Θα επιτεθεί η Ρωσία στην Ουκρανία;

Σε πρωτοφανή κλιμάκωση, που θυμίζει τις πιο δύσκολες ώρες του Ψυχρού Πολέμου, οδηγούνται οι σχέσεις του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία με αφορμή την κατάσταση στην Ουκρανία. «Ανησυχούμε βαθύτατα, καθώς υπάρχουν αποδείξεις ότι η Ρωσία εκπονεί σχέδια για επιθετικά βήματα εναντίον της Ουκρανίας» δηλώνει ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν μετά από διαβουλεύσεις στη Λετονία με ομολόγους του από όλα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Οι «προετοιμασίες» της Μόσχας υποτίθεται ότι αφορούν ενέργειες για μία εκ των έσω αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας, αλλά και στρατιωτικές επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας.

«Παρόμοια σενάρια είχαμε δει το 2014, όταν η Ρωσία εισέβαλε για τελευταία φορά στην Ουκρανία» αναφέρει ο Άντονι Μπλίνκεν. «Τότε, όπως και τώρα, είχαν ενισχυθεί τα στρατεύματα στα σύνορα των δύο χωρών». Σύμφωνα με τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν θέλει να ολοκληρώσει τις προετοιμασίες για νέα εισβολή στην Ουκρανία, αν και παραμένει άγνωστο, εάν έχει ήδη ληφθεί η οριστική απόφαση για την εισβολή. Είναι πράγματι έτσι; Μήπως πρόκειται για μία «υστερική αντίδραση» της Δύσης, όπως υποστηρίζει η Μόσχα;

Μαζική συγκέντρωση στρατευμάτων

Τις «αποδείξεις» που επικαλείται ο Άντονι Μπλίνκεν δεν τις έχουμε δει ακόμη. Ωστόσο ουδείς αμφισβητεί ότι με τη μαζική συγκέντρωση στρατευμάτων στην περιοχή συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις για νέα πολεμική αντιπαράθεση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ, που η Μόσχα δεν διαψεύδει, στη ρωσική πλευρά των συνόρων έχουν συρρεύσει περισσότεροι από 90.000 στρατιώτες, με την υποστήριξη τεθωρακισμένων, μονάδων του πυροβολικού, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και σύγχρονων συστημάτων για τη διεξαγωγή ηλεκτρονικού πολέμου. Στην ουκρανική πλευρά των συνόρων έχουν παραταχθεί περίπου 209.000 στρατιώτες και άνδρες της Εθνοφυλακής. Το ΝΑΤΟ τους υποστηρίζει εμμέσως, παρέχοντας οπλισμό και συμβουλευτικές υπηρεσίες, αλλά και συμμετέχοντας στις προσπάθειες για αποτροπή επιθέσεων στον κυβερνοχώρο.

Την έντονη αντίδραση της Μόσχας προκαλεί και η διεύρυνση της νατοϊκής παρουσίας τα τελευταία χρόνια στα ανατολικά κράτη-μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας, με την αποστολή χιλιάδων στρατιωτών στην Πολωνία και στις χώρες της Βαλτικής. Οι δύο πλευρές αλληλοκατηγορούνται για «προκλητική συμπεριφορά». Κατά τα λοιπά δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι επίκειται άμεση πολεμική αντιπαράθεση- ούτε στη Ρωσία, ούτε στην Ουκρανία. Στο Κίεβο δεν έχει προγραμματιστεί έκτακτη σύγκληση του Κοινοβουλίου, ούτε έχουν κληθεί στα όπλα οι έφεδροι αξιωματικοί. Η Μόσχα επιμένει ότι από την πλευρά της δεν εκπορεύεται καμία στρατιωτική απειλή. Μήπως η Ουάσιγκτον θέλει απλώς να παρακινήσει τους ευρωπαίους συμμάχους να επενδύσουν σε νέους εξοπλισμούς, διασφαλίζοντας επικερδή συμβόλαια και για την αμερικανική πολεμική βιομηχανία;

Σενάριο «Γεωργίας» στην Ουκρανία;

Θεωρητικά πάντως δεν αποκλείεται μία αναζωπύρωση της έντασης στην Ανατολική Ουκρανία. Εδώ και πολύν καιρό η Μόσχα ανησυχεί ότι η συνεχής υποστήριξη του ΝΑΤΟ και της Δύσης ίσως ενθαρρύνει την Ουκρανία να αναλάβει δράση για την ανάκτηση των περιφερειών του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ, που σήμερα βρίσκονται υπό τον έλεγχο φιλορώσων αυτονομιστών. Παρόμοιο σενάριο εκτυλίχθηκε το 2008 στη Γεωργία, όταν ο τότε πρόεδρος Μιχαήλ Σαακασβίλι επιχείρησε να ανακτήσει την περιφέρεια της Νότιας Οσσετίας, αλλά μέσα σε λίγες ημέρες η Μόσχα επενέβη και απέκρουσε την επίθεση των Γεωργιανών, ενώ στη συνέχεια αναγνώρισε ως ανεξάρτητα κράτη τη Νότια Οσσετία και την Αμπχαζία, αποστέλλοντας μάλιστα χιλιάδες στρατιώτες ως «προστάτιδα δύναμη».

Τις τελευταίες εβδομάδες ο Βλάντιμιρ Πούτιν έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα διστάσει να ακολουθήσει παρόμοια τακτική στην Ανατολική Ουκρανία. Αλλά και οι παραστρατιωτικές ομάδες στην κοιλάδα του Ντονμπάς έχουν κάνει σαφές ότι σε περίπτωση ουκραντικής επίθεσης θα ζητήσουν τη συνδρομή της Μόσχας. Όμως σε αυτή την περίπτωση το κόστος θα ήταν εξαιρετικά υψηλό για τη Ρωσία. Ήδη σήμερα οι κυρώσεις της Δύσης μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, το 2014, έχουν πλήξει τη ρωσική οικονομία. Οι δαπάνες της Μόσχας για την Ανατολική Ουκρανία αυξάνονται συνεχώς, ενώ συνεχίζονται και οι ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία. Όπως η Ρωσία, έτσι και η μονίμως υπερχρεωμένη Ουκρανία δύσκολα μπορεί να χρηματοδοτήσει μία μακροχρόνια πολεμική αντιπαράθεση. Άλλωστε «υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στα μέλη του ΝΑΤΟ και σε στενούς εταίρους, όπως η Ουκρανία», επισημαίνει ο γενικός γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, μετά την τελευταία συνάντηση του ΝΑΤΟ στη Ρίγα της Λετονίας. Η διαφορά είναι σαφής: «Μόνο τα μέλη του ΝΑΤΟ μπορούν να υπολογίζουν στην αλληλεγγύη των υπολοίπων συμμάχων, σε περίπτωση που δεχθούν ένοπλη επίθεση».

Άνσγκαρ Χάαζε, Αντρέας Στάιν, Ουλφ Μάουντερ (DPA)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου