Ζωντανές οι μνήμες 20 χρόνια μετά τον σεισμό

17 Αυγούστου του 1999, λίγο πριν μετά τις 3 τα χαράματα, η γη άρχισε να τρέμει. Για 45 δευτερόλεπτα. Μετά τίποτα δεν θα ήταν όπως πριν. Τα μηχανήματα κατέγραψαν σεισμική δόνηση 7,6 της κλίμακας ρίχτερ με επίκεντρο την Σμύρνη. Αλλά ο σεισμός έγινε αισθητός μέχρι την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη. Αργότερα οι αρχές θα έδιναν τον αριθμό των νεκρών. 18.373 άνθρωποι και σχεδόν 50.000 τραυματίες.

Δραματική νύχτα

Στο καινούργιο τους διαμέρισμα, στην συνοικία Sefaköy βρήκε ο σεισμός την Εμίρ Κινάι με την μητέρα της. Ήταν στον 6ο όροφο. Αργότερα έμαθαν ότι η άδεια ήταν μόνο για πέντε ορόφους. Καταπλακώθηκαν στα ερείπια και περίμεναν βοήθεια. «Όταν κατάλαβα ότι με άκουγαν και άρχισαν να απομακρύνουν τα μπάζα, τους κατεύθυνα. Τους έλεγα, μην χτυπάτε εδώ, γιατί είναι κοντά το κεφάλι μου. Κάντε αυτό και όχι εκείνο». Ήταν μια δραματική νύχτα που έμεινε ανεξίτηλη στη μνήμη των ανθρώπων. Όπως στην οικογένεια της Εβρίμ Κουτλού. Ανήκει σε εκείνες που, εκτός από μικροζημιές, το εξοχικό τους έμεινε όρθιο.

Το βράδυ εκείνο με το αυτοκίνητο μετακινήθηκε έξω από την Κωνσταντινούπολη, στο σπίτι του θείου της. «Περάσαμε μέσα από συνοικίες και είδαμε τα κατεστραμμένα σπίτια, τις πραγματικές διαστάσεις του σεισμού. Μέχρι σήμερα μου σηκώνεται η τρίχα. Είδα ανθρώπους που ούρλιαζαν και με τα χέρια τους προσπαθούσαν να ξεθάψουν τους δικούς τους. Περνώντας σκέφτηκα αν όλα αυτά είναι αληθινά. Τι θα έπρεπε να κάνουμε;». Ανάμεσα στα μοιρολόγια ακούγονταν κραυγές, λυγμοί, ήχος από τσάπες, όλα σε ένα βασανιστικό μείγμα. Επί ώρες η Εβρίμ μαζί με άλλους εθελοντές αναζητούσαν τη ζωή κάτω από τα ερείπια.

«Η Αγιά Σοφιά άντεξε 1500 χρόνια»

«Το παράξενο ήταν ότι ήταν αργά, σχεδόν μεσημέρι, κι ακόμη δεν είχε έρθει κρατική βοήθεια» θυμάται. «Ακόμη και από την Ελλάδα ήρθαν διασώστες. Ο κόσμος έλεγε ότι οι δικοί μας άνθρωποι άργησαν, αλλά οι Έλληνες ήταν εκεί». 20 χρόνια αργότερα ο κίνδυνος νέου σεισμού είναι υπαρκτός. Επιστήμονες διαπιστώνουν ότι η ευρασιατική πλάκα κι η αραβική κινούνται η μια προς την άλλη, δημιουργώντας μεγάλες πιέσεις. Που σημαίνει ότι τίποτα δεν αποκλείει ένα νέο σεισμό μέχρι και 7,5 της κλίμακας Ρίχτερ. Η οικοδομική νομοθεσία δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα από τότε, αν και τα υλικά που χρησιμοποιούνται τώρα είναι καλύτερα.

Όμως τα παλιά κτήρια προκαλούν ανησυχία. 500.000 από αυτά είναι ετοιμόρροπα. Αλλά για να αλλάξει η πόλη χρειάζονται 30 με 40 χρόνια. Ο ιστορικός Ορχάν Έσεν εμπιστεύεται ένα οικοδόμημα περισσότερα από νεόδμητα και λέει ότι αν είχε την επιλογή, εκεί θα πήγαινε να σωθεί στον επόμενο σεισμό: στην Αγιά Σοφιά. Στα 1500 χρόνια άντεξε 12 σεισμούς ισχυρότερους από 7 της κλίμακας Ρίχτερ. «Η Αγιά Σοφιά είναι το πιο ασφαλές οικοδόμημα της πόλης», λέει.

Μάριον Σέντκερ Μπουτκεράιτ / swr

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου