«Επτά χώρες σε πέντε χρόνια»

Δυόμισι χρόνια μετά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ η χώρα βυθίζεται στο χάος. Τζιχαντιστές της πιο επικίνδυνης ισλαμιστικής οργάνωσης «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας» συνεχίζουν την επέλασή τους, έχουν καταλάβει το 10% της ιρακινής επικράτειας ξεκινώντας από τη Μοσούλη και βρίσκονται μερικές δεκάδες χιλιόμετρα έξω από τη Βαγδάτη. Εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι έχουν τραπεί σε φυγή και η οργάνωση προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Human Rights Watch κάνει λόγο για μαζικές εκτελέσεις, για βασανιστήρια και βομβιστικές επιθέσεις σε βάρος των αμάχων.

Αμηχανία και επικρίσεις

Η ιρακινή κυβέρνηση βρίσκεται σε κατάσταση σοκ και ζητά βοήθεια από τις ΗΠΑ. Αλλά στην Ουάσιγκτον επικρατεί αμηχανία. Αν και ο πρόεδρος Ομπάμα έκανε λόγο για κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και άφησε όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, δεν πέρασαν μερικά λεπτά και ο Λευκός Οίκος σε ανακοίνωσή του απέκλεισε τη ενεργοποίηση χερσαίων δυνάμεων. Ο αμερικανός πρόεδρος γνωρίζει ότι δεν μπορεί να εξαγνίσει τις παλιές αμαρτίες του προκατόχου του με νέα εισβολή του αμερικανικού στρατού. Οι αντίπαλοί του τον επικρίνουν, ωστόσο, καταλογίζοντάς του ευθύνες για το ιρακινό χάος. «Η έλλειψη στρατηγικής στη Μ. Ανατολή έχει μοιραίες συνέπειες για το Ιράκ και τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή», δήλωσε ο ρεπουμπλικάνος Τζο Μπένερ, πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων. Από την πλευρά του ο ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Τζον ΜακΚέιν κάλεσε σε παραίτηση ολόκληρη την ομάδα συμβούλων του Ομπάμα για την εθνική ασφάλεια για «κολοσσιαία λάθη στην αμερικανική πολιτική ασφάλειας».

«Ακόμη χειρότερα»

Η κριτική είναι σωστή, αλλά τα αίτια ανάγονται σε άλλες εποχές και σε άλλες αιτίες. Σε μια χώρα τόσο νευραλγική, όπως είναι το Ιράκ, που διαθέτει τις μεγαλύτερες πετρελαιοπηγές του κόσμου, τα αμερικανικά συμφέροντα είναι τεράστια και απόδειξη γι' αυτό η μαζική εισβολή αμερικανικών εταιρειών μετά την πτώση του καθεστώτος Σαντάμ. Ο στρατηγός ε.α. Γουέσλι Κλαρκ, πρώην αρχηγός του αμερικανικού στρατού, βλέπει εκεί ακριβώς την αιτία του «κακού», που περιγράφει στην αυτοβιογραφία του. Λίγο μετά τις βομβιστικές επιθέσεις το Σεπτέμβρη του 2001 ο Κλαρκ ήταν στο Πεντάγωνο, όταν του τηλεφώνησε ένας εργαζόμενος για να του ανακοινώσει ότι οι ΗΠΑ θα επιτίθεντο στο Ιράκ χωρίς να το αιτιολογήσει. Όταν μετά από εβδομάδες τον ξανασυναντά και τον ρωτά αν παραμένει το σχέδιο, του απαντά: «ακόμη χειρότερα». Και του παρουσιάζει ένα μυστικό μνημόνιο του Πενταγώνου. «Μέσα σε πέντε χρόνια θα καταστρέψουμε επτά χώρες».

Πρόσχημα οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου

Το μνημόνιο έκανε αναφορά στο Ιράκ, στη Συρία, στο Λίβανο, στη Λιβύη, στη Σομαλία, στο Σουδάν και στο Ιράν, με αυτή ακριβώς της σειρά. «Η χώρα μας ήταν στα χέρια ανθρώπων, όπως ο Πολ Βόλφοβτς, Ντικ Τσένι, Ντόναλντ Ράμσφελντ και άλλων, που ήθελαν να αποσταθεροποιήσουν χώρες της Μέσης και Εγγύς Ανατολής, να τις οδηγήσουν στο χάος και να τις θέσουν υπό τον έλεγχό τους», συνοψίζει σήμερα ο 69χρονος στρατηγός και βετεράνος του πολέμου στο Βιετνάμ. Ο στόχος με το χάος επετεύχθη, όχι όμως και με τον έλεγχο. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Κλαρκ δεν είναι ο μόνος που εκφράζει αυτήν την άποψη. Στη διαδικτυακή σελίδα της πολιτικής οργάνωσης Μotherjones γίνεται λόγος για την προεκλογική εμφάνιση του γερουσιαστή Ραντ Πολ από το υπερσυντηρητικό κίνημα Tea Party των Ρεπουμπλικάνων που εξηγούσε πώς το διπλό τρομοκρατικό χτύπημα στους δίδυμους πύργος αποτέλεσε το πρόσχημα για την εισβολή στο Ιράκ καθώς και ποιος ωφελήθηκε από αυτό.

Δις δολάρια για την Halliburton

Ποιος; Η πετρελαϊκή εταιρεία Halliburton, στην οποία μέχρι το 2000 γενικός διευθυντής ήταν ο πρώην αντιπρόεδρος Ντικ Τσένι. Σύμφωνα με τον Ραν Πολ αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου πήρε συμβόλαιο ύψους δις δολαρίων χωρίς προκήρυξη διαγωνισμού. Ακριβή στοιχεία δεν υπάρχουν, αλλά το 2013 οι Financial Times επιχείρησαν να συνοψίσουν ότι έχει μαθευτεί. Συνολικά έρευσε σε ιδιωτικές επιχειρήσεις τουλάχιστον 138 δις δολάρια, χρήματα φορολογουμένων για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, υπηρεσιών ασφαλείας ή υλικού για τον πόλεμο στο Ιράκ. Μεγαλύτερος αποδέκτης των χρημάτων ήταν η εταιρία Halliburton με 39 δις δολ. Υπάρχουν κι άλλοι αριθμοί. 4488 αμερικανοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους. Το 70% των 190.000 νεκρών ήταν από τον άμαχο πληθυσμό, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Brown στο Rhode Island. Το συνολικό κόστος συμπεριλαμβανομένων της ανοικοδόμησης και της θεραπείας των αμερικανών στρατιωτών ανέρχονται σύμφωνα με την ίδια μελέτη στα 2,2 τρις δολάρια, πολύ πάνω από τα 60 δις που υπολόγιζαν οι αισιόδοξοι κατά την έναρξη του πολέμου.

Μόνο το πρελούδιο

Μετά από όλα αυτά η Ουάσιγκτον βλέπει με ζήλεια προς την κατεύθυνση της Ρωσίας. Η προσάρτηση της Κριμαίας από του Ρώσους, σε σύγκριση με το Αφγανιστάν ή το Ιράκ, ήταν υποδειγματική και πολύ καλά οργανωμένη. Βέβαια και η Ρωσία απειλείται από ισλαμιστική βία και πλήρωσε μεγάλο φόρο αίματος στο Αφγανιστάν πολεμώντας τους Ταλιμπάν, που εξόπλιζαν τότε οι Αμερικανοί με όπλα τελευταίας τεχνολογίας. Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε ανησυχητικές τις εξελίξεις. «Δεν θα χαρούμε, εάν η περιπέτεια που λέγεται Ιράκ τελειώσει αρνητικά για τους Αμερικανούς και τους Βρετανούς», είπε χαρακτηριστικά. Οι ανησυχίες του είναι απόλυτα κατανοητές. Το Ιράκ θα μπορούσε να είναι το πρελούδιο αυτού που περιμένει τον υπόλοιπο κόσμο, όταν οι Αμερικανοί αποσυρθούν και από το Αφγανιστάν. Τότε η Ρωσία θα ερχόταν και πάλι στην πρώτη θέση του μετώπου.

Ειρήνη Αναστασοπούλου / Habdelsblatt
Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη