Ελπίδα και αγωνία ενόψει της ένταξης

Η χώρα και οι πολίτες της περιμένουν την ένταξη με ανάμεικτα συναισθήματα. Ο Μάρκο Γκρέκοβιτς, ιδρυτής του κινήματος πολιτών Za Grad (Για την πόλη), περιγράφει το κλίμα που επικρατεί ως εξής: «Πολλοί είναι απαθείς και απολιτικοποιημένοι. Στις εκλογές ψηφίζουν πάντα εναντίον και όχι υπέρ κάποιου. Θέλουν να ψηφίσουν κάτι καινούριο, αλλά δεν έχουν πραγματική επιλογή. Οι πολιτικοί μας είναι οι ίδιοι που βρίσκονται στην εξουσία και πριν από 20 χρόνια. Χρειάζεται πραγματικά μια αλλαγή γενιάς».

Με το κόμμα του ο Μ. Γκρέκοβιτς θέλει να ευαισθητοποιήσει και κυρίως να κινητοποιήσει τους συμπολίτες του. Στην ιστοσελίδα του κόμματος οι χρήστες μπορούν να καταθέτουν συγκεκριμένες προτάσεις. Στη συνέχεια γίνεται ηλεκτρονική ψηφοφορία για την ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων, για παράδειγμα, για τον καθαρισμό ενός πάρκου. Οι πιο δραστήριοι χρήστες και όσοι ξεχωρίσουν με τις προτάσεις τους, θα μπορούν να μπουν στη λίστα και να είναι υποψήφιοι του κόμματος στις εκλογές.

Παραμονή ή φυγή;

Το μοντέλο αυτό της συμμετοχικής δημοκρατίας είναι μοναδικό στην περιοχή, σύμφωνα με τον ίδιο. Ο Μ. Γκρέκοβιτς σπούδασε στη Νορβηγία, τη Σουηδία και την Αγγλία. Mπορούσε να βρει δουλειά παντού, ωστόσο ο ίδιος προτίμησε να επιστρέψει στην πατρίδα του πριν δύο χρόνια, στο αποκορύφωμα της κρίσης. «Δεν έχει νόημα να εγκαταλείπεις τη χώρα σου όταν αυτή καταρρέει αργά, αλλά σταθερά. Θα πρέπει όλοι να επιστρέψουμε και να προσπαθήσουμε για την πατρίδα μας. Είναι δύσκολο, αλλά είναι υποχρέωσή μας».

Εντούτοις, στο κόμμα του δεν έχουν όλοι την ίδια άποψη. Η Μαρίγια, για παράδειγμα, ψάχνει εδώ και έξι μήνες δουλειά. Στην παρούσα φάση προετοιμάζει τα χαρτιά της για να φύγει στο εξωτερικό: «Πολλοί συνήθισαν την εδώ κατάσταση. Εγώ προσωπικά όμως βλέπω την ένταξη στην ΕΕ ως ευκαιρία για να βρω δουλειά στο εξωτερικό».

Το ερώτημα της παραμονής στην πατρίδα ή της αναζήτησης δουλειάς στο εξωτερικό απασχολεί σήμερα ολοένα και περισσότερους Κροάτες. Με την ανεργία των νέων να ξεπερνά το 40 % και μετά την ένταξη της χώρας στην ΕΕ, η ζυγαριά για πολλούς φαίνεται πως θα γείρει υπέρ της Δύσης.

Απροετοίμαστη η αγροτική βιομηχανία

Η ένταξη της Κροατίας στην ΕΕ βρίσκει πάντως απροετοίμαστη την αγροτική βιομηχανία της χώρας. Από την 1η Ιουλίου θα παύσουν να ισχύουν για τις χώρες των Βαλκανίων τα εμπορικά πλεονεκτήματα που απορρέουν από τη λεγόμενη Συνθήκη Ελεύθερου Εμπορίου της Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA). Μέχρι σήμερα η Κροατία εξήγε μεγάλο μέρος των αγροτικών της προϊόντων σε γειτονικές χώρες.

Μετά την ένταξη όμως θα επιβληθούν δασμοί. Πολλές αγροτικές επιχειρήσεις έχουν μεταφέρει ήδη μέρος της παραγωγής τους στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη με αποτέλεσμα να έχουν χαθεί θέσεις εργασίας αλλά και να μειώνονται τα έσοδα του κράτους. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί ότι από την 1η Ιουλίου θα ανοίξει η κροατική αγορά για προϊόντα από τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ με αποτέλεσμα να υποστεί ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα η εγχώρια παραγωγή.

Σε κρίση και ο ναυπηγικός κλάδος

Και για τον κλάδο της ναυπηγικής όμως τα μηνύματα είναι κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά. Για πολλά χρόνια το κράτος επιδοτούσε τα ναυπηγεία της χώρας προκειμένου να μην βάλουν λουκέτο και χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Στο πλαίσιο της συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ όμως, τα ναυπηγεία έπρεπε να επιστρέψουν τα χρήματα. Ο μοναδικός τρόπος για να το επιτύχουν αυτό ήταν να βρουν επενδυτές και να ακολουθήσουν ιδιωτικοποιήσεις.

Άμεση συνέπεια ήταν η απόλυση χιλιάδων εργαζομένων αλλά και το κλείσιμο μονάδων παραγωγής. Έτσι για πολλούς η ΕΕ έγινε συνώνυμο του κακού, όπως λέει Σινίσα Όστογιτς από τον Σύνδεσμο Κροατικών Ναυπηγείων: «Αφενός φάνηκε σαν η ΕΕ να ήθελε να μας επιβάλει κάτι, αφετέρου όμως είναι ίσως η μοναδική δυνατότητα για να γίνει και πάλι ο ναυπηγικός μας κλάδος λειτουργικός και ανταγωνιστικός. Κανονικά έπρεπε εμείς οι ίδιοι να είχαμε καταλάβει ότι δεν μπορούσε να προχωρήσει η κατάσταση με τις κρατικές επιδοτήσεις».

Τα περισσότερα μεγάλα ναυπηγεία βρίσκονται ήδη σε φάση ιδιωτικοποίησης. Ξένοι επενδυτές δεν βρέθηκαν και έτσι το μόνο παρήγορο είναι ότι ο παραδοσιακός αυτός κλάδος παρέμεινε σε κροατικά χέρια.


Rayna Breuer / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής