Η αμφισβήτηση του οικοδομήματος Πούτιν

Πληθώρα δημοσιευμάτων και αναλύσεων κατακλύζουν τον γερμανικό Τύπο, αναφορικά με τη διαμάχη μεταξύ της ομάδας Βάγκνερ και της ρωσικής ηγεσίας. Έχοντας καταλάβει το Ροστόφ και σημαντικές εγκαταστάσεις στο Βορονέζ, τα στρατεύματα του Γεβγκένι Πριγκόζιν διέσχιζαν πριν λίγες ώρες την περιοχή του Λιπέτσκ, περίπου 400 χιλιόμετρα από τη Μόσχα. Ωστόσο, σε πρόσφατο ηχητικό του μήνυμα, ο Πριγκόζιν διέταξε τώρα τα στρατεύματά του να επιστρέψουν στις βάσεις τους, προκειμένου να αποφευχθεί μία αιματοχυσία. Όπως αναφέρεται, έλαβε αυτήν την απόφαση κατόπιν συμφωνίας με τον επικεφαλής της Λευκορωσίας Λουκασένκο.

Τι οδήγησε στην εξέγερση;

Σύμφωνα με την Tagesspiegel «η διαμάχη κλιμακώνεται σε μια από τις σοβαρότερες εσωτερικές κρίσεις της Ρωσίας από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία [...] Πάντως, όπως γράφει η αμερικανική δεξαμενή σκέψης Institute for the Study of War, "η αλλαγή της στρατιωτικής ηγεσίας που πιθανώς επιθυμεί ο Πριγκόζιν είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί". Το ISW θεωρεί ότι το υπόβαθρο της κλιμάκωσης είναι η προσπάθεια του ρωσικού υπουργείου Άμυνας να θέσει τις ρωσικές μισθοφορικές ομάδες υπό τον έλεγχό του, κάτι το οποίο βρίσκει κάθετα αντίθετο τον Πριγκόζιν, δεδομένου ότι μία τέτοια εξέλιξη θα περιόριζε τις εξουσίες και την πολιτική επιρροή του».

Από την πλευρά της η Frankfurter Allgemeine Zeitung χαρακτηρίζει τον Πριγκόζιν ως «μία λύση στα χέρια του Πούτιν, που εξελίχθηκε στο μεγαλύτερό του πρόβλημα». Το γερμανικό μέσο σχολιάζει ότι «από μήνα σε μήνα, οι φιλοδοξίες του Πριγκόζιν μεγεθύνονταν. Για χρόνια, ο επιχειρηματίας παρέμενε στο παρασκήνιο […] όμως από τότε που οι μαχητές του παρουσιάστηκαν ως "σωτήρες της πατρίδας" κατά τον ουκρανικό πόλεμο, η προσέγγιση του ηγέτη τους άλλαξε. Ο Πριγκόζιν επεδίωκε τη δημοσιότητα και παρουσιαζόταν ως κάποιος που μιλάει τη γλώσσα του λαού. Η εισβολή στην Ουκρανία έδωσε στον Πριγκόζιν την ευκαιρία να εδραιώσει τον ρόλο του ως ένας άνθρωπος ικανός να επιλύσει τα προβλήματα του Πούτιν, ο τακτικός στρατός του οποίου αντιμετώπιζε αυξανόμενες δυσκολίες.

[…] Ταυτοχρόνως, όμως, η ομάδα Βάγκνερ παρέμενε εξαρτημένη από το ρωσικό υπ. Άμυνας, με τον Πριγκόζιν να είναι οργισμένος για τα ελάχιστα πυρομαχικά που αποστέλλονταν στην ομάδα του […] Επί μήνες, ο Πριγκόζιν αποκαλούσε ανίκανους και διεφθαρμένους τους ανώτατους στρατιωτικούς αξιωματούχους, ακόμη και προδότες της πατρίδας, παραμένοντας ατιμώρητος […]  Επιπλέον, ο ίδιος δεν δίσταζε να αναφερθεί και στις βαθύτερες αιτίες των προβλημάτων στη χώρα, όπως τη διαφθορά και την απόμακρη ρωσική ελίτ - και κάπως έτσι, ένας άνθρωπος που πλούτισε με κρατικές συμβάσεις, δημιούργησε ένα εμφανώς πολιτικό προφίλ».

Είχε υποστήριξη εκ των έσω ο Πριγκόζιν;

Σχετικά με το εάν ο Πριγκόζιν έλαβε την απόφαση της εξέγερσης μόνος του, η Süddeutsche Zeitung εκτιμά πως «είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τον αρχηγό των μισθοφόρων να ενεργεί μόνος του. Ο Πριγκόζιν, ένας έμπειρος εγκληματίας και σκληρός δολοπλόκος, είχε έρθει πιθανώς σε επαφή με δυσαρεστημένους Ρώσους αξιωματικούς πριν από την έναρξη της εξέγερσης. Πολλοί ανώτεροι ένστολοι της Μόσχας αποδοκίμαζαν την ερασιτεχνική πολεμική πολιτική του Πούτιν, ο οποίος θυσιάζει τον άλλοτε περίφημο ρωσικό στρατό στην Ουκρανία […] Εάν ο Πριγκόζιν έχει υποστηρικτές στην ηγεσία του στρατού, δεν θα πρόκειται για ανταρσία ενός μεμονωμένου στρατιωτικού διοικητή, αλλά για ένα πραγματικό, στρατιωτικό πραξικόπημα».

Από την άλλη πλευρά, η εξόριστη πολιτική επιστήμονας Τατιάνα Στανόβαγια λέει στην FAZ πως είναι πεπεισμένη ότι «ο Πριγκόζιν είναι "καταδικασμένος”, καθώς δεν έχει συμμάχους στις δομές εξουσίας. Κάποιοι θα τον βοηθούσαν εκ μέρους του προέδρου, ενώ άλλοι θα προσπαθούσαν να αξιοποιήσουν τις επιτυχίες της Bάγκνερ. Τώρα όμως, όλοι πρόκειται να καταδικάσουν τον Πριγκόζιν. Ωστόσο, πολλά μέλη της ελίτ κατηγορούν τον Πούτιν που επέτρεψε στην κατάσταση να κλιμακωθεί έτσι. Ως εκ τούτου, όλη αυτή η ιστορία πρόκειται να βλάψει και τον Ρώσο πρόεδρο».

Η κατάσταση ξέφυγε από τον έλεγχο του Πούτιν

Η εφημερίδα της Φρανκφούρτης προσθέτει ότι «μέχρι την ομιλία του το πρωί του Σαββάτου, ο πρόεδρος Πούτιν δεν είχε πάρει ανοιχτά θέση στη διαμάχη μεταξύ του υπουργείου Άμυνας και του Πριγκόζιν, αφήνοντας απλώς τα γεγονότα να εξελίσσονται. Αυτό είναι ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίο ο Πούτιν κυβερνά τη Ρωσία για περισσότερο από δύο δεκαετίες. Πάντα υπήρχαν ανταγωνιστικές φατρίες μέσα και γύρω από το Κρεμλίνο που πολεμούσαν η μία την άλλη μέχρι θανάτου και ο Πούτιν ενεργούσε περισσότερο ως διαιτητής, αφήνοντας πότε τη μία, πότε την άλλη ομάδα να ενεργεί κατά βούληση, αρκεί να παρέμενε προσωπικά πιστή σε εκείνον.

Τώρα, η εξέγερση του Πριγκόζιν είναι πολύ πιο απειλητική για τον Ρώσο πρόεδρο, διότι θέτει υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα του οικοδομήματος στο οποίο βασίζεται η εξουσία του. Η ευκολία με την οποία ο Πριγκόζιν και οι άνδρες του μπόρεσαν να διεισδύσουν στο Ροστόφ και να καταλάβουν σημαντικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις δείχνει πόσο απροετοίμαστο είναι το κράτος του Πούτιν για τέτοιου είδους προκλήσεις».

Αλλαγή ισορροπιών στο ουκρανικό μέτωπο;

Τέλος, όπως επισημαίνει η tagesschau, «η προέλαση της ομάδας Βάγκνερ θα μπορούσε κάλλιστα να επηρεάσει και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αυτό εκτιμά και η Κριστίνα Νάγκελ, ανταποκρίτρια του ARD στη Μόσχα. Εξάλλου, ο Πριγκόζιν είχε δημιουργήσει έναν ιδιωτικό στρατό που ήταν "πραγματικά μεγάλος και ισχυρός" και είχε διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας – όπως, για παράδειγμα, στη μάχη του Μπαχμούτ.

Επιπλέον, η ρωσική κυβέρνηση βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με ένα σημαντικό δίλημμα: Εάν αποσύρει στρατεύματα από την Ουκρανία για να αναλάβει δράση κατά της ομάδας Wagner, θα "ανοίξει ένα κενό στο ουκρανικό μέτωπο" και ενδεχομένως θα επιτρέψει στον ουκρανικό στρατό να προχωρήσει περαιτέρω. Τώρα, η Ρωσία καλείται επιπροσθέτως να επιλύσει και ένα οξύ πολιτικό και στρατιωτικό πρόβλημα στο εσωτερικό».