Η Ελλάδα πλήττεται πρώτη από το εμπάργκο

Η ΕΕ σκληραίνει τη στάση της. Από χθες έχει επιβληθεί εμπάργκο στις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου. Οι Ευρωπαίοι θα επιτρέψουν και πάλι τις εισαγωγές, όταν η Τεχεράνη επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων προκειμένου να διεξαχθούν σοβαρές συνομιλίες αναφορικά με το πυρηνικό της πρόγραμμα. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ κατηγορούν το Ιράν για ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Η Τεχεράνη, ως γνωστόν, αντικρούει τις κατηγορίες προβάλλοντας το επιχείρημα της ειρηνικής χρήσης της πυρηνικής ενέργειας.

Τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από το εμπάργκο όμως έχουν άμεσες συνέπειες και για τις δυο πλευρές γιατί είναι γεγονός ότι οι σχέσεις ΕΕ-Ιράν είναι μια σχέση αλληλεξάρτησης. Το Ιράν είναι η τέταρτη μεγαλύτερη παραγωγός πετρελαίου ενώ η ΕΕ ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής στον κόσμο.

Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα

Μια σύντομη ματιά στα στατιστικά στοιχεία καταδεικνύει ποιόν ζημιώνει περισσότερο το εμπάργκο: το 1/5 των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου καταλήγει στην ΕΕ, ωστόσο η τελευταία εισάγει μόλις το 6 % του πετρελαίου που καταναλώνει από το Ιράν. Η Γερμανία καλύπτει μόλις το 1 % των ενεργειακών της αναγκών με ιρανικό πετρέλαιο.

Διαφορετικά είναι τα πράγματα για την Ελλάδα η οποία «θα έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα» εκτιμά ο Φόλκερ Μπλάντοφ" από τον διεθνή επιστημονικό Σύνδεσμο Μελέτης των Ορίων Παραγωγής Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου (Association for the study of peak oil and gas, ASPO). Και αυτό γιατί το Ιράν ήταν ο τελευταίος προμηθευτής που παρέδιδε αργό πετρέλαιο επί πιστώσει στην Ελλάδα. Στο εξής λοιπόν θα πρέπει να αναζητήσει άλλους προμηθευτές, ωστόσο είναι πιθανό να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις αναγκαίες προκαταβολές. Η Ισπανία και η Ιταλία αντίθετα, που εισήγαγαν επίσης μεγάλες ποσότητες πετρελαίου από το Ιράν, άλλαξαν εγκαίρως προσανατολισμό, όπως επισημαίνει ο ειδικός: «Προμηθεύτηκαν επαρκείς ποσότητες, μεταξύ άλλων από τη Σαουδική Αραβία. Στην υπόλοιπη Ευρώπη υπήρξε μια σχετικά καλή προετοιμασία ενόψει της εφαρμογής του εμπάργκο», το οποίο, σημειωτέον, είχαν αποφασίσει οι υπ. Εξωτερικών της ΕΕ τον περασμένο Ιανουάριο.

Ισχυρό πλήγμα για το Ιράν

Το εμπάργκο συνιστά όμως κατά κύριο λόγο ισχυρό πλήγμα για το ίδιο το Ιράν, όπως σημειώνουν αναλυτές, μεταξύ των οποίων και ο κ. Μπλάντοφ. «Η ιρανική οικονομία εξαρτάται άμεσα από τις εξαγωγές πετρελαίου που αναλογούν στο 30 με 40 % του ΑΕΠ της χώρας. Και όταν λείπει από αυτό το 20 με 30 %, τότε αυτό πονάει».

Το εμπάργκο στο ιρανικό πετρέλαιο είναι μια από τις πολλές κυρώσεις που έχουν επιβάλει ΕΕ και ΗΠΑ. «Το ιρανικό καθεστώς έχει παγιδευτεί», σημειώνει ο ειδικός. «Χρειάζονται επειγόντως έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου. Την ίδια ώρα έχουν αυξηθεί σημαντικά οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων λόγω της υποτίμησης του εγχώριου νομίσματος», αποτέλεσμα των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί.

Ενόψει του ραμαζανιού και με όλο και περισσότερους ιρανούς να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά, η κατάσταση μπορεί να γίνει εκρηκτική για το καθεστώς, εκτιμά ο κ. Μπλάντοφ: «Το 2010 στην Αίγυπτο η εγχώρια κατανάλωση πετρελαίου ήταν μεγαλύτερη από την παραγωγή. Έτσι η χώρα δεν μπορούσε να εξάγει πετρέλαιο. Την ίδια στιγμή ξεκίνησαν οι ταραχές καθώς η κυβέρνηση δεν μπορούσε πλέον να επιδοτεί τρόφιμα και ενέργεια, όπως έκανε παλαιότερα».

«Δημιουργικό πνεύμα»

Και στο παρελθόν όμως η Τεχεράνη έχει επιδείξει «δημιουργικό πνεύμα» για να αποφεύγει τις κυρώσεις. Σύμφωνα με ορισμένα μέσα ενημέρωσης πλοία του κρατικού εμπορικού στόλου είναι νηολογημένο στο Τουβαλού, ένα κράτος του κεντρικού Ειρηνικού. Την ίδια ώρα το Ιράν θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί και έναν πετρελαιαγωγό στην Αίγυπτο για να μεταφέρει το πετρέλαιό της στην Ευρώπη. Σύμφωνα με φήμες που κυκλοφορούν, ιρανικά πετρελαιοφόρα θα μπορούσαν να διοχετεύσουν το πετρέλαιό τους στο νότιο άκρο του πετρελαιαγωγού στην Ερυθρά Θάλασσα προκειμένου να το παραλάβουν άλλα πετρελαιοφόρα στο βόρειο άκρο του και να το μεταφέρουν στις ευρωπαϊκές αγορές. «Μια ενδιαφέρουσα φημολογία στα συμφραζόμενα της αιγυπτο-ιρανικής επαναπροσέγγισης», σχολιάζει ο ειδικός που επισημαίνει ωστόσο ότι ακόμη και μέσα από «παρακαμπτήριους» οι Ιρανοί δεν μπορούν να καλύψουν τις τεράστιες απώλειες που συνεπάγεται το εμπάργκο.

Προσωρινό μέτρο

Από τις αρχές Μαρτίου η τιμή του μαύρου χρυσού έχει υποχωρήσει κατά 30 % λόγω χαμηλής ζήτησης. «Όταν όμως βελτιωθούν οι ρυθμοί ανάπτυξης σε ΗΠΑ και ΕΕ, τότε το Ιράν θα βρίσκεται και πάλι σε πλεονεκτική θέση. Τότε θα χρειαστούμε αυτό το πετρέλαιο. Η τιμή του θα ανέβει. Σε αυτή την περίπτωση θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα αντιδράσει η δύση», λέει ο ειδικός. Μακροπρόθεσμα άλλωστε οι χώρες της Δύσης χρειάζονται το ιρανικό πετρέλαιο ενώ την ίδια ώρα αυξάνονται συνεχώς οι ενεργειακές ανάγκες Κίνας και Ινδίας. Ως εκ τούτου ο ίδιος εκτιμά ότι το εμπάργκο θα είναι ένα προσωρινό μέτρο άσκησης πιέσεων στην Τεχεράνη.


Hendrik Heinze / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος