Μιντιακή εκμετάλλευση της φρίκης του πολέμου;

Στις 24 Φεβρουαρίου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έδωσε εντολή εισβολής στην Ουκρανία. Έκτοτε ο επιθετικός πόλεμος είναι κορυφαίο θέμα στην τηλεόραση, το διαδίκτυο και τις εφημερίδες. Η ανησυχία του Γερμανικού Συμβουλίου Τύπου, όπως εκφράστηκε κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσής του για το 2021 στο Βερολίνο, είναι η ίδια που απασχολεί τα αντίστοιχα συμβούλια σε όλον σχεδόν τον κόσμο. Ότι τα ΜΜΕ θα μπορούσαν να κεφαλαιοποιήσουν τον ανθρώπινο πόνο με συγκλονιστικά πρωτοσέλιδα και τρομερές εικόνες σε βάρος θυμάτων και συγγενών τους για να ανεβάσουν την τηλεθέαση και τον αριθμό των κλικ.

Δύσκολη η διασταύρωση πληροφοριών από το μέτωπο

Ο Σάσα Βαρόφκσι, εκπρόσωπος του Γερμανικού Συμβουλίου Τύπου, ο ίδιος δημοσιογράφος της εφημερίδας «Allgäuer Zeitung», επισημαίνει τους κανόνες αυτοελέγχου που διέπουν τον έγγραφο και διαδικτυακό τύπο και προειδοποιεί να μην γίνεται χρήση παραπλανητικών τίτλων προκειμένου να προκαλέσουν πρόσθετους φόβους ή να αυξήσουν το κοινό. Τις πρώτες 3 εβδομάδες του πολέμου στην Ουκρανία το Συμβούλιο Τύπου έλαβε περίπου 20 καταγγελίες, μια την ημέρα κατά μέσον όρο. Το Συμβούλιο συνέρχεται 4 φορές το χρόνο και στην επόμενη συνεδρίαση άρθρα για την Ουκρανία θα παίξουν ένα σημαντικό ρόλο.

«Για παράδειγμα, υπήρχαν πρωτοσέλιδοι τίτλοι που υποδήλωναν έναν επικείμενο πυρηνικό πόλεμο και δύο περιπτώσεις αφορούσαν επίσης στο γεγονός ότι τα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν φωτογραφίες θυμάτων πολέμου χωρίς μωσαϊκό» υπενθυμίζει. Μεγάλη σημασία όμως παίζει η διαφάνεια, επειδή ελάχιστα μέσα έχουν ανταποκριτές στην Ουκρανία. Στρατιωτικές επιθέσεις ή πληροφορίες για σκοτωμένους στρατιώτες και αμάχους είναι δύσκολο να διασταυρωθούν. «Είναι μια άλλη πτυχή που δυσκολεύει τα μέσα ενημέρωσης. Είναι σαφές ότι το ρεπορτάζ από την Ουκρανία, από την εμπόλεμη ζώνη, είναι πολύ δύσκολο για μια συντακτική ομάδα στη Γερμανία. Το ίδιο ισχύει και για την ενημέρωση γύρω από τον κορωνοϊό. Και εδώ, οι συντάκτες αντιμετωπίζουν δυσκολίες, γιατί πρέπει να ενημερώνουν με διαφάνεια».

Μνήμες Συρίας

Οι παραλληλισμοί με τον πόλεμο στη Συρία, που ξεκίνησε το 2011 και δεν έχει ακόμη τελειώσει, είναι σχεδόν αναπόφευκτοι. Ο Ρόμαν Πότρακ, διευθύνων σύμβουλος του Συμβουλίου Τύπου, υπενθυμίζει τις επιθέσεις με αέριο κατά του άμαχου πληθυσμού με πολλούς θανάτους, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών. «Είδαμε» λέει, «φρικτές φωτογραφίες, που μπορεί να έχει κανείς διαφορετική άποψη για το εάν η δημοσίευσή τους δικαιολογείται δημοσιογραφικά». Τέτοιες φωτογραφίες φτάνουν και από την Ουκρανία και δεν θα είναι οι τελευταίες, όπως πιστεύει. Πόσο μεγάλος θα είναι ο αριθμός των καταγγελιών στο τέλος του χρόνου από τους αναγνώστες έντυπων και διαδικτυακών μέσων είναι ακόμη νωρίς για να εικάσει. Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, τόσο μεγαλύτερος πιθανόν να είναι.

Για το 2021 ισχύει ό,τι και ένα χρόνο πριν. Η πανδημία κυριάρχησε στις εργασίες του Συμβουλίου Τύπου. Από τις 2.557 μεμονωμένες καταγγελίες, σχεδόν το ένα πέμπτο (457) αφορούσε σε αναφορές στην επιδημία, στις παρενέργειες του εμβολιασμού, στον αριθμό των κλινών στις εντατικές ή τις νοσηλείες. Ο αριθμός των καταγγελιών έφτασε στον υψηλότερο αριθμό το 2021 και οι περισσότερες αφορούν σε δημοσιεύματα για τον κορωνοϊό του ταμπλόιντ Bild.

Μαρσέλ Φιρστενάου

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου