Ευκαιρία για ειρήνη στη Λιβύη

Για τις 24 Δεκεμβρίου έχουν προκηρυχθεί νέες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στη Λιβύη. Την Παρασκευή η διεθνής κοινότητα συναντάται στο Παρίσι, για να δώσει «την τελευταία εκείνη στήριξη, που κρίνεται απαραίτητη» ενόψει εκλογών, όπως έλεγε προ ημερών ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν Υβ Λεντριάν. Η συνάντηση γίνεται με νέα σύνθεση, που αντανακλά κάποιες μεταβολές στους συσχετισμούς δυνάμεων: για πρώτη φορά συμμετέχουν σε διεθνή διάσκεψη για τη Λιβύη η Ελλάδα και η Κύπρος, ενώ δεν συμμετέχει η Τουρκία, η οποία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία. Σύμφωνα πάντως με άλλες πληροφορίες η Τουρκία επέλεξε την τελευταία στιγμή να μην απουσιάσει και θα εκπροσωπηθεί σε χαμηλότερο επίπεδο, δια του υφυπουργού Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ. Προηγουμένως είχε γίνει γνωστό ότι και η Αλγερία υποβάθμισε τη συμμετοχή της, ανακοινώνοντας, την Τετάρτη ότι δεν παρίσταται ο πρόεδρος της χώρας Αμπντελμαντζίντ Τεμπούν, αλλά ο υπουργός Εξωτερικών Ραμντάν Λαμάρα. Είχαν προηγηθεί διπλωματικές τριβές μεταξύ Γαλλίας και Αλγερίας με αφορμή σχόλια του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για την εποχή της αποικιοκρατίας. 

Σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Τρίπολη ο Λεντριάν είχε τονίσει ότι η διάσκεψη των Παρισίων είναι κρίσιμη για να τερματιστούν οι «έξωθεν παρεμβάσεις» στη Λιβύη και να αποχωρήσουν τα ξένα στρατεύματα, αλλά και οι ξένοι μισθοφόροι. Μπορεί η Γαλλία να επιτύχει σε ρόλο διαμεσολαβητή σε μία κρίσιμη συγκυρία για τις εξελίξεις στη Λιβύη; «Ναι μεν, αλλά…» υποστηρίζει η Ασμά Καλίφα, πολιτική επιστήμων και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Διεθνών και Περιφερειακών Σπουδών Λάιμπνιτς (GIGA) με έδρα το Αμβούργο. «Νομίζω ότι το Παρίσι έχει τη δική του ατζέντα και ακολουθεί τα δικά του συμφέροντα ενόψει των εκλογών του Δεκεμβρίου» λέει η Ασμά Καλίφα. «Αυτό μάλλον δεν προσδίδει αξιοπιστία στον ρόλο του ειλικρινούς διαμεσολαβητή που επιδιώκει. Από κει και πέρα, είναι βέβαια αδιαμφισβήτητο ότι η Γαλλία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής για την Αφρική».

Στο πλευρό του Χαφτάρ η Γαλλία

Από την αρχή της ένοπλης σύγκρουσης στη Λιβύη η Γαλλία είχε ταχθεί ανοιχτά υπέρ του στρατηγού Χαφτάρ, τον οποίο στήριζαν επίσης η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά και η Ρωσία. Για το Παρίσι ο Χαφτάρ ήταν ένας ιδανικός σύμμαχος στον αγώνα κατά της ισλαμιστικής τρομοκρατίας, όχι μόνο στην ίδια τη Λιβύη, αλλά και στη ζώνη του Σαχέλ, στην υποσαχάρια Αφρική. (Ως πρώην αποικιοκρατική δύναμη η Γαλλία κυριαρχούσε στη ζώνη του Σαχέλ, αλλά το καλοκαίρι του 2022 αναμένεται να τερματίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των ισλαμιστικών οργανώσεων στην περιοχή). Επιπλέον, ο Χαφτάρ θα μπορούσε να ανταποκριθεί σε ένα μελλοντικό γαλλικό αίτημα για αξιοποίηση των κοιτασμάτων πετρελαίου στις ανατολικές επαρχίες της Λιβύης.

Πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες στη Λιβύη έδειξε και η αιφνιδιαστική απομάκρυνση της υπουργού Εξωτερικών Νάιλα Αλ Μανγκούς, η οποία κατηγορείται για «διοικητικές παραβάσεις». Λεπτομέρειες δεν έχουν γίνει γνωστές. Για την αναλύτρια Ασμά Καλίφα όλα αυτά δείχνουν ότι «βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πόλεμος συμφερόντων ανάμεσα σε μεμονωμένα άτομα ή και οργανωμένες ομάδες με στόχο να διασφαλίσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιρροή, αλλά και να αποδυναμώσουν πιθανούς αντιπάλους. Το ζητούμενο, σε πρώτη φάση, είναι να λάβουν θέση ενόψει των εκλογών του Δεκεμβρίου». Προβληματισμό προκαλούν τα σενάρια για πιθανή συμμετοχή στις εκλογές και του σημερινού, μεταβατικού πρωθυπουργού της Λιβύης Αμπντουλάχ Χαμίντ Ντμπέιμπα, ο οποίος υποστηρίζει τη διαμφισβητούμενη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για την ΑΟΖ. «Στις εκλογές δεν προβλέπεται συμμετοχή ενός υπηρεσιακού πρωθυπουργού», λέει η Ασμά Καλίφα. «Μία τέτοια εξέλιξη θα παραβίαζε τα συμπεφωνημένα».

«Αποχή» από τη Γερμανία στο ΝΑΤΟ

Στο προεδρείο της διεθνούς διάσκεψης για τη Λιβύη θα βρεθεί και η απερχόμενη καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. Παλαιότερα και η Γερμανία είχε συγκαλέσει διάσκεψη κορυφής για τη Λιβύη, ενώ στις αρχές Οκτωβρίου η Άνγκελα Μέρκελ υποδέχθηκε στο Βερολίνο τον μεταβατικό πρόεδρο της χώρας Μωχάμεντ Μίνφι, επισημαίνοντας τη σημασία των επικείμενων εκλογών, αλλά και της αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων από τη Λιβύη.

Σε πρόσφατες δηλώσεις η απερχόμενη καγκελάριος υπενθύμισε ότι από την αρχή είχε εκφράσει επιφυλάξεις για έξωθεν επεμβάσεις στη Λιβύη. «Όταν έγινε η ψηφοφορία για τη στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ η Γερμανία είχε δηλώσει αποχή», ανέφερε η Άνγκελα Μέρκελ. «Δέχθηκα έντονη κριτική γι αυτό την εποχή εκείνη. Αλλά ανησυχούσα γι αυτό που θα ερχόταν μετά τον Καντάφι, πίστευα ότι δεν θα ήταν καλύτερο και πράγματι φαίνεται ότι η διεθνής κοινότητα βρίσκεται μπροστά σε ένα τεράστιο πρόβλημα. Τις συνέπειες υφίστανται τώρα οι γειτονικές χώρες, ιδιαίτερα εκείνες στα νότια της Λιβύης. Κυκλοφορούν παντού όπλα και παραστρατιωτικές ομάδες και είναι εμφανής μία τάση αποσταθεροποίησης».

Κέρστεν Κνιπ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου