Η παραδοσιακή ανάπτυξη πέθανε, ζήτω η βιώσιμη ανάπτυξη

Η συζήτηση για την ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας, τον τούρμπο ρυθμό ανάπτυξης για το περασμένο τετράμηνο, για τις διάφορες ερμηνείες, αλλά και τις προοπτικές, δεν έχει κοπάσει. Ωστόσο μερίδα οικονομολόγων φέρνει στο προσκήνιο μια άλλη πτυχή της συζήτησης, την αναγκαιότητα μιας βιώσιμης ανάπτυξης, δηλαδή μιας ανάπτυξης που θα στηρίζεται στην οικολογική χρήση των φυσικών πόρων, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει μείωση του ακαθάριστου κοινωνικού προϊόντος

Κατασπατάληση των φυσικών πόρων

Η συζήτηση δεν είναι καινούργια, γίνεται τα τελευταία 30 χρόνια. Όμως τώρα παίρνει μιαν νέα δυναμική. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η κλιματική αλλαγή έχουν θέσει εν αμφιβόλω, όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν, το παραδοσιακό μοντέλο ανάπτυξης. Την πατρότητα αυτής της συζήτησης την έχει ο Γκέρχαρντ Σέρνχορν, ομότιμος καθηγητής του Μανχάιμ. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της ανθρωπότητας, υποστηρίζει, είναι ότι κατασπαταλούμε τους φυσικούς πόρους που ανήκουν και στις επερχόμενες γενιές. Ψαρεύουμε περισσότερα ψάρια από όσο αντέχει το οικοσύστημα, αντλούμε περισσότερο νερό από όσο αντέχει η φύση, κι αυτό οδηγεί στην κλιματική ανισορροπία, στην κλοπή προϊόντων της φύσης. Την ίδια ακριβώς άποψη έχει και ο Μίχαελ Μύλερ, πρώην υφυπουργός στο γερμανικό υπουργείο περιβάλλοντος: «Πρέπει να αφήσουμε πίσω μας αυτόν τον βίαιο τρόπο ανάπτυξης που βασίζεται στην εξάντληση των φυσικών πόρων της γης και της ζωής και στην αδιαφορία της διαχείρισής τους».

Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν γίνεται τόσο σαφής αυτή η εξαντλητική εκμετάλλευση των πρώτων υλών και των φυσικών πόρων όσο στην Κίνα. Το 80% των ποταμών της είναι μολυσμένο, οι 16 από τις 20 πιο ατμοσφαιρικά μολυσμένες πόλεις στη γη βρίσκονται στην Κίνα. Αν και τα τελευταία 30 χρόνια καταγράφεται ένα ποσοστό ανάπτυξης γύρω στο 10%, όμως το 5 με 7% επιτυγχάνεται σε βάρος του περιβάλλοντος, υποστηρίζει ο Μίχαελ Μύλερ και προειδοποιεί για τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή.

Δείκτης ευημερίας

«Όταν βλέπω τις έρευνες του Συμβουλίου Επιστημόνων για το Κλίμα τότε η αύξηση της θερμοκρασίας θα απειλήσει τις βιομηχανικές ζώνες στα δέλτα των ποταμών. Που σημαίνει, ότι η Κίνα θα πρέπει να οργανώσει και να χρηματοδοτήσει τεράστιες επιχειρήσεις μεταφοράς των πληθυσμών, και δεν ξέρω αν μπορεί. Σε κάθε περίπτωση αν συμβεί θα είναι μια ανθρώπινη τραγωδία».

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι ότι η ανάπτυξη έχει φτάσει στα όριά της. Τώρα θα πρέπει να κάνουμε μια στροφή προς την οικολογικότερη διαχείριση της οικονομίας, υποστηρίζει ο καθηγητής Οικονομίας στη Χαιδελβέργη Χανς Ντιφενμπάχερ, να αλλάξουμε τρόπο ζωής, και να σταματήσει η πολιτική να εξαρτά τα καλά οικονομικά αποτελέσματα από το ΑΕΠ. Αντ΄ αυτού να υιοθετηθεί ο λεγόμενος δείκτης ευημερίας, αφού στο ΑΕΠ δεν συμπεριλαμβάνονται σημαντικές πτυχές της πραγματικότητας.

«Κατ΄αρχην» λέει ο Ντίφενμπάχερ, «στο ΑΕΠ δεν περιλαμβάνεται η κατανομή εισοδήματος, δεύτερον, δεν απεικονίζονται οι οικολογικές καταστροφές, δηλαδή οι αρνητικές επιπτώσεις στη τιμή για τον παραγωγό και τον καταναλωτή, και τρίτον, δεν καταγράφεται σωστά η αρνητική κατανάλωση, δηλαδή η κατανάλωση που γίνεται σε βάρος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Με άλλα λόγια, η κατανομή εισοδήματος και η κατανάλωση των φυσικών πηγών θα πρέπει να συνυπολογίζονται στο ΑΕΠ. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η συζήτηση αυτή έχει προχωρήσει περισσότερο από όσο στη Γερμανία. Μάλιστα στη Γαλλία ο πρόεδρος Σαρκοζύ έχει αναθέσει την εξέταση του θέματος σε μια επιτροπή με επικεφαλής τον κάτοχο Νόμπελ Γιόζεφ Στίγκλιτς, η οποία έφτασε ακριβώς σε αυτό το συμπέρασμα ότι το ΑΕΠ δεν αποτελεί ικανοποιητικό οικονομικό δείκτη χωρίς το εισόδημα και την κατανάλωση.

Zhang Danhong/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Επιμέλεια Σύνταξης Στέφανος Γεωργακόπουλος