Η Σ. Αραβία, το Ιράν και το πετρέλαιο

Πάνω από το 80% των κρατικών εσόδων της Σ. Αραβίας προέρχεται από το πετρέλαιο. Όμως επειδή η τιμή του πέφτει συνεχώς από τα μέσα του 2014, οι απώλειες σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών στο Ριάντ έχουν φτάσει στα 90δις ευρώ. Δεν είναι η πρώτη φορά που σημειώνεται μια τόσο απότομη πτώση των κρατικών εισπράξεων και προφανώς δεν θα είναι και η τελευταία. Σε πέντε χρόνια τα κρατικά αποθέματα αναμένεται να έχουν εξαντληθεί, εάν δεν ληφθούν μέτρα μέχρι τότε. Η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ έχει ήδη προειδοποιήσει ότι η κατάσταση oδηγεί αναπόφευκτα στη λήψη μέτρων. «Η ανάπτυξη πρέπει να έρθει από την ιδιωτική οικονομία και όχι τόσο από το δημόσιο τομέα» ήταν η συμβουλή της.

Κοστίζει η ηγεμονική εξουσία

Το ποσοστό των κρατικών δαπανών ανήλθε πέρυσι στο 50% του ΑΕΠ. Ο βασιλικός οίκος εξαγοράζει την ομοθυμία των κατοίκων επιδοτώντας γερά τη βενζίνη, το νερό και το ηλεκτρικό. Μόνο οι επιδοτήσεις στον ενεργειακό τομέα καταλαμβάνουν το 1/8 του ΑΕΠ. Είναι ο λόγος που το ΔΝΤ ζήτησε την κατάργηση των επιδοτήσεων. Έτσι πριν τις μαζικές εκτελέσεις, η κυβέρνηση της Σ. Αραβίας πήρε μέτρα ανεβάζοντας ορισμένες τιμές βενζίνης πάνω από 50%. Υπό συζήτηση βρίσκεται ακόμη και η εισαγωγή ΦΠΑ. Θύματα αυτών των εξελίξεων μπορεί να γίνουν οι ξένες επιχειρήσεις που μέχρι τώρα έχουν πλουτίσει από την ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Μόνο το μετρό, που κατασκευάζεται κάτω από το Ριάντ, πρόκειται να κοστίσει πάνω από 18 δις ευρώ. Ανάμεσα στις κατασκευάστριες εταιρείες είναι και η γερμανική Herrenknecht που με τις τεράστιες τουρμπίνες της κατασκευάζει τα τούνελ. Τα μέτρα εξοικονόμησης μπορούν να επεκταθούν και σε άλλα μεγάλα έργα. Τα ΜΜΕ αναφέρουν ότι ορισμένες πληρωμές έχουν παγώσει τους τελευταίους 6 μήνες.

Αλλά για να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της η Σ. Αραβία πρέπει να πουλήσει το πετρέλαιο στα 82 δολάρια το βαρέλι. Σήμερα το πουλάει στα 40 δολάρια. Συνυπεύθυνο γι αυτήν την εξέλιξη είναι το ίδιο το καθεστώς της χώρας. «Η Σ. Αραβία χρησιμοποιεί το πετρέλαιο ως όπλο», υποστηρίζει ο Πατρίκ Αρτίς από τη γαλλική τράπεζα Natixis. Ο αντίπαλός του είναι το Ιράν, με το οποίο το Ριάντ βρίσκεται σε λυσσαλέα και αιματηρή διαμάχη για την πρωτοκαθεδρία στην περιοχή.

Το πετρέλαιο ως όπλο

Ιδιαίτερα μετά τον τερματισμό των κυρώσεων κατά της Τεχεράνης, κλιμακώνεται η διαμάχη ακόμη και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων του OPEC. Οι ισχυροί Σαουδάραβες αρνούνται πεισματικά να μειώσουν τις ποσότητες εξόρυξης παρά τη συνεχιζόμενη πτώση της τιμής του πετρελαίου. Μέσω των χαμηλών τιμών θέλουν να γονατίσουν τους νέους πετρελαιοπαραγωγούς από τις ΗΠΑ και να αχρηστεύσουν στην ουσία την ακριβή μέθοδο εξόρυξης fracking. Μέχρις στιγμής δεν τα έχουν καταφέρει. Αλλά με τις χαμηλές τιμές πλήττονται άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες.

Γι αυτό και το Ιράν ζητά επιτακτικά να μειωθούν οι ποσότητες εξόρυξης ανάμεσα στα μέλη του OPEC. Η Τεχεράνη αξιώνει μετά τις κυρώσεις την μονοκρατορία μέσα στον OPEC. Πριν τις κυρώσεις έβγαζε 4 εκ. βαρέλια την ημέρα, τώρα θα ήταν πολύ περισσότερα, αλλά κάθε αύξηση θέτει υπό πίεση την τιμή του μαύρου χρυσού. Το βαρύ πυροβολικό στον OPEC παραμένει η Σ. Αραβία που δεν θέλει μεν να ενδώσει σε ιρανικές πιέσεις, αλλά από την άλλη οι παρατεινόμενες χαμηλές τιμές της δημιουργεί μεγάλα προβλήματα. Έτσι καταλήγουμε μια διακρατική διαμάχη να απειλεί να αποσταθεροποιήσει και ολόκληρο τον OPEC.

Αντρέας Ρόστεκ / Ειρήνη Αναστασοπούλου