Ιράν: Λογοκρίνουν τα social τους εξεγερμένους;

Aυτοκίνητα τυλιγμένα στις φλόγες, οδομαχίες, γυναίκες που καίνε τις μαντήλες τους ή δείχνουν τα λυτά μαλλιά τους: Από τον θάνατο της 22χρονης Μασχά Αμίνι σε αστυνομικό τμήμα στις 13 Σεπτεμβρίου στην Τεχεράνη υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, οι Ιρανοί διαδηλώνουν μαζικά κατά του καθεστώτος. Σύμφωνα με την οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Iran Human Rights (IHR) από τις αρχές Οκτωβρίου 133 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους.

Οι διαδηλώσεις δεν λένε να κοπάσουν. Το αντίθετο: Βίντεο και φωτογραφίες μαρτυρούν τις βάναυσες ενέργειες των αρχών δυνάμεων ασφαλείας κατά των διαδηλωτών. Οι αναρτήσεις μοιράζονται μαζικά στο διαδίκτυο, ειδικά στο Instagram, το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως στο Ιράν. Η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης ήταν μέχρι πρόσφατα ένας από τους τελευταίους παρόχους που ήταν διαθέσιμοι στο ευρύ κοινό.

Προφανώς και για αυτόν τον λόγο οι ιρανικές αρχές απέκλεισαν την χώρα από το Instagram περιορίζοντας ταυτόχρονα σημαντικά την πρόσβαση στο Ίντερνετ, αλλά και τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, αναφέρει η NetBlocks, μια οργάνωση παρακολούθησης της ελευθερίας του Διαδικτύου με έδρα το Λονδίνο. Για περίπου οκτώ ώρες την ημέρα, από το απόγευμα έως τα μεσάνυχτα, οι τρεις μεγάλοι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας Irancell, Rightel και MCI είναι μπλοκαρισμένοι, γράφει στη DW ο Νταγκ Μαντουρί από την αμερικανική εταιρεία παρακολούθησης δικτύων Kentik. Το χρονικό αυτό διάστημα συμπίπτει ακριβώς με τις συνήθεις ώρες εκδηλώσεων διαμαρτυρίας.

20 χρόνια εμπειρίας στην παράκαμψη της λογοκρισίας

Όσο γίνεται δυσκολότερη η πρόσβαση σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, τόσο πιο δημοφιλή γίνονται στη χώρα λογισμικά παράκαμψης λογοκρισίας, όπως το Tor και το Psiphon, τα οποία καταγράφουν εκατομμύρια επισκέψεις από το Ιράν και διασφαλίζουν την πρόσβαση στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. «Οι Ιρανοί έχουν σχεδόν 20 χρόνια εμπειρίας στην παράκαμψη της λογοκρισίας στο Ίντερνετ. Είναι απίστευτα ευρηματικοί, ακόμη και όταν ασχολούνται με το VPN, το οποίο διασφαλίζει την ανώνυμη περιήγηση στο διαδίκτυο», δηλώνει στην DW ο επικοινωνιολόγος Μάρκους Μίχαελσεν από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών.

Δεν είναι ωστόσο μόνο το ιρανικό καθεστώς, το οποίο περιορίζει την πρόσβαση στο διαδίκτυο. Αντιπολιτευτικές φωνές, οργανώσεις και μέσα ενημέρωσης επιρρίπτουν σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης την αφαίρεση hashtag, βίντεο και αναρτήσεων στο Instagram. Η ιρανικής καταγωγής ηθοποιός και ακτιβίστρια Ναζανίν Μπονιαντί διερωτάται γιατί η Meta, μητρική εταιρία του Facebook και του Instagram, διαγράφει τόσες πολλές αναρτήσεις σχετικά με τις διαδηλώσεις στο Ιράν.

Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της DW, εκπρόσωπος της Meta δήλωσε: «Υπερασπιζόμαστε με πάθος το δικαίωμα όλων των ανθρώπων στην διαδικτυακή πρόσβαση, συμπεριλαμβανομένου και του Ιράν. (..) Ελπίζουμε ότι οι ιρανικές αρχές θα αποκαταστήσουν σύντομα την πρόσβαση των Ιρανών στο ίντερνετ. Μέχρι να συμβεί αυτό οι ειδικοί μας παρακολουθούν προσεκτικά τις εξελίξεις και επικεντρώνονται στην αφαίρεση αποκλειστικά περιεχομένου που παραβιάζει τους κανόνες μας».

Βοήθεια από τον Ίλον Μασκ;

Τι όμως μπορεί να γίνει από εδώ και στο εξής; Ο επικεφαλής της Space X Ίλον Μασκ προτίθεται να διαθέσει το δίκτυο δορυφόρων του στους Ιρανούς χρήστες, έτσι ώστε εκείνοι μέσω του Starlink να αποκτήσουν απρόσκοπτη πρόσβαση στο διαδίκτυο. Σύμφωνα ωστόσο με ειδικούς υπάρχει έλλειψη κεραιών στο Ιράν, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση στην υπηρεσία. Οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι δεν αρκούν ένα «έξυπνο» κινητό ή ένα router.

Σε άρθρο των New York Times,το οποίο συνυπογράφει ο Μαχσά Αλιμαρντανί από την οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων «article 19», αναφέρεται ότι για την βελτίωση της κατάστασης στο Ιράν δεν βοηθούν «πειραματικά δορυφορικά δίκτυα». Υπάρχουν άλλες επιλογές. Θα βοηθούσε πολύ περισσότερο αν ο κολοσσός Meta επιτάχυνε περισσότερο τους χρόνους ανταπόκρισης, καλλιεργώντας παράλληλα σχέσεις με αξιόπιστες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και αυτό γιατί, όπως σημειώνεται, ο αποκλεισμός ενός χρήστη ή μιας ομάδας χρηστών ενδέχεται να εξελιχθεί σε «ζήτημα ζωής και θανάτου».

Στέφανι Χέπνερ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος