντας πλέον ως όριο τα 13,5 μέτρα. Οι αναλυτές της Everstream αναμένουν πως οι περιορισμοί θα παραμείνουν μεσοπρόθεσμα, καθώς και ότι οι συνθήκες για τη ναυτιλία θα επιδεινωθούν.

Το ARD Tagesschau αναφέρει πως οι ναυτιλιακές εταιρείες μειώνουν τον αριθμό των μεταφερόμενων εμπορευματοκιβωτίων, προκειμένου να μειώσουν κατά συνέπεια το βύθισμα των πλοίων. Η απώλεια εισοδήματος αναμένεται να αντισταθμιστεί από προσαυξήσεις της τάξεως των 500 ευρώ ανά κιβώτιο. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Χονδρικού και Εξωτερικού Εμπορίου, Χανς-Φάμπιαν Κρούζε, προειδοποίησε για σημαντικές διαταραχές των αλυσίδων εφοδιασμού, καθώς και μεγαλύτερους χρόνους μεταφοράς, γεγονός που θα επηρεάσει με τη σειρά του τις τιμές.

Άλλοι αντιδρούν πιο ψύχραιμα

Ο Βίνσεντ Στάμερ, οικονομολόγος στο Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, δεν είναι τόσο ανήσυχος, εκτιμώντας πως στο άμεσο μέλλον οι επιπτώσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού δεν θα είναι τόσο σοβαρές, εν αντιθέσει για παράδειγμα με το 2021, όταν είχε ακινητοποιηθεί το πλοίο Ever Given στη διώρυγα του Σουέζ: «Η Διώρυγα του Παναμά δεν έχει την ίδια σημασία για την παγκόσμια οικονομία όπως η Διώρυγα του Σουέζ», εξηγεί στην DW.

Επιπλέον, το παγκόσμιο εμπόριο, το 90% του οποίου πραγματοποιείται μέσω των παγκόσμιων ωκεανών, έχει αποδείξει τα τελευταία χρόνια την ανθεκτικότητά του: «Μετά τις πολλαπλές επιβαρύνσεις που προκλήθηκαν στη ναυτιλία, το κλείσιμο λιμένων και τις διαταραχές των τελευταίων ετών, οι αλυσίδες εφοδιασμού έχουν ανακάμψει σημαντικά».

Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την κατάσταση

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η έλλειψη νερού προβληματίζει τις αρχές. Το 2019 ήταν ένα από τα λιγότερο βροχερά έτη που έχουν καταγραφεί ποτέ, με τις αρχές να δηλώνουν τότε ότι η κλιματική αλλαγή είναι «ήδη αισθητή στη Διώρυγα του Παναμά».

Τα τελευταία χρόνια οι μειωμένες βροχοπτώσεις προκαλούν ανησυχία και στην Ευρώπη, με την ξηρασία να έχει πλήξει τις αγροτικές καλλιέργειες αλλά και τον ποταμό Ρήνο, που είναι σημαντικότατος για την εσωτερική ναυσιπλοΐα, προκαλώντας αύξηση των τιμών στη βενζίνη και το πετρέλαιο θέρμανσης και εμποδίζοντας τον εφοδιασμό των εργοστασίων. Λόγω της έλλειψης χιονιού στις Άλπεις, η στάθμη των υδάτων του Ρήνου απειλείται να μειωθεί και φέτος.

Σε αναζήτηση λύσεων

Για τον Ρήνο, οι αρχές εξετάζουν τη λήψη περισσότερων αντίμετρων, όπως την περαιτέρω εκβάθυνση των διαύλων ναυσιπλοΐας. Μια άλλη, πολύ πιο δαπανηρή λύση θα ήταν η κατασκευή φραγμάτων, που όμως θα επέτρεπε την τμηματική ανάσχεση του ποταμού, προκειμένου να αυξηθεί η στάθμη του σε συγκεκριμένα σημεία. Για τη Διώρυγα του Παναμά εξετάζονται άλλου είδους εναλλακτικές λύσεις, όπως οι υδροσυλλέκτες εξοικονόμησης νερού, που θα συλλέγουν το πολύτιμο γλυκό νερό σε επιπλέον λεκάνες, καθώς και η κατασκευή δεξαμενών και μονάδων αφαλάτωσης θαλασσινού νερού.

Εάν, παρ’ όλα αυτά η διέλευση από τη διώρυγα καταστεί ασύμφορη, θα αποτελέσει αυτό κίνδυνο για την Ευρώπη όπως είχε συμβεί με τη Διώρυγα του Σουέζ; «Σίγουρα όχι», υποστηρίζει ο Στάμερ με βεβαιότητα. «Μόνο το 2% του γερμανικού θαλάσσιου εμπορίου κατευθύνεται στις ακτές του Ειρηνικού. Οι θαλάσσιες συνδέσεις με την ανατολική ακτή των Η.Π.Α., καθώς και το οδικό εμπόριο με τις γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο».

Μέχρι τότε, ωστόσο, ο οικονομολόγος βλέπει κι άλλους τρόπους αντίδρασης στην Κεντρική Αμερική: «Η μείωση του φορτίου είναι σίγουρα ο ευκολότερος τρόπος για τις ναυτιλιακές εταιρείες. Ακόμη, η χρήση μικρότερων σκαφών είναι επίσης εφικτή». Τέλος, ο Στάμερ εκτιμά πως υπάρχουν και εναλλακτικές λύσεις μεγάλης κλίμακας, όπως με τη συνολική ανακατεύθυνση των δρομολογίων μέσω της Διώρυγας του Σουέζ ή, αναφορικά με το εμπόριο προς τη δυτική ακτή των Η.Π.Α., μέσω της αύξησης των αεροπορικών ή χερσαίων μεταφορών.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς