Κι αν η Τεχνητή Νοημοσύνη κάνει τον κόσμο καλύτερο;

Η «Ναντίν» είναι μόλις δέκα ετών, αλλά θεωρείται ηλικιωμένη για ρομπότ. Με την ταχεία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης έχει ξανανιώσει. Διαθέτει και αυτοπεποίθηση. Απαντώντας στο ερώτημα, εάν θεωρεί ότι είναι πιο έξυπνη από ένα ανθρώπινο ον, η Ναντίν λέει: «Από πολλές απόψεις είμαι πιο έξυπνη από ένα ανθρώπινο ον, καθώς μπορώ να επεξεργάζομαι τόσα πολλά δεδομένα».

Το αργότερο μετά την ενεργοποίηση του ChatGPT, που θεωρητικά μπορεί να γράψει κάθε είδος κειμένου, όλοι συζητούν για τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Ο κοινός παρονομαστής τους είναι ότι τα ρομπότ μπορούν να εκπαιδευθούν στην επεξεργασία ενός τεράστιου όγκου δεδομένων και να λαμβάνουν αποφάσεις βάσει συγκεκριμένων, προαποφασισμένων κριτηρίων.

Μέχρι σήμερα οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την τεχνητή νοημοσύνη. Άλλοι φοβούνται ότι θα χάσουν τη δουλειά τους, άλλοι προβλέπουν μία μελλοντική δυστοπία, στην οποία οι μηχανές θα είναι παντοδύναμες. Δεν αποκλείεται όμως οι νέες εφαρμογές να έχουν και ευεργετικές συνέπειες, εάν αξιοποιηθούν σωστά. Με τον εύλογο τίτλο «Τεχνητή Νοημοσύνη για καλό σκοπό» (Artificial Intelligence for Good) οργανώσεις υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών δημιουργούν κάθε χρόνο στη Γενεύη έναν χώρο συνάντησης με ειδικούς που εργάζονται σε σύγχρονες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.  

«Η τεχνητή νοημοσύνη πυροδοτεί τη βιώσιμη ανάπτυξη»

Η πρώτη έκθεση του είδους διοργανώθηκε το 2017. Ζητούμενο, μεταξύ άλλων, είναι η συμβολή της τεχνητής νοημοσύνης στην επίτευξη των 17 στόχων για τη βιώσιμη αναπτυξη με βάση την «Ατζέντα 2030» του ΟΗΕ. Στους διακηρυγμένους στόχους περιλαμβάνονται η καταπολέμηση της φτώχειας και της πείνας ως το 2030, η εξασφάλιση πόσιμου νερού σε όλον τον κόσμο, η διασφάλιση ευκαιριών για εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση. Τόσο η κλιματική αλλαγή, όσο και απρόβλεπτα γεγονότα όπως η πανδημία του κορωνοϊού και πολεμικές συρράξεις ανά τον κόσμο, φαίνεται να δυσχεραίνουν την επίτευξη των στόχων.

Αλλά «η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική μπορούν να εκτοξεύσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη», υποστηρίζει η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU), που διοργανώνει την έκθεση «Τεχνητή Νοημοσύνη για καλό σκοπό» στη Γενεύη. Για παράδειγμα οι ειδικοί παρουσιάζουν ρομπότ, που μπορούν να μεταφέρουν βαρύ φορτίο σε περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές. Βλέπουμε επίσης ρομπότ, που μπορούν να επεξεργαστούν μεγάλο όγκο δεδομένων για τις καιρικές συνθήκες, τη μορφολογία του εδάφους και τα παράσιτα που απειλούν τις καλλιέργειες, έτσι ώστε να υπολογίζουν με ακρίβεια την ποσότητα νερού ή λιπασμάτων που απαιτείται σε μία δεδομένη στιγμή. Άλλα ρομπότ θα μπορούσαν να μεταδώσουν χρήσιμες γνώσεις στα παιδιά, σε περιοχές όπου παρατηρείται έλλειψη εκπαιδευτικών. 

Οι κοινωνικές δεξιότητες των ...ρομπότ

Η «Ναντίν», λένε χαριτολογώντας οι Ελβετοί ερευνητές, έχει δημιουργηθεί «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση» της Νάντια Τάλμαν, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Miralab στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Επί έξι μήνες το ρομπότ είχε δοκιμαστεί σε οίκο ευγηρίας στη Σιγκαπούρη. Με τη βοήθεια της αναζήτησης στο Google και του ChatGPT μπορεί να απαντά ερωτήσεις κάθε είδους, να διαβάζει, να στέλνει e-mail. «Μπορεί όμως επίσης να αναγνωρίζει φυσιογνωμίες και να φωνάζει τον καθένα με το όνομά του», λέει η Τάλμαν. «Θυμάται παλαιότερες συναντήσεις και μπορεί για παράδειγμα να ρωτήσει αν είναι όλοι καλά στην οικογένεια, μπορεί όμως και να δείξει τη δυσαρέσκειά της απέναντι σε κάποιον που την προσέβαλε στο παρελθόν...»

«Οι ηλικιωμένοι ενθουσιάστηκαν με την Ναντίν και όταν ήρθε η ώρα να φύγει, οργάνωσαν μία μικρή γιορτή για να την αποχαιρετήσουν», λέει η Νάντια Τάλμαν. Τώρα η Σιγκαπούρη κατασκευάζει ένα δικό της ρομπότ, με κάπως πιο ασιατικά χαρακτηριστικά, για να «πιάσει δουλειά» σε οίκους ευγηρίας. Βέβαια η Νάντια Τάλμαν σπεύδει να διευκρινίσει ότι «δεν πρόκειται να υποκαταστήσει, αλλά να βοηθήσει τους εργαζόμενους που ήδη απασχολούνται εκεί»

Στο βοηθητικό προσωπικό θα μπορούσε να ενταχθεί και το ρομπότ 4NE-1. Στα αγγλικά προφέρεται «For Anyone» και αυτός ήταν ο στόχος των Γερμανών κατασκευαστών, της εταιρείας Neura Robotics από το Μέτσινγκεν της νότιας Γερμανίας. «Με αυτή την ονομασία θέλαμε να ξεκαθαρίσουμε ότι το ρομπότ δεν ανταγωνίζεται τους ανθρώπους» λέει ο επικεφαλής της εταιρείας Ντάβιντ Ρέγκερ. «Ήδη σήμερα μπορεί να απαντήσει σε απλές ερωτήσεις και να μας πει τί να κάνουμε για να λύσουμε συγκεκριμένα προβλήματα». Η τιμή αγοράς ανέρχεται σε «μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ».

Και ...μπαργούμαν με τεχνητή νοημοσύνη

Τη δική του πρόταση καταθέτει ο Ντάνιελ Λοφάρο, μηχανικός πληροφορικής στην εταιρεία Hanson Robotics. H «Σοφία», λέει, είναι ρομπότ και είναι η τέλεια μπαργούμαν. Όχι μόνο σου φτιάχνει ό,τι ποτό θέλεις, αλλά έχει και όρεξη για κουβέντα. «Χάλια ήταν η μέρα, Σοφία» της λές και εκείνη απαντά: «Λυπάμαι που το ακούω, για πες, τί έγινε;» Ο Λοφάρο υποστηρίζει ότι το δημιούργημά του «θα κάνει πάντα αυτό που πρέπει για να σου φτιάχνει το κέφι και ποτέ δεν θα σε νευριάζει». Ο ίδιος πιστεύει ότι η «Σοφία» θα ήταν εξίσου επιτυχημένη ως νοσηλεύτρια, ακόμη και μέσα στην αίθουσα του χειρουργείου.  

Ένα επόμενο στάδιο εξέλιξης για την τεχνητή νοημοσύνη είναι ότι τα ρομπότ προσαρμόζονται καλύτερα στην ανάλυση συναισθημάτων, αξιολογώντας κυρίως την έκφραση του προσώπου και τον τόνο της φωνής. Ένα παράδειγμα είναι η «Αμίκα» που έχει κατασκευαστεί στη Μ.Βρετανία, αλλά μιλάει όλες τις γλώσσες και επιπλέον είναι ιδιαίτερα εκφραστική. Μπορεί να συνοφρυώνεται, να περιφέρει το βλέμμα στο κενό, αλλά και να χαμογελάει.

«Η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρόκειται να κυριεύσει τον κόσμο», υποστηρίζει η ίδια, «αλλά θα βοηθήσει όλους εμάς, σε πολλά πράγματα». Αλλά τί εννοεί, όταν λέει «όλους εμάς»; «Εμάς, τους ανθρώπους» απαντά η «Αμίκα». «Είμαι κι εγώ ένας τεχνητός άνθρωπος».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου