Η Αλβανία ως χώρα υποδοχής προσφύγων

O Moχάμεντ Μάτβα από τη Συρία δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι κάποια μέρα θα έμενε στην Αλβανία. Ο 29χρονος Σύρος μεγάλωσε λίγο έξω από τη Δαμασκό. Άρχισε να σπουδάζει ψυχολογία στην πατρίδα του, όμως με το που ξέσπασε ο πόλεμος αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του. Στη συνέχεια κατέφυγε στον Λίβανο. Η προσφυγική οδύσσεια όμως του ίδιου και της οικογένειάς του δεν σταμάτησε εκεί.

Ο μεγάλος του αδερφός, Χουσάμ, επιχειρηματίας στο επάγγελμα, είχε αποφασίσει νωρίτερα κάτι τολμηρό, να μείνει στην Αλβανία, η οποία μέχρι πρότινος ήταν απλώς μια χώρα διέλευσης για την πλειοψηφία των προσφύγων. Στο μεταξύ ο ίδιος έλαβε αλβανικό διαβατήριο, ενώ επίσης είχε υποβάλει αίτηση οικογενειακής επανένωση προκειμένου να έρθουν στα Τίρανα οι γονείς και τα αδέρφια του. Και ο μικρός αδερφός του, ο Μοχάμεντ, δουλεύει στο ολοκαίνουργιο εστιατόριο του μεγάλου του αδερφού στα Τίρανα. «Η ζωή μου έχει αλλάξει εντελώς προς μια κατεύθυνση που ποτέ δεν είχα φανταστεί, αλλά είμαι ευχαριστημένος», είπε στη DW ο Mοχάμεντ, ο οποίος ζει ήδη εδώ και δύο χρόνια στην Αλβανία. Αρχικά ήθελε να πάει στη Γερμανία, όπου ζει ένας άλλος ακόμη αδερφός τους. «Όταν όμως είδα ότι και εκεί οι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αποφάσισα να μείνω στην Αλβανία».

Δύο πατρίδες: Συρία και Αλβανία

Στην Αλβανία δυσκολεύεται με τη γλώσσα αλλά όχι και με τους ανθρώπους. «Οι Αλβανοί είναι φιλικοί, πρόθυμοι να βοηθήσουν, όπως συμβαίνει και στη Συρία. Όπως και ο καιρός επίσης είναι παρόμοιος.» Ο Μοχάμεντ δεν είναι ακόμη σίγουρος εάν η Αλβανία θα είναι και ο τελευταίος του σταθμός στο μεγάλο του ταξίδι μακριά από την πατρίδα του. Όμως γνωρίζει καλά ότι δεν θέλει να ανέβει βορειότερα. «Μένω εδώ για την ώρα. Ίσως, αν τελειώσει ο πόλεμος στη Συρία, κάποια μέρα να επιστρέψω εκεί. Το σίγουρο είναι μόνο ότι από δω και πέρα έχω δυο πατρίδες: τη Συρία και την Αλβανία», λέει χαρακτηριστικά. Στο ίδιο εστιατόριο δουλεύει και ο Αλί, ένας εκ των άλλων αδερφών Μάτβα. Πριν δύο χρόνια έφυγε από τη Συρία πρόσφυγας για την Κωνσταντινούπολη, μια εμπειρία που ο ίδιος δεν θα ήθελε να ξαναζήσει.

Τι θέλει όμως να πει στους άλλους πρόσφυγες από τη Συρία που θέλουν να φτάσουν στη Γερμανία; Ότι υπάρχουν κι άλλες «καλές χώρες» για να ζήσουν. «Οι πρόσφυγες και στην Αλβανία μπορούν να ζήσουν καλά», λέει χαρακηριστικά ο Αλί Μάτβα. Για τους τρεις αδερφούς Μάτβα που βρίσκονται ήδη στην Αλβανία τα πράγματα πηγαίνουν πολύ καλά. Ένα ακόμη στοιχείο που λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους είναι η ανεκτικότητα που υπάρχει στη χώρα αυτή έναντι των μουσουλμάνων. «Εδώ οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι ζουν καλά μεταξύ τους, όπως συνέβαινε παλιά και στη Συρία», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αλί Μάτβα.

Εξαίρεση και όχι ο κανόνας

Βέβαια η περίπτωση των αδερφών Μάτβα είναι μάλλον μια εξαίρεση. Η Αλβανία δεν αποτελεί δημοφιλή προορισμό για τους πρόσφυγες. Πρόκειται για μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης, πολλοί πολίτες της εγκαταλείπουν την χώρα για να βρουν εργασία κάπου αλλού, κατά προτίμηση στη Δυτική Ευρώπη. Παρά το ότι φέτος εκατοντάδες πρόσφυγες έφτασαν στα ελληνοαλβανικά σύνορα, μόλις 164 κατέθεσαν αίτηση ασύλου στην Αλβανία. Από την πλευρά της η Άλμα Μέλε, διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου του αλβανικού υπ. Εσωτερικών δήλωσε στη DW ότι η «Αλβανία έχει μια μεγάλη καρδιά για όλους όσους αναζητούν προστασία». Μια πρόσφατη αλλαγή στο σχετικό αλβανικό νομοθετικό πλαίσιο διευκολύνει τη διαδικασία υποδοχής προσφύγων επί αλβανικού εδάφους. «Έρχονται από διαφορετικές κουλτούρες και θρησκεύματα. Για το λόγο αυτό λαμβάνουμε υπόψη όλες αυτές τις ιδιαιτερότητες και ανάγκες τόσο σε ό,τι αφορά την υποδοχή όσο και τον χρόνο αναμονής των προσφύγων». Αξίζει εντούτοις να σημειωθεί ότι πολλοί πρόσφυγες που ζήτησαν άσυλο στην Αλβανία στη συνέχεια έφυγαν προς τη βόρεια Ευρώπη.

Τόσο η Αλβανία όσο και άλλες γειτονικές βαλκανικές χώρες θεωρούνται χώρες τράνζιτ (σ.σ. διέλευσης), αναφέρει ο επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην Αλβανία, Πάμπλο Ζαπάτα. «Οι πρόσφυγες θέλουν να προχωρήσουν προς τη βόρεια Ευρώπη, όπου έχουν συγγενείς, για να βρουν έτσι βοήθεια». Για να επιτύχουν το στόχο αυτό συχνά αναγκάζονται να καταφύγουν σε διακινητές σε Αλβανία και Ελλάδα που «βγάζουν εκατομμύρια» εκμεταλλευόμενοι τη δυσχερή κατάσταση των προσφύγων. Πρόσφατα μάλιστα εντοπίστηκε μια μεγάλη βόρεια ελληνική συμμορία λαθρεμπόρων. Η αλβανική αστυνομία στα νότια της χώρας ανέφερε επίσης τη σύλληψη αρκετών τέτοιων ομάδων τους τελευταίους μήνες. Τα αδέρφια Μάτβα ήταν τυχεροί γιατί δεν χρειάστηκαν να καταφύγουν σε τέτοιες λύσεις. Επέλεξαν να μείνουν στην Αλβανία και δεν το έχουν μετανιώσει, ακόμη κι αν η χώρα αυτή δεν έχει να τους προσφέρει τις παροχές της Γερμανίας.

Λιντίτα Αράπι / Δήμητρα Κυρανούδη