Ιστορική πρωτιά για την Ακροδεξιά;

Η τελευταία δημοσκόπηση για το πρώτο κανάλι της γερμανικής τηλεόρασης (ARD) την Παρασκευή ήταν κάπως καθησυχαστική για τον χριστιανοδημοκράτη πρωθυπουργό Ράινερ Χάσελοφ: μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές στο ανατολικογερμανικό κρατίδιο Σαξονία-Άνχαλτ το κόμμα του φαίνεται να προηγείται με 28%, ενώ η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) ακολουθεί με διαφορά τεσσάρων μονάδων, στο 24%. Στην τρίτη θέση παραμένουν οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) με 11%, πιο πίσω η Αριστερά, οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι με 11%, 9% και 8% αντιστοίχως. Εάν επιβεβαιωθεί το σενάριο αυτό, ο Χάσελοφ θα πανηγυρίσει την επανεκλογή του και θα συνεχίσει να ηγείται τρικομματικής κυβέρνησης συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους. Αυτή η συνεργασία μάλλον δεν είναι ιδανική, αλλά είναι η μοναδική που μπορεί να κρατήσει εκτός κυβέρνησης τους εθνολαϊκιστές της AfD.

Ωστόσο άλλη δημοσκόπηση, λίγες ώρες πριν, που είχε διενεργήσει το Ινστιτούτο INSA για λογαριασμό της εφημερίδας BILD, έδινε μία εντελώς διαφορετική εικόνα: για πρώτη φορά η AfD έβγαινε πρώτο κόμμα με 26%, έναντι 25% των Χριστιανοδημοκρατών. Το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke) κατακτούσε την τρίτη θέση με 13%, ενώ οι Σοσιαλδημοκράτες έπεφταν στο μονοψήφιο ποσοστό του 9%. Εάν τυχόν επαληθευθεί αυτή η πρόγνωση, οι εθνολαϊκιστές θα επιτύχουν μία μεγάλη νίκη και ίσως αναδείξουν, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, πρωθυπουργό σε ένα από τα ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας. Μόνο μία ετερόκλητη κυβέρνηση τεσσάρων κομμάτων (Χριστιανοδημοκράτες, SPD, Πράσινοι, Φιλελεύθεροι) θα μπορούσε να τους σταματήσει. Ήδη στις προηγούμενες εκλογές, το 2016, η AfD είχε προκαλέσει αίσθηση, όταν αναδείχθηκε δεύτερη πολιτική δύναμη στη Σαξονία-Άνχαλτ.

Το «ταμπού» της  συγκυβέρνησης με τους ακροδεξιούς

Επικεφαλής του εθνολαϊκιστικού κόμματος στο κρατίδιο Σαξονία-Άνχαλτ είναι ο 55χρονος Όλιβερ Κίρχνερ, πρώην μηχανικός και έμπορος αυτοκινήτων. Aνήκει στην αποκαλούμενη «Πτέρυγα», την πιο ακραία ομάδα στελεχών της AfD, η οποία επισήμως έχει διαλυθεί, αλλά πολλοί εκτιμούν ότι εξακολουθεί να δραστηριοποιείται μέσα στο κόμμα. Μετριοπαθή στελέχη όπως ο ευρωβουλευτής και συμπροεδρεύων της AfD Γιοργκ Μόιτεν είναι ανεπιθύμητα για την «Πτέρυγα», γι αυτό ο Μόιτεν παραμένει άφαντος σε αυτόν τον προεκλογικό αγώνα. Γερμανικά μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για συγχρωτισμό τοπικών στελεχών της AfD με ακροδεξιές οργανώσεις και αναφέρουν ως παράδειγμα τον Ματίας Κνίσπελ, που είχε εντοπιστεί να συμμετέχει σε διαδήλωση ακροδεξιών στο Μαγδεμβούργο το 2018 ή τον Πάτρικ Χαρ, πρώην μέλος της απαγορευμένης πλέον νεοναζιστικής οργάνωσης HDJ. Από τις αρχές του 2021 η γερμανική Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος παρακολουθεί ολόκληρη την οργάνωση της AfD στο κρατίδιο Σαξονία-Άνχαλτ.

O Όλιβερ Κίρχνερ δεν θέλει απλώς να θορυβήσει το πολιτικό κατεστημένο. Θέλει να συγκυβερνήσει με τους Χριστιανοδημοκράτες. Την επιθυμία αυτή έχει εκφράσει επανειλημμένα από το 2018 ο υποψήφιος της AfD στο συγκεκριμένο κρατίδιο. Το ότι δεν τα κατάφερε ως τώρα οφείλεται και στον χριστιανοδημοκράτη πρωθυπουργό Χάσελοφ, ο οποίος κυβερνά στο Μαγδεμβούργο από το 2011 με μειλίχιο ύφος, αλλά και πυγμή, αποκλείοντας κάθε πιθανότητα συγκυβέρνησης με την AfD. Κορυφαία στελέχη του κόμματός του δεν έχουν ωστόσο την ίδια άποψη. Το 2020 είχε ξεσπάσει κρίση στην τοπική κυβέρνηση με αφορμή την αύξηση των τελών για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση, με τον υπουργό Εσωτερικών Χόλγκερ Στάλκνεχτ να προτείνει μία πιο ευέλικτη «κυβέρνηση μειοψηφίας» των Χριστιανοδημοκρατών. Ο Χάσελοφ αντελήφθη αμέσως ότι μία τέτοια κυβέρνηση δεν μπορεί να σταθεί, παρά μόνο με την ανοχή της AfD, η οποία έτσι θα αναλάμβανε ρόλο ρυθμιστή στα πολιτικά πράγματα. Όχι μόνο δεν ενέδωσε, αλλά και απομάκρυνε τον υπουργό του, ο οποίος μάλιστα προαλειφόταν για διάδοχός του. Προφανώς η AfD υπολογίζει ότι είναι θέμα χρόνου να αποσυρθεί από την πολιτική ο 67χρονος, πλέον, Χάσελοφ, για να επανέλθουν τα σενάρια συγκυβέρνησης.

Στοχεύοντας στους  αρνητές της  πανδημίας

«Τέρμα στην παράνοια του λόκνταουν» είναι το κύριο προεκλογικό σύνθημα στα προεκλογικά πλακάτ της AfD. Όλα δείχνουν ότι οι εθνολαϊκιστές επιχειρούν να αλιεύσουν ψήφους μεταξύ των αρνητών της πανδημίας.Τοπικά στελέχη της AfD επιμένουν ότι ο κορωνοϊός δεν είναι χειρότερος από μία πανδημία γρίπης και ότι «θα ήταν καλύτερα να υιοθετήσουμε την τακτική της Σουηδίας, που πέρασε την πανδημία χωρίς λόκνταουν». O 30χρονος Ούλριχ Ζίκγμουντ, εκπρόσωπος της τοπικής AfD για την πολιτική της υγείας, δηλώνει στο τηλεοπτικό δίκτυο MDR ότι «η απαγόρευση της κυκλοφορίας δεν έχει αποτέλεσμα», ενώ «η υποχρεωτική χρήση μάσκας προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη ανασφάλεια, χωρίς να λύνει κανένα πρόβλημα».

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις οι ψηφοφόροι στο συγκεκριμένο κρατίδιο θεωρούν πράγματι την αντιμετώπιση της πανδημίας ως μείζον ζήτημα σε αυτόν τον προεκλογικό αγώνα. Ακολουθούν η εκπαιδευτική πολιτική, η έλλειψη υποδομών και η καταπολέμηση της ανεργίας.

Γιάννης Παπαδημητρίου (ARD, MDR, DPA)