Η ελληνική παρουσία στην Berlinale 2019

Με τη δανέζικη ταινία «Η καλοσύνη των ξένων» (The Kindness of Strangers) της Λόνε Σέρφιγκ ξεκίνησε η 69η Berlinale. Μέχρι τις 17 Φεβρουαρίου θα προβληθούν 400 περίπου ταινίες σε όλα τα παράλληλα τμήματα και πολλές εκατοντάδες στο European Film Market, που είναι μετά τις Κάννες το δεύτερο σε μέγεθος εμπορικό τμήμα ταινιών στον κόσμο. Από τις 23 ταινίες του Διαγωνιστικού, οι 17 ανταγωνίζονται για τη Χρυσή Άρκτο και τις 7 Αργυρές Άρκτους. Η κριτική επιτροπή του φεστιβάλ, με πρόεδρο την ηθοποιό Ζιλιέτ Μπινός, έχει να επιλέξει ανάμεσα σε ταινίες από την Κίνα, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Μογγολία, τη Νορβηγία, την ΠΓΔΜ, την Τουρκία και τη Γερμανία.

Για πολλοστή φορά η Ελλάδα δεν εκπροσωπείται στο Διαγωνιστικό. Σημειώνεται όμως μια ελληνική παρουσία στην παραγωγή και μια στη γλώσσα. Η τουρκική συμμετοχή «Ένα παραμύθι για τρεις αδελφές» (Kız kardeşler) του Εμίν Αλπέρ που διαδραματίζεται σε ένα ορεινό χωριό της Τουρκίας έχει έλληνα συμπαραγωγό (Horsefly Productions του Γιώργου Τσούργιαννη), ενώ στην πολυαναμενόμενη ταινία του Φατίχ Ακίν «Το χρυσό γάντι» (Der goldene Handschuh), για έναν Γερμανό «Τζακ Αντερβγάλτη» στο Αμβούργο της δεκαετίας του '70, εκτός από γερμανικά ακούγονται και ελληνικά. Η επίσημη προβολή της ταινίας αναμένονταν το βράδυ του Σαββάτου, οπότε θα λυθεί και το μυστήριο της γλώσσας. Πάντως στο ομότιτλο μυθιστόρημα του συγγραφέα Χάιντς Στρουνκ, στο οποίο βασίζεται η ταινία, σε κάποιο σημείο γίνεται αναφορά σε Έλληνες γκασταρμπάιτερ που έμεναν στο ίδιο σπίτι με τον δολοφόνο.

Ταινίες για την ελληνική επαρχία

Οι δύο ελληνικές ταινίες που συμμετέχουν σε παράλληλα τμήματα της Berlinale διαδραματίζονται στην επαρχία. Στο Panorama προβάλλεται η ταινία μυθοπλασίας του Σύλλα Τζουμέρκα «Το θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών». Πρόκειται για ένα θρίλερ που εκτυλίσσεται στο Μεσολόγγι, σε μια τοπική αστική κοινωνία, όπου οι ταγοί της ζουν σε πλήρη παρακμή. Ο φόνος προσφέρεται ως εξιλέωση και ευκαιρία απόδρασης. Πρωταγωνίστριες είναι η Αγγελική Παπούλια στο ρόλο μιας διευθύντριας της Αστυνομίας, που έχει χάσει κάθε μέτρο και η Γιούλα Μπούνταλη, η οποία υποδύεται μια εργάτρια που προσπαθεί να ξεφύγει από το κουβάρι των αδιέξοδων.

Με ποια μουσική μεγαλώνουν οι ... ντομάτες καλύτερα, με δημοτική ή με κλασική μουσική; Πρόκειται για ένα υπαρξιακό ερώτημα σε ένα χωριό της Καρδίτσας στο ντοκιμαντέρ της Μαριάννας Οικονόμου «Οταν ο Βάγκνερ συνάντησε τις ντομάτες», το οποίο θα προβληθεί στο παράλληλο τμήμα «Γαστρονομικό Σινεμά» (Culinary Cinema). Στην πολυεπίπεδη ταινία η σκηνοθέτρια παρακολουθεί την προσπάθεια μιας ομάδας ηλικιωμένων αγροτών να σώσουν το χωριό τους από την ερήμωση και να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση. Η απάντησή τους είναι να αναπτύξουν την παραγωγή βιολογικής ντομάτας και να ανοιχτούν στην παγκόσμια αγορά.

Η Berlinale δεν ξεχνά

Τα σαράντα χρόνια του γιορτάζει φέτος το παράλληλο τμήμα Panorama. Μια καλή αφορμή για μια ομολογουμένως επιλεκτική ανασκόπηση. Οι ταινίες που επιλέχθηκαν είναι αντιπροσωπευτικές. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και η ταινία μικρού μήκους «Ο Ζαν Ζενέ είναι νεκρός» (Jean Genet is dead) του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, που προβλήθηκε το 1989. Πρόκειται για μια από τις πρώτες ταινίες παγκοσμίως που έχει ασχοληθεί με το θέμα του AIDS. Έκτοτε ο Κ. Γιάνναρης είναι «μόνιμος» καλεσμένος της Berlinale. Δύο φορές κέρδισε το βραβείο Teddy, το οποίο απονέμεται σε ταινίες με ομοφυλοφιλικά θέματα, ενώ το 2002 συμμετείχε με τον «Δεκαπενταύγουστο» στο Διαγωνιστικό.

Παλιοί «γνώριμοι» του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου είναι και η Ελίνα Ψύκου, όπως και ο Θάνος Αναστόπουλος. Η πρώτη συμμετείχε το 2013 στο παράλληλο τμήμα Forum με την πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους «Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά», ενώ ο δεύτερος δύο φορές στο ίδιο τμήμα το 2008 («Η διόρθωση») και το 2013 («Η κόρη»). Φέτος επιστρέφουν με pitches, δηλαδή με πρώτα γυρίσματα από την επόμενη τους ταινία. Οι δύο Έλληνες σκηνοθέτες και οι παραγωγοί τους είναι προσκεκλημένοι του εμπορικού τμήματος της Berlinale για να παρουσιάσουν τα σχέδια τους. Κατά αυτόν τον τρόπο η Ελ. Ψύκου αναζητεί συμπαραγωγούς για τη νέα της δουλειά «Κληρονομικοί φόβοι και άλλες περιπτώσεις» και ο Θ. Αναστόπουλος για το «Home Away».

ΕΚΟΜΕ και Σαμαράς

Οι ξένοι παραγωγοί βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ) του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης. Την Τρίτη διοργανώνει στο πλαίσιο του European Film Market ειδική εκδήλωση για να παρουσιάσει τις ευκαιρίες που προσφέρει η Ελλάδα σε ξένες παραγωγές – από υποδομές έως οικονομικά κίνητρα.

Για πέμπτη συνεχή χρονιά η Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου Γερμανίας διοργανώνει, στο περιθώριο της Berlinale, την και Εβδομάδα Κριτικής (Woche der Kritik). Σε οκτώ βραδιές προβάλλεται κάθε φορά από μια ταινία και στη συνέχεια ακολουθεί εκτενής συζήτηση με το κοινό. Για πρώτη φορά προβάλλεται και ελληνική ταινία, συγκεκριμένα το «Μαγικό Δέρμα» του Κωνσταντίνου Σαμαρά. Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση των διοργανωτών, η ταινία προσφέρει μια σύγχρονη ματιά στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ονορέ ντε Μπαλζάκ και μια νέα προοπτική στο κινηματογραφικό τοπίο.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο