«Επαναστάσεις» στο Φεστιβάλ Μπετόβεν 2016

Το μότο «Επαναστάσεις» επέλεξε για το φετινό Φεστιβάλ Μπετόβεν (9/9-9/10) η καλλιτεχνική διευθύντρια Νίκη Βάγκνερ. Σε συνέντευξή της στην DW, η δισέγγονη του συνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ, παραδέχεται ότι τον όρο καταχράστηκαν το τελευταίο οι ακροδεξιοί. «Παραδοσιακά ωστόσο οι επαναστάσεις προέρχονται από τα “αριστερά“, από τον λαό, από τη βάση και όχι από πραξικοπηματίες, στρατιωτικές ελίτ ή πρωτόγονους θρησκευτικούς ακτιβιστές», εξηγεί η Νίκη Βάγκνερ: «Για να αποφύγουμε παρεξηγήσεις αποφάσισα να αντικαταστήσω το κόκκινο χρώμα, που παραπέμπει στην επανάσταση, με το πράσινο της ελπίδας και να το συνδυάσω με το διάσημο πίνακα Liberté του Ντελακρουά, που δείχνει την ελευθερία να οδηγεί το λαό».

Για την Νίκη Βάγκνερ, η οποία ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Μπετόβεν το 2014, υπάρχουν δύο ειδών επαναστάσεις: οι κοινωνικές και οι καλλιτεχνικές. «Συχνά οι επαναστάσεις γίνονται ταυτόχρονα, αλλά όχι πάντα, λέει η Νίκη Βάγκνερ. Στο φετινό φεστιβάλ θα παρουσιάσουμε έργα που συγκλόνισαν στην εποχή τους τα θεμέλια της μουσικής, όπως είναι η 3η Συμφωνία («Ηρωική») του Μπετόβεν ή έργα του Ιταλού Λουίτζι Νόνο ή του γάλλου Κλοντ Ντεμπισί. Στη μουσική διαπιστώνουμε πλήθος επιρροών από κοινωνικές επαναστάσεις, όπως της γαλλικής του 1789 με τα ιδανικά «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα», η οποία επηρέασε καθοριστικά το έργο του Μπετόβεν. Παράλληλα θα παρουσιάσουμε στο φεστιβάλ και σημαντικά έργα της περιόδου αυτής όπως την “Λειτουργία της Στέψης“ του Ετιέν-Νικολά Μεΐλ, αλλά και πολλές διαφορετικές εκδοχές και προσεγγίσεις της “Ηρωικής“ Συμφωνίας του Λούτβιχ βαν Μπέτοβεν. Επίσης θα ανεβάσουμε την “Καντάτα για τα 20 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης“ του ρώσου συνθέτη Σεργκέι Προκόφιεφ. Παράλληλα έχουμε προγραμματίσει εκδηλώσεις χορού αφιερωμένες στις επαναστατικές ιδέες στις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του ΄60, οι οποίες διαμόρφωσαν τον σύγχρονο χορό, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα».

60 εκδηλώσεις μουσικής, χορού ακόμα και τζαζ

Από το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Μπετόβεν είναι εμφανές ότι η Νίκη Βάγκνερ επιδιώκει να αναδείξει το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο των μουσικών έργων που θα παρουσιαστεί σε κάθε μια από τις σχεδόν 60 εκδηλώσεις της διοργάνωσης. Όπως εξηγεί χαρακτηριστικά η καλλιτεχνική διευθύντρια τα μουσικά έργα δεν δημιουργήθηκαν σε “κενό αέρος“, αλλά αντίθετα είναι τις περισσότερες φορές «συνδεδεμένα με τα κοινωνικά και ιστορικά γεγονότα της εποχής τους. Κάθε έργο τέχνης ωστόσο έχει τη δική του οντότητα, τη δική του ισχύ και επιρροή», λέει η Νίκη Βάγκνερ.

Στο Φεστιβάλ Μπετόβεν δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην 3η Συμφωνία του Μπετόβεν, που θεωρείται σημείο καμπής στην κλασική μουσική. «Η 3η είναι το έργο που σηματοδοτεί το ξεκίνημα μιας νέα εποχής, δεν έχει σχέση με τις δύο προηγούμενες συμφωνίες του γερμανού συνθέτη. Παραπέμπει με τον πλέον σαφή τρόπο στην γαλλική επανάσταση με το “Πένθιμο Εμβατήριο“ που είναι αφιερωμένα στους ήρωες και τα θύματα της εξέγερσης. Εκτός αυτού ο Ναπολέοντας, στον οποίο αρχικά ο Μπετόβεν είχε αφιερώσει τη συμφωνία, υπήρξε προσωπικότητα με την οποία ο Μπετόβεν ταυτίζονταν κατά κάποιο τρόπο. Ναπολέων, ο μεγάλος πολιτικός, Μπετόβεν, ο μεγάλος συνθέτης», καταλήγει η Νίκη Βάγκνερ.

Ρίχαρντ Φάλκερ / Στέφανος Γεωργακόπουλος