Κούβα: «Ο παράδεισός σου, η φυλακή μου»

Οι ακτές της Κούβας με τη λευκή άμμο και τα γαλαζοπράσινα νερά, τα vintage αυτοκίνητα, οι προστατευόμενες φυσικές περιοχές όπως η κοιλάδα Βινιάλες, τα αποικιακά κτίρια στην πόλη Τρινιντάντ, η μουσική των Buena Vista Social Club και τα πολύχρωμα κοκτέιλ δίνουν έναν μοναδικό τόνο στην Κούβα. Δεν λείπουν επίσης τα πολυτελή ξενοδοχεία, αν και η πρόσβαση στο διαδίκτυο ή η ποιότητα του φαγητού είναι μάλλον μετριότατα. Στην Αβάνα, κάθε λίγο κι λιγάκι όλο και κάποιος θα προσπαθήσει να σας πουλήσει κάτι. Μια βόλτα με ταξί, ανταλλαγή χρημάτων, πούρα, πόρνες.

Η Κούβα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό και υπέφερε πάρα πολύ από την κατάρρευσή του κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Δεν έχει ανακάμψει ακόμα γιατί έχει συνδέσει το όνομά της με την καταπίεση των ντόπιων αλλά και γιατί οι διακοπές εκεί δεν είναι πλέον φθηνές.

Η δύσκολη καθημερινότητα των ντόπιων

64 χρόνια μετά την επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο, η ζωή στην Κούβα είναι δύσκολη. Η κυριαρχία του Κομμουνιστικού Κόμματος, το αμερικανικό εμπάργκο και ο υψηλός πληθωρισμός έχουν δημιουργήσει καθημερινές ελλείψεις σε τρόφιμα, φάρμακα, καύσιμα, ανταλλακτικά μηχανών και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ο ταξιδιωτικός δημοσιογράφος Πάκο Ναδάλ  έγραψε τον Απρίλιο στην ισπανική εφημερίδα Ελ Παΐς ότι ο κόσμος πρέπει να επισκεφθεί την Κούβα. Μια μικρή ομάδα όμως εξόριστων Κουβανών απάντησε στην εφημερίδα κατηγορώντας την ότι δεν αναφέρθηκε στις επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης των Κουβανών και την κρατική καταστολή. «Ο παράδεισός σου, η  φυλακή μου», ανέφεραν χαρακτηριστικά.

Ο Μάρτιν Λέσεντιν, ειδικός σε θέματα Κούβας και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Γερμανικού Ινστιτούτου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, είναι επίσης εξαιρετικά επικριτικός. «Ο λαός της Κούβας δεν αποκομίζει σχεδόν κανένα όφελος από το συνάλλαγμα που φέρνουν οι τουρίστες», τονίζει. «Αντιθέτως, το συνάλλαγμα χρησιμοποιείται για τη σταθεροποίηση του κατασταλτικού μηχανισμού και τα κέρδη τα παίρνει η ελίτ του κόμματος, του στρατού και οι παρατρεχάμενοί τους που ελέγχουν απόλυτα τον τομέα του τουρισμού».

Το ομορφότερο κομμάτι της Κούβας … οι Κουβανέζοι

«Αν θέλετε να ταξιδέψετε στην Καραϊβική ως τουρίστας με καθαρή συνείδηση, θα βρείτε πολλές εναλλακτικές», λέει η Αμέλια Κατζαντίλα, μητέρα τριών παιδιών από την Αβάνα. Ηταν κάποτε ξεναγός και πρόσφατα ήρθε στο επίκεντρο με ένα βίντεο στο Facebook, στο οποίο καταγγέλλει τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης στην Κούβα. Για το λόγο αυτό έχει δεχτεί απειλές κατά της ζωής της και δεν μπορεί πλέον να βρει δουλειά στον τομέα του τουρισμού.

«Οι εργαζόμενοι στον τομέα του τουρισμού δεν μπορούν να ζουν από αυτόν. Χρησιμοποιούν τα φιλοδωρήματα που παίρνουν από τους ξένους για να αγοράζουν προϊόντα που πωλούνται μόνο σε ξένα νομίσματα», λέει. Η επαφή με τους τουρίστες ήταν επίσης διδακτική για την ίδια: «Χάρη στους πελάτες μου, έμαθα και άλλες αλήθειες για τον καπιταλισμό», διαφορετικές από αυτές που είχε διδαχθεί στο σχολείο.

Αυτοί που κερδίζουν τα περισσότερα από τον τουρισμό της Κούβας ωστόσο, είναι οι ξένοι τουριστικοί πράκτορες. Όσοι ενδιαφέρονται να επισκεφθούν την Κούβα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για ελλείψεις προϊόντων, διακοπές ρεύματος και περιορισμούς στην κίνηση λόγω της έλλειψης καυσίμων. Όσοι παρόλα αυτά θέλουν να πάνε, να προσπαθήσουν να έρθουν σε επαφή με τους ανθρώπους και να τους βοηθήσουν, λέει η Αμέλια Κατζαντίλα γιατί «το καλύτερο πράγμα στην Κούβα είναι οι Κουβανοί».

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου