Η επιστροφή των στρατηγών

Οι στρατιωτικοί ευθύνονται για την πιο σκοτεινή περίοδο στη νεότερη ιστορία πολλών χωρών της Λατινικής Αμερικής. Σε Χιλή, Αργεντινή, Βραζιλία, Βολιβία, Γουατεμάλα και Ουρουγουάη τα δικτατορικά καθεστώτα συνέλαβαν, βασάνισαν και δολοφόνησαν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Μετά την μετάβαση στη δημοκρατία οι στρατιωτικοί «εξορίστηκαν» στους στρατώνες. Με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού ωστόσο επιστρέφουν ξανά δυναμικά στη δημόσια ζωή μετά από αίτημα της πολιτικής εξουσίας. Τους τελευταίους μήνες ο στρατός ελέγχει σε αρκετές χώρες της Λατινικής και Κεντρικής Αμερικής την τήρηση της απαγόρευσης κυκλοφορίας, αναλαμβάνει οργανωτικές αρμοδιότητες στην προμήθεια και κατανομή υγειονομικού υλικού και βοηθά στη μεταφορά των νεκρών.

«Έχουμε να κάνουμε μ΄ ένα κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο απαιτεί μια πολιτική απάντηση. Αντ’ αυτού όμως η κυβέρνηση δίνει λόγο και ρόλο στους στρατιωτικούς», λέει σε ραδιοφωνική συνέντευξη ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Άμυνας της Χιλής Μάρκος Ρομπλέντο. Όταν αναθέτονται σε στρατιώτες αποστολές, για τις οποίες δεν είναι εκπαιδευμένοι, τα αποτελέσματα είναι συχνά δραματικά, όπως δείχνει η περίπτωση οδηγού αυτοκινήτου, ο οποίος τραυματίστηκε σοβαρά από πυρά όταν δεν σταμάτησε σε σημείο ελέγχου του στρατού.

Μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον στρατό από ότι στις κυβερνήσεις

Παρά τις θηριωδίες κατά τη διάρκεια των δικτατοριών, σε πολλές χώρες της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής ο στρατός έχει καλή φήμη. Τελευταίες δημοσκοπήσεις του Λατινοαμερικανικού Βαρόμετρου δείχνουν ότι το 44% του πληθυσμού εμπιστεύεται τους στρατιωτικούς, μόλις το 22% τις κυβερνήσεις, ενώ τα ποσοστά για κοινοβούλια και κόμματα είναι πολύ χαμηλότερα. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην κακή φήμη των πολιτικών και τη ροπή τους στη διαφθορά. Αντίθετα για τους στρατιωτικούς κυριαρχεί η αντίληψη ότι είναι αφοσιωμένοι στο καθήκον και αντιστέκονται σε σημαντικό βαθμό στη διαφθορά.

ΒΡΑΖΙΛΙΑ:

Ο λαϊκιστής πρόεδρος της χώρας Ζαϊρ Μπολσονάρο, έφεδρος λοχαγός ο ίδιος, δηλώνει δημόσια οπαδός του στρατού. Ένας στους τέσσερις υπουργούς του προέρχεται από το στράτευμα. Την ώρα που ο βραζιλιάνος πρόεδρος υποτιμά ακόμα την πανδημία του κορωνοϊού ως «ελαφρά γρίπη» και αρνείται να λάβει μέτρα προστασίας του πληθυσμού ο αντιπρόεδρος και στρατηγός Αμίλτον Μουράου τάσσεται υπέρ της καραντίνας και του περιορισμού των κοινωνικών επαφών. Ενδεικτικό ότι σε δημοσκόπηση του ινστιτούτου Νταταφόλια μόλις το 33% των Βραζιλιάνων θεωρεί ότι ο πρόεδρος Μπολσονάρο διαχειρίζεται σωστά τη πανδημία.

Ο στρατός βοηθά εκεί που δεν είναι αρμόδιος

ΒΟΛΙΒΙΑ:

Η τήρηση της απαγόρευσης κυκλοφορίας βρίσκεται εδώ και μερικές εβδομάδες στην ευθύνη του στρατού της χώρας. Η προσωρινή κυβέρνηση της μεταβατικής προέδρου Ζανίν Ανιές ανακοίνωσε μάλιστα ότι «στρατιωτικοποιεί» την πόλη Σάντα Κρους στα ανατολικά της χώρας, επειδή οι κάτοικοι αρνούνται να εφαρμόσουν τα κυβερνητικά μέτρα και αδιαφορούν για την απαγόρευση κυκλοφορίας. «Βρισκόμαστε σε πόλεμο εναντίον ενός αόρατου εχθρού», δήλωσε ο υπουργός Ανάπτυξης Βιλφρέντο Ρόχο προσθέτοντας ότι «σε καιρό πολέμου οι πολίτες οφείλουν να υπακούν».

ΜΕΞΙΚΟ:

Σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής οι ένοπλες δυνάμεις στο Μεξικό δεν έχουν παραδοσιακά ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις. Όλο και συχνότερα όμως το τελευταίο διάστημα ο στρατός καλείται να βοηθήσει σε μη στρατιωτικούς τομείς. Όπως για παράδειγμα, όταν πρόσφατα έλαβε την εντολή να συμβάλει στη φύλαξη των συνόρων, να διασφαλίσει τη δημόσια τάξη, ενώ στο μέτωπο αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού ανέλαβε την τροφοδοσία των νοσοκομείων με υγειονομικό υλικό.

Σε νευραλγικές θέσεις υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί

ΕΛ ΣΑΛΒΑΝΤΟΡ:

Ο πρόεδρος της χώρας Ναγίμπ Μπουκέλε σόκαρε τους πάντες όταν τον Φεβρουάριο έδωσε εντολή σε ένοπλους στρατιωτικούς να αναπτυχθούν μέσα στο κοινοβούλιο μόνο και μόνο για να αποσπάσει την ψήφο των βουλευτών υπέρ της σύναψης δανείου χρηματοδότησης ενός σχεδίου ασφαλείας. Η παρουσία στρατιωτών μέσα στη βουλή ξύπνησε σε πολλούς πολίτες της χώρας μνήμες από τον εμφύλιο που μαίνονταν για δώδεκα χρόνια στο Ελ Σαλβαντόρ με περίπου 75.000 νεκρούς.

ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ:

Ο αυταρχικός πρόεδρος Νικολά Μαδούρο παραμένει εδώ και χρόνια στην εξουσία μόνο και μόνο επειδή έχει τη στήριξη των ενόπλων δυνάμεων της χώρας. Στη διαμάχη με τον αυτοανακηρυγμένο πρόεδρο Χουάν Γκουαϊδό για την εξουσία ο Μαδούρο γνωρίζει ότι έχει στο πλευρό του τους στρατιωτικούς. Ως αντάλλαγμα για την αφοσίωσή τους ο πρόεδρος Μαδούρο έχει επιτρέψει σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους να δραστηριοποιούνται σε επικερδείς τομείς της οικονομίας, κατέχοντας νευραλγικές θέσεις στις εξαγωγές πετρελαίου, τις τράπεζες, τα ορυχεία ή τις εισαγωγές τροφίμων. Ειδικοί εκτιμούν ότι στη Βενεζουέλα, η οποία θεωρείται μια από τις πιο διεφθαρμένες χώρες του κόσμου, ένα μεγάλο μέρος των κερδών από την οικονομία εξαφανίζεται σε τσέπες στρατηγών.

Μαρτίνα Φαρμπάουερ, Νικ Κάιζερ (dpa)

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος