Η μαντήλα από το Ισλάμ στην υψηλή ραπτική

Στον δυτικό κόσμο η μαντήλα ταυτίζεται σχεδόν αυτόματα με το Ισλάμ και τον μουσουλμανικό κόσμο. Αλλά η ιδέα της κάλυψης του γυναικείου κεφαλιού με ύφασμα έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία πολλών περιοχών του πλανήτη υπερβαίνοντας τα θρησκευτικά, πολιτισμικά και γεωγραφικά όρια που συνήθως θέτουμε. Σε όλα αυτά εστιάζει η νέα έκθεση του Εθνολογικού Μουσείου (Weltmuseum) της Βιέννης.

Στην χριστιανική παράδοση το πέπλο ήταν σύμβολο αγνότητας και σεμνότητας. Στην αριστερή εικόνα απεικονίζεται η Παναγία της Γουαδελούπης, προστάτιδας του Μεξικού. Το κεφάλι της καλύπτει ένα μπλε πέπλο. Στη δεξιά εικόνα μια πιστή χριστιανή που φωτογραφήθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του 1886.

Στην έκθεση της Βιέννης μπορεί κανείς να δει μαντήλες από πολλές γωνιές του πλανήτη. Μαντήλες όχι μόνο για γυναίκες αλλά και για άνδρες. Στα αριστερά ένα νυφικό πέπλο από την Τυνησία από τα μέσα του εικοστού αιώνα και στα δεξιά μια ανδρική μαντήλα με σήμα τον αετό για τα μέλη ενός τάγματος της Γουατεμάλας.

Ένας άνδρας Τουαρέγκ φωτογραφημένος από τον βιεννέζο φωτογράφο Λούντβιχ Γκούσταβ Αλόις Τσέρερ. Ο άνδρας φορά παραδοσιακή φορεσιά των νομαδικών φυλών της βόρειας Αφρικής. To σάλι, συχνά σε λουλακί χρώμα, κρατούσε μακριά τα κακά πνεύματα της ερήμου. Η ενδυμασία αυτή είχε και έναν άλλο συμβολισμό. Σηματοδοτούσε τη μετάβαση στην ανδρική ενηλικίωση.

Συχνά ασκείται έντονη κριτική στον ρόλο της γυναικείας μαντήλας στις μουσουλμανικές χώρες. Σε μια ιδιότυπη βιντεοπροβολή η εικαστικός Νίλμπαρ Γκιούρες χρησιμοποιήσε μαντήλες που τις έδωσαν σημαντικές γυναίκες του μουσουλμανικού κόσμου. Θέλησε να δείξει ότι πίσω από κάθε μαντήλα υπάρχει μια σπουδαία γυναικεία προσωπικότητα.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης έργα τέχνης που ασχολούνται με το θέμα της μαντήλας σε αφηρημένο επίπεδο. Το έργο της αυστριακής φωτογράφου Τίνα Λέχνερ με τίτλο «Xiao» παραπέμπει στο πίσω μέρος γυναικείας φιγούρας που καλύπτεται από ύφασμα. Η Λέχνερ με τις τρισδιάστατες εκτυπώσεις της εξερευνά τις πολιτισμικές προσλήψεις της θηλυκότητας συχνά με σουρεαλιστικό τρόπο.

Με μια πρώτη ματιά η φωτογραφία της Σουζάνε Γιόνγκμανς με τίτλο «Πνεύμα πάνω στην ύλη-Ζουλί» μοιάζει με το αριστούργημα της ολλανδικής αναγέννησης «Πορτραίτο κυρίας» του φαν ντερ Βέιντεν. Με μια πιο προσεκτική ματιά καταλαβαίνει κανείς ότι το όλο σύνολο αποτελείται από υλικά συσκευασίας και πλαστικό, όπως και το περίτεχνο πέπλο.

Τα πέπλα δεν λείπουν ούτε από τη υψηλή ραπτική. Από το 2003 η βιεννέζα σχεδιάστρια μόδας Σουζάνε Μπισόφσκι γνωστή για το «βιεννέζικο σικ» στιλ των ρούχων της δημιουργεί περίπεχνα, πολυτελή, δαντελένια πέπλα εμπνευσμένα από τις παραδοσιακές αυστριακές φορεσιές. Η έκθεση στο Εθνολογικό Μουσείο της Βιέννης θα διαρκέσει μέχρι 26 Φεβρουαρίου 2019.