Ελληνοτουρκική επιτυχία το νέο εμβόλιο κορωνοϊού

Τη Δευτέρα το πρωί οι φαρμακοβιομηχανίες BioNTech και Pfizer ανακοίνωσαν ότι παρασκεύασαν εμβόλιο κορωνοϊού που είναι περισσότερο από 90% αποτελεσματικό στην πρόληψη του κορωνοϊού. Τη Δευτέρα το βράδυ ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ παραπονέθηκε σε μήνυμά του στο Twitter για την ημερομηνία που ανακοινώθηκαν τα θετικά αποτελέσματα. «Όπως έχω πει από καιρό, η Pfizer και άλλοι θα ανακοινώσουν το εμβόλιο μετά της εκλογές, γιατί δεν είχαν το θάρρος να το κάνουν νωρίτερα», έγραψε ο Ντόναλντ Τραμπ, καταλογίζοντας στις δύο εταιρείες σύμπραξη με το Δημοκρατικό Κόμμα προκειμένου να χάσει τις εκλογές. Η στιγμή της ανακοίνωσης δεν έχει καμία σχέση με πολιτική, αντέτεινε ο διευθύνων σύμβουλος και εκτελεστικός πρόεδρος της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά. «Η ημερομηνία των εκλογών είναι για εμάς ένα επίπλαστο χρονοδιάγραμμα», δήλωσε στο CNN. «Ανακοινώσαμε τα αποτελέσματα όταν ενημερωθήκαμε για αυτά», τόνισε. Ο ίδιος έμαθε τα ευχάριστα νέα την Κυριακή το απόγευμα. 

Ο Άλμπερτ από τη Θεσσαλονίκη

Τα αγγλικά του επικεφαλής της Pfizer είναι άπταιστα, η προφορά όμως ελληνική - όχι τυχαία. Ο Άλμπερτ Μπουρλά γεννιέται το 1961 στη Θεσσαλονίκη. Οι γονείς του είναι Σεφαραδίτες. Ο πατέρας του ήταν  ποτοποιός στα Λαδάδικα και κατάγονταν από οικογένεια που κατάφερε να φύγει στην περίοδο της Κατοχής από την Ελλάδα, επειδή είχε την ισπανική υπηκοότητα. Η μητέρα του δεν είχε αυτή την τύχη, κατάφερε όμως να επιζήσει τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στη Θεσσαλονίκη ο Αλμπέρτ Μπουρλά μετά το σχολείο σπουδάζει κτηνιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, γράφει το διδακτορικό του και στη συνέχεια υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία. Κατόπιν επιστρέφει στο πανεπιστήμιο. 

Κάπου εκεί επενέβη η Pfizer. Είναι το 1993, ο Ά. Μπουρλά είναι 32 ετών και με τη γυναίκα του μετακομίζουν στην Αθήνα, όπου αναλαμβάνει τεχνικός διευθυντής του τμήματος Υγεία των Ζώων της εταιρείας. Οι ικανότητές του ως μάνατζερ γίνονται αντιληπτές. Στα 34του φεύγει από την Ελλάδα. Ακολουθεί μια Οδύσσεια που τον οδηγεί από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι στην ιεραρχία της εταιρείας σε επτά διαφορετικές πόλεις και τέσσερεις διαφορετικές χώρες στην Ευρώπη, την Ασία, την Αφρική και η οποία καταλήγει στην έδρα της Pfizer στη Νέα Υόρκη. Τον Οκτώβριο 2018 ο Άλμπερτ Μπουρλά γίνεται διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας και τον Ιανουάριο 2020 αναλαμβάνει την πρόσθετη θέση του εκτελεστικού πρόεδρου της δεύτερης μεγαλύτερης φαρμακοβιομηχανίας του κόσμου μετά την ελβετική Roche. 

Ακεραιότητα της επιστήμης

Το αργότερο τον Ιανουάριο οι ειδήμονες ανά τον κόσμο γνωρίζουν ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται στα πρόθυρα ενός υγειονομικού τσουνάμι. Στα μέσα του μηνός ξεκινούν στη BioNTech, στο Μάιντς της Γερμανίας, το ερευνητικό πρόγραμμα «Lightspeed» - «Ταχύτητα Φωτός». Το ζητούμενο είναι ούτε λίγο ούτε πολύ η ανάπτυξη σε χρόνο ρεκόρ ενός εμβολίου κατά του κορωνοϊού. Από την ίδρυσή της το 2008 μέχρί τότε η BioNTech δραστηριοποιούνταν στον τομέα της ανοσοθεραπείας κατά του καρκίνου. Το βάρος της ανάπτυξης ενός εμβολίου κατά του κορωνοϊού και στη συνέχεια η παραγωγή του σε μεγάλη κλίμακα δεν ήταν δυνατό να το σηκώσει μόνη της μια εταιρεία με 1.300 άτομα προσωπικό. Το Μάρτιο η BioNTech ανακοινώνει τη συνεργασία με τον κινεζικό όμιλο Fosun και λίγο αργότερα με τη Pfizer, η οποία διαθέτει τεράστιους πόρους, μεγάλες παραγωγικές δυνάμεις και ένα παγκόσμιο δίκτυο πώλησης των φαρμακευτικών της προϊόντων. Το καλοκαίρι ξεκινά ο εμβολιασμός 43.500 εθελοντών.

Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά: 90% αποτελεσματικότητα. «Αποδείχτηκε ότι η Covid-19 μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο. Τελικά είναι πράγματι μια νίκη της επιστήμης», δηλώνει τη Δευτέρα στο Bloomberg ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Ουγούρ Σαχίν. Σε άλλη του συνέντευξη (Frankfurter Allgemeine Zeitung) δεν κρύβει το πως σκέφτεται για κυβερνήσεις που ενδιαφέρονται να εξασφαλίσουν το εμβόλιο κορωνοϊού για τη χώρα τους αδιαφορώντας για τον υπόλοιπο κόσμο: «Συνεργασία είναι το απόλυτο κλειδί για αυτή την παγκόσμια πρόκληση. Δεν μπορεί να γίνεται συζήτηση αν ένα εμβόλιο θα πρέπει να διατεθεί μόνο στην Κίνα, τη Γερμανία ή την Αμερική.» Η κριτική στοχεύει στον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Η πίεση που ασκούσε στον προεκλογικό αγώνα στις φαρμακευτικές εταιρίες προκειμένου να ανακοινώσουν πριν από τις εκλογές ότι απέκτησαν εμβόλιο προκάλεσε δυσπιστία. Ο αριθμός των Αμερικανών που απέρριπταν το εμβόλιο αυξάνονταν. Ο Ουγούρ Σαχίν και ο Άλμπερτ Μπουρλά δημοσιεύουν μαζί με διευθύνοντες συμβούλους άλλων φαρμακοβιομηχανιών δήλωση, με την οποία δεσμεύονται να τηρήσουν «την ακεραιότητα της επιστημονικής διαδικασίας» στην παρασκευή ενός εμβολίου. 

Παιδιά τούρκων μεταναστών

Ο Ουγούρ Σαχίν μιλά τα γερμανικά χωρίς προφορά. Γεννήθηκε μεν το 1965 στην Αλεξανδρέττα (Iskenderum) στη μεσογειακή ακτή της Τουρκίας, αλλά σε ηλικία τεσσάρων ετών μετακομίζει με τη μητέρα του στην Κολωνία όπου εργάζεται ο πατέρας του στη Ford. Στην παιδική του ηλικία τον ενδιαφέρει το ποδόσφαιρο και τα δημοφιλή επιστημονικά βιβλία που δανείζεται από τη βιβλιοθήκη της καθολικής εκκλησίας. Μετά το λύκειο σπουδάζει ιατρική στην Κολωνία και γράφει διατριβή με θέμα την ανοσοθεραπεία των όγκων. Η ογκολογία γίνεται το κέντρο βάρος της έρευνάς του. Μετά από την υφηγεσία και σταθμούς σε διάφορα πανεπιστήμια ανακηρύσσεται το 2006 καθηγητής πειραματικής ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς. Ήδη το 2001 έχει ιδρύσει την εταιρεία Ganymed Pharmaceutical που αναπτύσσει μονοκλωνικά αντισώματα ενάντια στον καρκίνο του οισοφάγου και του στομάχου. Το 2016 την πουλά για τουλάχιστον 420 εκ. ευρώ στην ιαπωνική Astella Pharma. Τα χρήματα επενδύονται στην BioNTech που ξεκίνησε να λειτουργεί από το 2008 και που από τις αρχές του χρόνου έχει επικεντρωθεί στην ανάπτυξη ενός εμβολίου κορωνοϊού. 

Ιθύνων νους αυτής της έρευνας είναι η Οζλέμ Τουρετσί, σύζυγος του Ουγούρ Σαχίν. Η γιατρός και επιχειρηματίας γεννήθηκε το 1967 στο Λάστρουπ της Κάτω Σαξονίας και είναι κόρη ενός καθολικού στο θρήσκευμα τούρκου χειρούργου που μετανάστευσε από την Κωνσταντινούπολη στη Γερμανία. Η Τουρετσί είναι αναγνωρισμένη ερευνήτρια στον τομέα του καρκίνου, πρόεδρος ομάδας ερευνητών του γερμανικού υπουργείου Έρευνας και Παιδείας, πρόεδρος του διεθνώς σημαντικότερου συνδέσμου ανοσοθεραπείας του καρκίνου CIMIT και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς. Το 2001 γνωρίζει τον άνδρα της και ένα χρόνο αργότερα παντρεύονται. Φημολογείται ότι το πρωί της ημέρας του γάμου τους, πριν πάνε στο δημαρχείο, εργαζόταν στο εργαστήριο και ότι μετά το τέλος της τελετής επέστρεψαν ξανά εκεί. Ο κόπος αυτής της εργασιομανίας δεν πήγε χαμένος. Η αξία της BionTech αγγίζει σήμερα τα 25 δις ευρώ. Το 18% των μετοχών της εταιρείας έχει το ανδρόγυνο Σαχίν/ Τουρετσί.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο